บทความอ่านเล่นเกี่ยวกับแบบจำลองระบบ (๑)

โครงการวิจัยขนาดพอดี

วันนี้สงสัยเข้ามาที่ทำงานเป็นคนแรก ตามปกติ รู้สึกว่าสมองโปร่งใส
 

เดินขึ้นตึกทักทายคนสวนประจำตึกศูนย์วิจัยอย่างอารมณ์ดี
 

“อากาศเย็นสบายดีนะ วันนี้” สงสัยพูดพลางเดินพลางเข้าห้องทำงาน
 

“ครับ อาจารย์” คนสวนตอบพลางกวาดใบไม้ไปพลาง
 

สงสัยไขกุญแจประตูห้องทำงาน เดินเข้าไปนั่งลงที่เก้าอี้ประจำโต๊ะทำงานของเขา และเริ่มก้มหน้า  ก้มตา ทำงานต่อไปด้วยความตั้งใจ เขากำลังร่างแผนงานทดลองเกี่ยวอ้อยโรงงาน ตามที่หัวหน้าแผนกในศูนย์วิจัยอ้อยขอให้เขาไปคิดโครงการวิจัยใหม่ และสงสัยก็ทำติดต่อมาแล้วหลายวัน แต่ยังไม่ได้ฤกษ์ที่จะให้หัวหน้าพิจารณาสักที วันนี้ท่าทางจะดี เขาคิดในใจ
 

เขาใช้เวลาร่างแผนงานทดลองตลอดช่วงเช้า อ่านทบทวนหลายรอบ เพื่อให้เกิดมั่นใจ และเข้าใจเนื้อเรื่อง โจทย์วิจัย ขั้นตอนการวิจัย เลยตั้งใจว่าช่วงบ่ายวันนี้จะเข้าพบหัวหน้าแผนก เพื่อขอคำแนะนำ
 

ชั่วโมงต้น ๆ ของช่วงบ่ายวันนั้น สงสัยได้โอกาส เขาเดินไปที่ห้องหัวหน้าแผนก และเคาะประตู
 

“ขออนุญาต ครับ” สงสัยรวบรวมความกล้า และกล่าวผ่านบานประตูเข้าไป
 

“เข้ามาได้”
 

สงสัยได้ยินเสียงลอดออกมาจากประตู เป็นเสียงของหัวหน้าแผนก ฟังน้ำเสียงแล้วทำให้สงสัยมีความมั่นใจว่าจะได้รับความแนะนำที่ดี …
 

สงสัยรีบเปิดประตูห้องหัวหน้าแผนก และก้าวไปยืนตรงข้ามกับหัวหน้าแผนก มีโต๊ะทำงานตัวเขื่องกั้นอยู่ บนโต๊ะมีเอกสารและวารสารวิชาการวางอยู่สอง สามฉบับ หัวหน้าของสงสัยเป็นนักวิชาการมือหนึ่งของศูนย์วิจัยอ้อยแห่งนี้ หัวหน้าได้รับการยอมรับจากวงการวิจัยอ้อยอย่างกว้างขวาง  สงสัยเคยร่วมเดินทางไปประชุมชาวไร่อ้อยและได้มีโอกาสฟัง หัวหน้าบรรยายเรื่องเกี่ยวกับประโยชน์ของการวิจัยต่อการผลิต อ้อยโรงงานและน้ำตาล สงสัยมีความชื่นชมในตัวหัวหน้าของเขามาก หัวหน้าแผนกของเขายังจบการศึกษาระดับปริญญาเอกจาก มหาวิทยาลัยที่มีชื่อแห่งหนึ่งของประเทศไทยด้วย หัวหน้าของสงสัยได้รับทุนปริญญาเอกตาม โครงการกาญจนาภิเษกรุ่นแรก ๆ  เมื่อจบการศึกษาหัวหน้าได้ยึดอาชีพวิจัยตลอดมา
 

“ผมขอให้หัวหน้าพิจารณาร่างแผนงานทดลองอ้อยที่หัวหน้า ให้ผมไปดำเนินการครับ” สงสัยกล่าวถึงจุดสงสัยของการเข้า  พบหัวหน้า พลางยืนกระดาษขนาด เอ ๔ ให้หัวหน้าเขา ๓ แผ่น
 

หัวหน้าแผนกรับเอกสารจากสงสัย และกล่าวว่า “นั่งลง ซิ เดี๋ยวขอดูเอกสารโครงการหน่อยนะ นั่งตามสบาย”

หัวหน้าหยุดงานอื่น พร้อมกับอ่านเอกสารของสงสัยอย่างตั้งใจ พร้อม พูดต่อว่า
 

“คุณใช้เวลาร่างเรื่องนี้อยู่พอสมควรนะสงค์” หัวหน้าเรียกชื่อเล่นของเขาเป็นครั้งแรก
 

“ครับ” สงสัยยอมรับ “มันเป็นเรื่องแรกของผมครับ” สงสัยคิดในใจต่อว่า เรื่องอย่างนี้เขาไม่สอนกันในมหาวิทยาลัยเลย สงสัยร่างแผนงานทดลองนี้ได้จากการแวะพูดคุยกับรุ่นพี่ ๆ และชาวไร่ที่เขาพอจะรู้จักในพื้นที่รอบ ๆ ศูนย์วิจัย รวมทั้งอ่านจากเอกสารรายงานผลการวิจัยประจำปีที่มีเก็บ ในห้องสมุดประจำ
 

หัวหน้าแผนกของสงสัยใช้เวลาดูเอกสารที่สงสัยส่งให้อยู่สักครู่หนึ่ง ครู่หนึ่ง นั้นช่างยาวนานเป็นพิเศษ
 

หลายนาทีผ่านไป หัวหน้าแผนกของสงสัยก็เงยหน้าขึ้น แล้วกล่าวว่า
 

“สงสัย” ด้วยน้ำเสียงที่ฟังดูธรรมดามากของหัวหน้า “โครงร่างนี้ดี ปัญหาที่จะทำชัดเจนนะ มีวัตถุสงสัยที่เข้าท่าดี แต่... ขอเพิ่มสองสามอย่างเพื่อช่วยให้ความเข้าใจของเราตรงกันนะ ไม่มีอะไรหรอก” หัวหน้า หยุดเล็กน้อย แล้วกล่าวต่อว่า
 

“ผมขอให้สงสัยเพิ่มเติมรายละเอียดว่าจะเอาเทคโนโลยีสารสนเทศ แบบไหนมาช่วยให้เราวิจัยเพื่อปลูกอ้อยในคอมพิวเตอร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้สงสัยช่วยกลับไปคิดเพิ่มเติม หรืออาจจะจดบันทึกแยกไว้ต่างหาก ก็ได้นะว่า เรื่องที่สงสัยจะทำในโครงการนี้จะทำให้เรา (หมายถึงสงสัย-ผม-และคนในวงการวิชาการอ้อยนะ) เข้าใจการผลิตอ้อยมากขึ้นตรงไหน อย่างไร ชาวไร่อ้อย-ชาวไทยจะได้ประโยชน์อย่างไร
 

ช่วยเพิ่มด้วยว่า ระหว่างการดำเนินงานวิจัยนะ จะทำแล้วศูนย์วิจัยของเราสามารถสร้างคนวิจัยรุ่นใหม่มาช่วยงานได้บ้างไหม ทำแล้วให้มีผลงานเชื่อมโยงต่อเนื่องกับผลงานวิจัยเก่าของเราอย่างไร และที่สำคัญนะสงสัย คือ ทำแล้วสงสัยต้องมีความสุข สนุกกับมันนะ และก็ควรจะให้คนอื่นได้มีความสุขเหมือนหรือมากกว่าเราด้วย นอกจากนี้สงสัยต้องคิดต่อด้วยว่าสงสัยจะสามารถตีพิมพ์ผลงาน วิจัยนี้ได้ที่ไหน ที่สำคัญ เมื่อวิจัยแล้วชาวไร่อ้อยจะได้ประโยชน์อะไรจากงานวิจัยชิ้นนี้ จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการผลิตอ้อยอย่างไร”
 

“อีกอย่าง สงสัยช่วยเพิ่มด้วยว่าจะเพิ่มนักศึกษารุ่นน้องในโครงการได้ไหม แล้วสุดท้ายนะไปดูด้วยว่าจะให้ทางการเงินและบัญชีของศูนย์วิจัย ของเราช่วยดูแลเรื่องการเงินอย่างไร”
 

“เออ ว่ามายาวเลย พรุ่งนี้พบกัน พร้อมกับเอกสารฉบับเต็ม เพื่อที่ผมจะได้เสนอเข้าที่ประชุมผู้ทรงคุณวุฒิ ให้ความเห็นชอบได้ไหม?” หัวหน้าของสงสัยถามกึ่งสั่ง
 

สงสัยหัวใจพองโต เพราะ มันเป็นคำถามเดียวกันกับที่เขามีในใจ พรุ่งนี้เขาจะกลับมาพบหัวหน้าด้วยเอกสารโครงการวิจัยฉบับเต็ม เขาคิดอยู่เสมอว่าหัวหน้าต้องให้คำแนะนำที่ดีต่อเขาเสมอ ให้กำลังใจเขาตลอดเวลา ที่สำคัญคือหัวหน้าไม่เคยเหนื่อยเลย แม้นบางครั้งเคยบ่นให้เขาได้ยิน แต่ หัวหน้าของสงสัยมักจะมีคำถามใหม่ ใหม่ เสมอ เป็นคำถามแนวกระตุ้นต่อมความคิด ต่อมความอ่านของสงสัยและเพื่อนร่วมงานอีกหลายคน
 

“ครับ หัวหน้า พรุ่งนี้เจ็ดโมงเช้า เอกสารฉบับเต็มของโครงการวิจัยแรกของผมพร้อมครับ และพร้อมที่จะเสนอรายละเอียดให้กับผู้ทรงคุณวุฒิเวลา เก้าโมงเช้าพรุ่งนี้ได้ครับ” สงสัยตอบอย่างมั่นใจ
 

“ได้เลยสงสัย” หัวหน้าตอบด้วยน้ำเสียงราบ ๆ
 

“พรุ่งนี้เจ็ดโมงเช้าผมขอดูเอกสารฉบับเต็มของโครงการวิจัย ขอดูให้ชัด ชัดหน่อยว่า สงสัยได้เพิ่มเติมประเด็นที่เราพูดถึงกันได้ครบไหมนะ แล้วก็ อาทิตย์หน้าขอให้สงสัยเตรียมเสนอปากเปล่าให้กับผู้ทรงคุณวุฒิได้ ผมจะขอเวลาที่ประชุมให้สักสิบห้านาที เตรียมทั้งสามแบบก็แล้วกัน แบบแรกเป็นแบบสำหรับนักวิชาการ แบบที่สองเป็นแบบสำหรับคนทั่วไป และแบบสุดท้ายให้อยู่ระหว่างกลางของทั้งสองแบบ” หัวหน้ากล่าว

  “ครับ หัวหน้า” สงสัยตอบด้วยน้ำเสียงตื่นเต้น และดีใจ 

============================>>>

(๒) | (๓) | (๔) | (๕) | (๖)