เรียนรู้จากหน้างาน : การประเมินแบบมีส่วนร่วม (9) ณ อ.ปางศิลาทอง
วันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2550 ทีมงานของสำนักงานเกษตรจังหวัดกำแพงเพชร ประกอบด้วยคุณสายัณห์ ปิกวงค์ คุณสราญจิต หรุ่นขำ และผม เดินทางไปร่วมกับทีมงานนักส่งเสริมการเกษตรของสำนักงานเกษตรอำเภอปางศิลาทอง ซึ่งนำทีมโดยคุณสมชาย ศรีทิพย์ คุณชุลี เอี่ยมอ้น คุณชุรีพร และเจ้าหน้าที่ธุรการประจำสำนักงานเกษตรอำเภอ วันนี้เราร่วมกันประเมินกลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวชุมชนบ้านหนองหล่ม หมู่ที่ 2 ตำบลโพธิ์ทอง อำเภอปางศิลาทอง จังหวัดกำแพงเพชร
ส่วนของกระบวนการในวันนี้เราก็ยังจะเดินตาม 3 ขั้นตอนหลัก คือ
- ขั้นตอนที่ 1 การทบทวนข้อมูล/ประเมินสถานการของกลุ่ม
- ขั้นตอนที่ 2 การประเมินตนเองโดยสมาชิกกลุ่มฯ และ
- ขั้นตอนที่ 3 การระดมหาแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ
แต่วันนี้มีการปรับคนดำเนินกระบวนการคือมอบให้คุณสราญจิต หรุ่นขำ ที่ทำหน้าที่ในขั้นตอนที่ 3 ให้เปลี่ยนมาดำเนินกระบวนการในขั้นตอนที่ 2 เพื่อเรียนรู้กระบวนการ ส่วนผมก็ไปทำหน้าที่ดำเนินกระบวนการในตอนที่ 3 แทน
ขั้นตอนที่ 1 การทบทวนข้อมูล/ประเมินสถานการของกลุ่ม ฯ
วันนี้สถานที่ในการนัดหมายคือศาลาเอนกประสงค์กลางหมู่บ้าน เราเดินทางไปถึง ทางสำนักงานเกษตรอำเภอโดยคุณสมชาย ศรีทิพย์ กำลังพบปะพูดคุยกับสมาชิกกลุ่มฯ ในช่วงที่ทีมของสำนักงานเกษตรจังหวัดกำลังเดินทาง
พี่สายัณห์ ปิกวงค์ เป็นคนดำเนินกระบวนการในขั้นตอนแรกนี้ และเป็นธรรมเนียม ก่อนที่จะเริ่มกระบวนการก็ต้องสร้างความคุนเคยด้วยการพูดจาทักทาย และจัดการนั่งใหม่ให้เป็นรูปครึ่งวงกลมให้ได้มากที่สุด เพื่อสะดวกในการทักทายและแสดงความคิดเห็น จากนั้นก็เป็นช่วงของการโยนคำถามเพื่อทบทวนข้อมูลของกลุ่มตามประเด็นในการประเมินวิสาหกิจชุมชน เช่น
- กลุ่มฯ มีวัตถุประสงค์อย่างไร
- มีการดำเนินกิจกรรมกันอย่างไร
- การดำเนินการตลาดของกลุ่มทำกันอย่างไร
- มีการบริหารจัดการกันอย่างไร
- ผลตอบแทนต่อสมาชิกจัดสรรกันอย่างไร เป็นต้น
บรรยากาศในช่วงเริ่มต้นกระบวนการ
กลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ข้าวชุมชนบ้านบึงหล่ม เป็นกลุ่มที่รวมตัวกันต่อเนื่องมาจากนักเรียนโรงเรียนเกษตรกรข้าวของตำบลโพธิ์ทอง มีสมาชิก 60 คน มีวัตถุประสงค์ของกลุ่มเพื่อการจัดหาข้าวพันธุ์ดี , เพื่อการจำหน่ายให้ได้ราคา และลดค่าใช้จ่ายฯของสมาชิก
ขั้นตอนที่ 2 การประเมินตนเองโดยสมาชิกกลุ่มฯ
หลังจากคุณสายัณห์ ดำเนินกระบวนการเสร็จเรียบร้อยแล้ว คุณสราญจิต ก็ลงมือดำเนินกระบวนการต่อ ในขั้นตอนนี้ก็ทบทวนข้อมูลของขั้นตอนที่ 1 แล้วพูดถึงแนวทางในการประเมินกลุ่มวสาหกิจชุมชน เพื่อให้รู้สถานภาพเพื่อที่จะได้ร่วมกันหาแนวทางในการพัฒนากันต่อไป ซึ่งผลของการประเมินตนเองดังภาพด้านล่างนี้
คุณสราญจิต ดำเนินกระบวนการในขั้นที่ 2 นี้
สมาชิกกลุ่มฯ ร่วมกันประเมินกลุ่มฯ (ประเมินตนเอง)
ผลการประเมินส่วนใหญ่ยังอยู่ในระดับที่จะต้องปรับปรุง
ขั้นตอนที่ 3 การระดมหาแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ
กระบวนการที่ 3 นี้ ผมเป็นคนดำเนินกระบวนการเอง ใช้การพูดคุยเพื่อกระตุ้นกลุ่ม โดยทบทวนข้อมูลจากขั้นตอนที่ 1 และผลจากการประเมินตนเองของสมาชิก เพื่อให้สมาชิกมองเห็นตนเอง หลังจากนั้นก็โดยนคำถามลงไปยังกลุ่มใหญ่ว่า
"หากเราจะดำเนินการให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่วางไว้ กลุ่มเราจะต้องทำอะไรกันบ้าง"
ซึ่งก็ใช้เวลามากพอสมควรเพราะสมาชิกกลุ่มไม่ค่อยกล้าแสดงออก สุดท้ายก็ได้ประเด็นที่จะต้องดำเนินการในหลายประเด็น หลังจากนั้นก็โยนคำถามกลับเข้าไปใหม่ว่า จากประเด็นที่เรากำหนดร่วมกันมาทั้งหมดนี้ มีประเด็นใดบ้างที่สามารถพึ่งตนเองได้ คือสามารถดำเนินการได้เอง และ/หรือจะต้องพึงพาภายนอก ซึ่งก็ได้ข้อสรุปร่วมกันประเด็นส่วนใหญ่ทางกลุ่มฯ สามารถดำเนินการเองได้เลย
วันนี้ผมต้องการฝึกทีมสำนักงานเกษตรอำเภอปางศิลาทอง ก็เลยให้ช่วยจับประเด็นและเขียนบัตรคำให้ อีกทั้งมอบหมายให้คุณไพทูรย์ ทองใบ พขร. ที่ไปกับเราช่วยบันทึกภาพให้ ซึ่งทุกท่านก็สามารถทำหน้าที่ได้ดีเยี่ยม
ขั้นตอนที่ 2 การร่วมกันหาแนวทางของกลุ่มฯ/ และการร่วมมือกันของทีมงาน
ผลการประเมินตนเอง
สรุปบทเรียนร่วมกัน
หลังจากเสร็จจากการดำเนินกระบวนการประเมินฯ ทีมงานของสำนักงานเกษตรจังหวัด และสำนักงานเกษตรอำเภอ ก็ร่วมกันสรุปบทเรียนของกระบวนการในวันนี้ สรุปได้ว่า
ภาระกิจต่อไปของทีมงานสำนักงานเกษตรอำเภอปางศิลาทอง
- ทบทวนแผนการผลิตของกลุ่มฯ
- ร่วมจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของสมาชิกกลุ่มฯ
- จัดทำแผนปฏิบัติการ
- ร่วมจัดทำแปลงเรียนรู้ในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว (แปลงรวม)
- ประสานงานกับองค์การบริหารส่วนตำบลในการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าว
บรรยากาศของการสรุปบทเรียนร่วมกัน
บทเรียนในส่วนของกระบวนการ/งานส่งเสริมการเกษตรในภาพรวม
- วันนี้ ได้บทเรียนร่วมกันว่า ในการทำงานในภาคสนามนั้น จะต้องทำงานเป็นทีม เรียนรู้เป็นทีม ทุกคนสามารถช่วยเหลือกันได้
- ในการประเมินฯ เป็นจุดเริ่มต้นของการทราบแนวทางพัฒนากลุ่มฯ ต่อจากนี้ภาคสนามก็จะต้องเข้ามาประสานกับกลุ่มเพื่อร่วมกันวางแผนและปฏิบัติงานในส่วนที่เกี่ยวข้องต่อไป ประเด็นใดที่นอกเหนือบทบาทก็ต้องอาศัยการประสานงานต่อ
- ระบบส่งเสริมการเกษตรของสำนักงานเกษตรจังหวัดกำแพงเพชรมี 7 ขั้นตอน คือ 1)ฐานข้อมูล 2) เป้าหมายงาน(กลุ่มอาชีพ) 3) แผนพัฒนากลุ่มฯ 4) การสนับสนุนแผนกลุ่ม 5)แผนการทำงานของเจ้าหน้าที่ 6 ) การสนับสนุนแผนของเจ้าหน้าที่ และ 7 )การติดตามและประเมินผล วันนี้ได้ทบทวนและชี้ให้เห็นว่าแม้จะเป็นงานที่เกี่ยวกับวิสาหกิจชุมชน แต่ก็สามารถใช้แนวทางของระบบมาปรับใช้ได้ เพราะวันนี้เรามาประเมิน (องค์ประกอบที่ 7) กับกลุ่มฯ (องค์ประกอบที่ 2) ทุกคนก็ถึงบางอ้อว่า ต่อไปเราก็เดินในองค์ประกอบที่ 3 ต่อไปได้เลย
- ได้เห็นพลังของทีมงานครับ วันนี้ทางสำนักงานเกษตรอำเภอปางศิลาทองมาร่วมเรียนรู้กันทุกคนยกเว้นเกษตรอำเภอ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างความเข้าใจและเห็นทิศทางการทำงานร่วมกันต่อไป
- ส่วนทีมของสำนักงานเกษตรจังหวัด วันนี้ก็ลองสับหน้าที่กันดำเนินกระบวนการ ก็สามารถดำเนินการทดแทนกันได้ และวันนี้เป็นครั้งที่ 2 ที่ฝึก พขร. เก็บภาพ ซึ่งก็สามารถทำหน้าที่ได้ดีเยี่ยม หากพัฒนาไปเรื่อยๆ ก็จะสามารถช่วยเหลือทีมงานได้อีกคนหนึ่ง
บันทึกมาเพื่อการ ลปรร.ครับ
วีรยุทธ สมป่าสัก 9 / 02/ 50
ความเห็น (2)
- มาแล้วครับความลับของสิงห์ป่าสัก (ลิงค์)
- ขอบพระคุณมากครับ