ระบบทุนนิยม: ความเห็นแก่ตัวเป็นเรื่องที่ถูกต้อง?
คำกล่าวนี้ผมได้มาจากการฟังการบรรยาย ของ ศ. ดร. อภิชัย พันธเสน ปรมาจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์ของไทย ที่มหาชีวาลัย สวนป่าสตึก เมื่อวันที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐
ท่านเป็นผู้รู้ลึกซึ้งถึงระบบเศรษฐศาสตร์ และแต่งหนังสือ “พุทธเศรษฐศาสตร์” ที่อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างแนวคิดตะวันออกและแนวคิดตะวันตกในการพัฒนา
พอได้ฟังผมก็เลยลองคิดต่อ ในลักษณะการหาเหตุผลดูว่าสาเหตุสำคัญที่ทำให้ระบบคิดที่ทำให้ “ความเห็นแก่ตัวเป็นเรื่องที่ถูกต้อง และพัฒนาอยู่ได้” นั้น เกิดขึ้นมา และตั้งอยู่ได้จนถึงปัจจุบัน
ประเด็นสำคัญที่ผมคิดว่า สาเหตุที่ทำให้แนวคิดแบบ “มือใครยาวสาวได้สาวเอา” ดังกล่าวอยู่ได้ ก็น่าจะเป็น
· ทรัพยากรพื้นฐานยังไม่จำกัดมาก จนการเห็นแก่ตัวมากๆของคนบางคน ไม่ทำให้คนอื่นๆถึงกับเดือดร้อนมากนัก
· แต่ถ้าจะเดือดร้อนบ้าง ก็ยังมี
o สวัสดิการสังคม ช่วยเหลือ สนับสนุนคนที่ด้อยโอกาส ตามแบบแนวคิด “รัฐสวัสดิการ” ของ “สังคมนิยม”
o การขยายฐานทรัพยากรของตนเอง โดยการล่าอาณานิคมในทุกรูปแบบ ที่ทำให้ฐานทรัพยากรกว้างขวางขึ้น
· มีระบบกฎหมาย ที่เอื้อต่อการจัดระเบียบสังคมที่เป็นธรรม คนด้อยโอกาสก็ยังสามารถที่ จะดำรงชีวิตขั้นต่ำอยู่ได้
แต่เมื่อเรานำระบบทุนนิยม มาใช้ในบริบทของไทย ที่ระบบสวัสดิการ และการควบคุมดูแลของภาครัฐ ยังอ่อนแอ และเป็นระบบการดูแลกันในระดับสังคมอย่างหลวมๆ
ทำให้ชาวบ้านที่ด้อยโอกาส บางคน บางกลุ่ม อยู่ในภาวะที่คับขัน ถูกเอารัดเอาเปรียบ จากระบบที่มือใครยาว สาวได้สาวเอา
คนที่เก่งกว่ากลับเอาเปรียบคนที่ด้อยกว่าตลอดเวลา
เพียงแต่เรายังโชคดีอยู่บ้าง ที่เรายังมีจุดแข็งในระดับครัวเรือน และญาติพี่น้อง จึงยังทำให้ระบบสังคมของเรา ไม่ถึงกับล่มสลาย
แต่ในปัจจุบัน สถาบันทางครอบครัว และระบบเครือญาติ เริ่มอ่อนแอลงเรื่อยๆ ด้วยแนวคิดที่จะเลียนแบบระบบตะวันตก ในทางระบบทุนนิยม แบบมือใครยาวสาวได้สาวเอา
แต่กลับไม่เลียนแบบในระบบภูมิคุ้มกัน ทั้งทางกฎหมายและระบบสวัสดิการ จึงทำให้ปัญหากำลังเกิดและขยายตัวมากขึ้นเรื่อยๆ
การหันกลับมาพัฒนาระบบเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำริ จึงเป็นเส้นทางที่สำคัญ ที่จะต้านกระแส และแก้ไขปัญหาต่างๆได้เป็นอย่างดี
แต่แนวคิดของระบบสนับสนุน โดยเฉพาะข้าราชการส่วนใหญ่ก็กลับมองว่าเป็นเรื่องที่ทำจริงไม่ได้ ที่ทำกันอยู่ตอนนี้ก็เพียงทำตามคำสั่งอย่างเสียไม่ได้เสียมากกว่า
จึงทำให้ดูเสมือนว่ากำลังทำ แต่ก็มีแรงต้านอยู่ในใจกันเป็นส่วนใหญ่
ที่เป็นเช่นนี้ เพราะเขาเป็นกลุ่มคนที่ได้รับการดูแลเป็นอย่างดี ทำให้ไม่รู้ร้อนรู้หนาวกับปัญหาที่กำลังเกิดขึ้นในสังคมไทย
แม้ใครจะเดือดร้อนอย่างไร คนกลุ่มนี้ก็ยังได้รับเงินเดือนเท่าเดิม หรือมากกว่าเดิมจากการให้โบนัสของระบบ แทนการลงโทษที่ไม่รู้ร้อนรู้หนาวกับปัญหาของชาติ
ถ้าเป็นเช่นนี้ต่อไป ก็คงจะหวังพึ่งคนเหล่านี้ไม่ได้ หรือถ้าจะพึ่งก็ต้องปรับระบบการให้รางวัลและการลงโทษกันใหม่
แบบเดิมนั้นมีแนวโน้มสนับสนุนคนที่ไม่สนใจความเดือดร้อนของสังคมมากกว่า
ผมก็ได้แต่สะกิด นั่นแหละครับ แต่หนังเขาหนากันมากเหลือเกิน จนผมไม่รู้จะสะกิดตรงไหน และแรงขนาดไหนจึงจะรู้สึกครับ
คนที่พอจะรู้สึกช่วยหาวิธีสะกิดต่อได้ไหมครับ
ความเห็น (4)
คนเขียนกติกา คือใคร?
คนตามกติกา คือใคร
นี่แหละสันดานมนุษย์ สร้างสังคมสังคัง แล้วก็มานั่งเรียน พัฒนา ภายใต้กติกา ที่ผิดปกติ แล้วจะไปหาความปกติทางสังคมได้ที่ไหน เมื่อสังคมผิดปกติ กลไกลและกระบวนการทางสังคมก็ผิดทั้งยวง แต่ก็ยังไปเขียนเป็นทฤษฎี โน่นนี้ คนรุ่นใหม่ก้มหน้าก้มเรียนวิชาผิดปกติ เอาใช้ เอาไปขยายผล จนมันกลายเป็นวัฒนธรรมที่
- ผิดก็ไม่เป็นไร
- โกงก็ไม่เป็นไร
- เอาเปรียบก็ไม่เป็นไร
- หน้าด้านหน้าทนก็ไม่เป็นไร
เรื่องนี้มันเป็นสิ่งที่มีชีวิต ที่ได้ชื่อว่ามนุษย์สร้างมันขึ้นมา แล้วพัฒนาจนเป็นกติกาของมนุษย์ สัตว์อื่นไม่เกี่ยว ทุกอย่างในโลกเป็นของข้ากลุ่มเดียว พวกอะมีบ้า ไวรัส มันหมั่นไส้ จึงอาละวาดให้มนุษย์ล้มตายเป็นระยะๆ มันเข้าไปเกาะกุมในรูปของเชื้อโรค โรคมะเร็ง โรคไวรัส ฯลฯ กำลังจำกัดมนุษย์ทุกนาที ดูสิว่า ทุนนิยม มันจะทะลึ่งไปได้สักกี่น้ำ
ยังดีใจที่ระบบครอบครัวของเราเข้มแข็ง ถึงเราจะหวังกับอะไรไม่ค่อยได้
ผมเขียนในบันทึกผมบ่อยครั้ง เรื่อง "การพึ่งตนเอง" แม้ในที่สุด เข้ามาถึง "ศก.พอเพียง" นั่น คือ ทางเลือกทางรอดของคนท้องถิ่น และประเทศไทยเราเอง
จะพึ่งใครใด้ ลำพังคนทำงานระดับประเทศก็เอาตัวเองแทบไม่รอด อวิชชา ผลประโยชน์ มันมาแรงกว่า วิชา ปัญญา ที่จะเป็นพลังสีขาวสร้างสรรค์สิ่งดีๆ
สิ่งที่มหาชีวาลัย อีสาน "เป็นอยู่"ช่วยกระเทาะเนื้อในที่ผ่องอำไพในศักยภาพคน ศักยภาพพื้นที่ เป็นแนวทางที่หลายๆแห่งสนใจและอยากเรียนรู้ร่วมด้วย...
ผมขอให้กำลังใจคนทำงาน ให้กำลังใจอาจารย์ดร. แสวง รวยสูงเนิน และ ครูบา สุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์ ครับ
- เห็นได้ว่าสังคมในปัจจุบันรู้แต่ รักตัวเอง ครอบครัวตนเอง ญาติตนเอง เพื่อนตนเอง พวกตนเอง เพราะคนยังมีกิเลสมาก และผสมกับความเห็นแก่ตัว แต่จะมีสักกี่คนที่ทำเพื่อสังคม
- คำว่าเศรษฐกิจพอเพียง นักการเมือง ข้าราชการหรือครูบาอาจารย์หลาย ๆ ท่านยังไม่เข้าใจหรือเข้าใจไม่ลึกซึ้งเลย ก็สรุปว่าเป็นไปไม่ได้ แล้วอย่างนี้ ถามว่าคนเหล่านั้นต่อต้านหรือไม่ ตอบได้ว่าต่อต้าน แต่ในใจ แต่ที่ทำอยู่เป็นการทำตามกระแส
- ปัจจุบันคนที่ทำเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง ต้อศึกษาให้ลึกซึ้ง มากกว่านี้ คิดเพียงว่าต้องไปทำไร่ทำนาเท่านั้น ถ้าเรารู้จักคำว่าสมดุล หรือพอดี คงทำให้ชาติเรามีความสามัคคีกันมากยิ่งขี้น เจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไปค่ะ
ขอบพระคุณเป็นอย่างยิ่งที่มาต่อยอดให้ชัดเจนมากขึ้น
ครูบาครับ เรามาเขียนกติกาแบบคนนอกระบบของเราเองดีไหมครับ คุณจตุพรก็อยู่ในระดับไร้กรอบอยู่แล้ว
ตอนนี้อาจารยราณีก็มาช่วยเสริมพลังอีก และอีกหลายๆคนที่ ไม่ได้ฝากร่องรอยไว้ แต่ page visit บอกว่ามีคนมาแอบดูมากพอสมควร เราน่าจะมีทุนมากพอที่จะคิดทำอะไรให้เป็นเรื่องได้นะครับ
เราคงต้องเห่า...เอ้ย สู้ต่ไปอีกนานกว่าใครจะได้ยิน และรับรู้ว่าสิ่งที่ถูกต้องคืออะไร
เขาจะเรียนรู้หรือไม่คงอีกนานครับ
หรืออาจจะตายไปโดยไม่เรียนรู้อะไรเลยก็ได้