การพัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขา ฤากำลังจะกลายเป็นตำนาน

       เราถามกันเองในองค์กรอยู่เสมอว่า จุดหมายสุดท้ายปลายทางของการพัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาอยู่ตรงไหน?

       ดูเหมือนยิ่งนานวันงานทางด้านการพัฒนาสังคมชุมชนบนพื้นที่สูงจะยิ่งถ่างกว้าง และกำหนดขอบเขตได้ยากยิ่ง เปรียบประดุจสายน้ำที่ก่อเกิดจากลำห้วยเล็กๆบนดอย ค่อยๆเรื่อยเอื่อยไหลผ่านกาลเวลา และภูมิประเทศที่หลากหลาย ออกสู่มหาทะเล...

        งานของเราที่เคยชัดเจนอยู่บนดอย หล่อเลี้ยงดูแลชีวิตชุมชนชาวเขาน้อยใหญ่มาอย่างเข้มข้นบริบูรณ์ มาบัดนี้คล้ายว่าจะเจือจางลงไปตามขอบเขตของมหานที ก็ด้วยกระแสการเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงที่ถาโถมเข้าใส่ชีวิตชุมชนชาวเขา จนแทบตั้งรับไม่ทัน ตั้งตัวไม่ติด  

       เจ้าหน้าที่พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขารุ่นแล้วรุ่นเล่า ที่เคยผลัดเปลี่ยนกันขึ้นเขาลงดอยปฏิบัติภารกิจ จากยุคที่ต้องเดินเท้ารอนแรม สู่ยุคจักรยานยนต์วิบาก และรถยนต์ขับเคลื่อนสี่ล้อ ผ่านเส้นทางทั้งฝุ่นและโคลนตามสีสันแห่งฤดูกาล จนถึงยุคปัจจุบันที่รถเก๋งหรูๆราคาแพงระยับก็สามารถวิ่งไปจอดแทบหน้าบ้านชาวเขาได้แล้ว ทางดอยและรอยเท้าที่เราก้าวผ่าน กับสิ่งที่เรียกว่าการพัฒนา สิ่งที่เรียกว่าสวัสดิการสังคมและสังคมสงเคราะห์ นอกเหนือจากนั้นคืองานด้านความมั่นคง เราต่างกระทำกันมาอย่างเงียบเชียบแต่ยิ่งใหญ่และสำคัญ ในขณะ ลูกหลานพี่น้องชาวเขาทุกดอย กำลังเติบโตมาเผชิญและเรียนรู้สังคมและโลกกว้าง ซึ่งอาจแข็งแกร่งหรือล้มโค่นลงได้ประดุจต้นไม้ที่เราเคยส่งเสริมให้ปลูก แต่ยากยิ่งที่จะทำให้เขาลืมเลือนต้นกล้าและเมล็ดพันธ์แห่งความเป็นชนชาติไทย

       แม้ว่าสังคมจะเปลี่ยนแปลงและปัญหายิ่งทบทวีความสลับซับซ้อน แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าประสบการณ์และการเรียนรู้ของชาวเขาก็ได้สั่งสมและสืบสานกันมาอย่างต่อเนื่อง อันเนื่องมาจากการทำงานด้านการพัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาของเรา มาบัดนี้ มีแนวโน้มว่า องค์กรของเราจะมีการเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง ซึ่งเป็นไปตามพลวัตรและสัจธรรมแห่งโลก ตำนานการพัฒนาสงเคราะห์ชาวเขาที่เดินทางมายาวนานเกือบกึ่งศตวรรษ อาจต้องเปลี่ยนแปลงพลิกผัน ตามแนวนโยบายโครงสร้างการบริหารแห่งรัฐ

       เราจึงเปรียบได้ดังทหารชราที่ต้องปรับเปลี่ยนกลยุทธ์การสู้รบให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์เพื่อชัยชนะ รบกับศัตรูทั้งที่มองเห็นและมองไม่เห็น

                           “ว่าด้วยกลยุทธ์ทหารชรา

                         สู้ทุกกระบวนท่ามิเลี่ยงหลบ

                        แม้ศัตรูเปลี่ยนไปหาไม่พบ

                       กรำศึกไม่รู้จบรบยืดเยื้อ...”

       ไม่ว่าจะใช่หรือไม่ใช่ ไม่ว่าจะรุนแรงหรือบางเบา ไม่ว่าจะช้าหรือเร็ว ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานเท่าใด ผลงานที่เราทำกันมายังคงแจ่มชัดอยู่เสมอ ซึ่งอาจไม่ใช่แค่ในรูปถ่ายหรือเอกสาร ไม่ใช่แค่ตำนานหรือเรื่องเล่า แต่งานพัฒนาและสงเคราะห์ของเรา จะปรากฏและทนทานต่อการพิสูจน์เสมอ ในชุมชนบนพื้นที่สูง และในการรับรู้สืบทอดกันมาของพี่น้องชาวเขา.../