โคเพื่อชีวิต ตอนที่ 40 มหันตภัยร้ายเมื่อวัว - ควายเป็นโรคไข้เห็บ


        ด้วยในช่วงนี้พบว่ามีคำถามจากเกษตรกรผูเลี้ยงโคถามในเว็ปไซต์ของกรมปสุสัตว์เกี่ยวกับโรคไข้เห็บในโคกันมาก  จึงต้องหาข้อมูลเกี่ยวกับโรคนี้ว่ามีสาเหตุจากอะไร มีอาการอย่างไร และจะป้องกันรักษากันอย่างไรทั้งในแง่ของนักวิชาการและวิชาเกินแบบชาวบ้าน

        โรคไข้เห็บ (ทำเนียบวัวงาม,ฉบับบที่ 2 เดือนพฤศจิกายน - ธันวาคม 2549) เกิดจากเชื้อโปรตัววัวบาบีเซีย ไบเจอมินา (B.bigemena) และ บาบีเวียโบวีส (B.bovis) ติดต่อได้โดยเห็บเป็นพาหะนำเชื้อ ถ้านำโคไปเลี้ยงตามทุ่งและชายป่าที่มีเห็บและเหลือบมาก ๆ

        โรคนี้เกิดกับโคได้ทุกรุ่น หากโคได้รับเชื้อแล้วจะทำให้โคมีอาการซูบผอม เลี้ยงไม่อ้วน หรือโคบางตัวที่ติดเชื้อถ้าร่างกายสมบูรณ์ดีจะยังไม่แสดงอาการของโรค แต่ถ้าเริ่มมีอาการแล้วจะรุนแรงมากจนเสียชีวิตได้

        อาการเบื้องต้นที่สังเกตได้ คือ เยื่อเมือกบริเวณตาและปากซีด  ในเพศเมีย ผนังอวัยวะเพศด้านในจะซีด ถ้ามีอาการรุนแรงโคจะมีไข้สูง ไม่เคี้ยวเอื้อง เซื่องซึมหายใจหอบ หัวใจเต้นแรง ท้องเสียสลับท้องผูก อุจจาระป็นีน้ำตาล ปัสสาวะเป็นสีแดงจนถึงดำและมีกลิ่นเหม็นมาก โลหิตจาง ไม่มีแรง เดินโซเซ หมดแรงและล้มในที่สุด

        ป้องกันโดยการกำจัดเห็บในเบื้องต้น โดยใช้ยาฉีดพ่นตามตัวโคและคอกพักทุก ๆเดือน ฉีดยาถ่ายพยายธิทุก 6 เดือน

        ถ้าอาการรุนแรง แนะนำให้ฉีดยาเบเรนิล 20 cc. อ๊อกซิเดต้าไซคลีน 20 cc. แล้วฉีดวิตามิน  B12 บำรุงร่างกาย

        หลายท่านเห็นอาการแล้วอย่าเพิ่งตกใจ เราป้องกันรักษาได้ง่าย ๆ ในเบื้องต้นเพื่อป้องกันการสูญเสียที่อาจเกิดขึ้นกับโคของเราได้โดยใช้ภูมิปัญญาง่าย ๆ ในบ้านเรามาป้องกันกันก่อน ก่อนที่โคจะหายไปเพราะโรคไข้เห็บ

        วิธีการที่ว่านี้พ่อทองเล่าว่าให้ใช้สมุนไพรที่เรามีในพื้นที่มาเป็นสูตรยากำจัดเห็บ  ป้องกันเห็บและถ่ายพยาธิเท่าที่ทำได้ในเบื้องต้นก่อนที่จะถึงมือหมอ

         โดยพ่อทองจะใช้ใบสะเดาและใบยูคาลิปตัสอย่างละครึ่งกิโลกรัมมาตำหรือบดให้ละเอียดผสมน้ำ 5 ลิตร กรองเอาน้ำไปทาตามตัวโคทุกอาทิตย์และฉีดพ่นรอบคอกพัก ไล่เห็บและเมล็ดไม่ให้มารบกวนได้

        ส่วนลูกศิษย์ที่บ้านสว่างงิ้วงามใช้ใบน้อยหน่า หนอนตายยาก ขิง กระเพรา อย่างละหนึ่งกำมือมาตำให้ละเอียด ผสมน้ำ 2 ลิตร ทาตัวโคให้ทั่ว ถ้าเห็บเหามีมากจะทาทุกวันถ้ามีวัตถุดิบมากให้ทำปริมาณมากและหมักน้ำยาไว้  3-5 จะทำให้ตัวยามีกลิ่นฉุนและกำจัดเห็บได้ดี  ซึ่งใช้หลักที่ว่าผัก หรือสมุนไพรที่มีรสขม เผ็ดร้อน (ยกเว้นพริก ห้ามใส่เพราะจะกลายเป็นลาบวัว) พืชผักที่มีกลิ่นฉุนทุกชนิดที่มีในบ้านสามารถนำมาตำรวมกันและผสมน้ำฉีดพ่นรอบคอกได้  โดยทำต่อเนื่องทุกอาทิตย์จะป้องกันเห็บได้เป็นอย่างดี

       แต่ถ้าเป็นสมัยก่อนที่ชอบนำวัว ควายไปเลี้ยงที่เทือกเขาภูพานที่กาฬสินธุ์ ซึ่งจะมีเห็บ เหลือบ ลิ้นเป็นจำนวนมาก พ่อจะใช้ต้นหรือเครือของต้นนางน้อยกับต้นหนามแท่ง (มีมากตามที่ลาดเชิงเขา) มาทุบแล้วแช่น้ำทาที่ตัวโคหรือใช้ใบพยุงมาตำให้ละเอียดผสมน้ำเทราดตามพื้นและรอบคอก จะไม่มีเห็บเหามารบกวน  คนเลี้ยงวัว ควาย สบายหายกังวลไปเยอะ

      พืชสมุนไพรใกล้ตัวจึงน่าจะเป็นอีกวิธีหนึ่งที่สามารถนำมาใช้ป้องกันไม่ให้โคที่เราเลี้ยงเป็นโรคไข้เห็บได้ โดยไม่ต้องลำบากซื้อหา แต่แค่รู้จักประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับตัวเองก็เพียงพอแล้ว

        

หมายเลขบันทึก: 74708เขียนเมื่อ 26 มกราคม 2007 23:49 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 17:46 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (3)
  • วันนี้ผมกินสะเดาครับ ยิ้ม ยิ้ม
  • ไม่ได้ให้วัวกิน
  • เจ้าของวัวกินเอง

อาจารย์ขจิตค่ะ 

          ถ้าวันนี้ทานสะเดารับรองค่ะว่าระบบลำไส้ทำงานสะดวก  แต่กันคุณหมัดหมัด ถ้าจะให้ได้ผลทั้งสองอย่างน่าจะเอาน้ำต้มสะเดามาไล่หมัดได้ค่ะ

           ขอบคุณค่ะ

 

มีสมุนไพรให้วัวนมกินเพื่อรักษาโรคเห็บวัวมั้ยครับผมทำโครงการนมอินทรีย์อยู่ครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท