คลังสมองของชาติ

สำนักงานคลังสมอง วปอ.เพื่อสังคม ฟังดูคล้ายกับเรี่องธนาคารความดีของชาวบล็อกเรา ที่ผมเคยเสนอไปแล้วเมื่อเร็วๆนี้ สำนักงานคลังสมอง วปอ.เพื่อสังคม ตั้งอยู่ที่ถนนวิภาวดี ดินแดง กรุงเทพ ท่านพลเอก จรัล กุลละวณิชย์ เป็นประธาน เท่าที่อ่านดูตามเทียบเชิญมาให้ไปเป็นวิทยากร เขาบอกว่า หน่วยงานแห่งนี้ได้จัดหลักสูตร “พัฒนาผู้นำตามแนวพระราชดำริและปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” ปีนี้จัด 5 รุ่น ผมจับผลัดจับผลูไปเป็นวิทยากรให้ตั้งแต่รุ่นแรก วันนี้เป็นการบรรยายในหัวข้อ

“หลักคิดและประสบการณ์สร้างความเข้มแข็งชุมชนตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง”

มันไม่ง่ายเลยที่จะพูดเรื่องนี้ให้เป็นที่เข้าใจระดับไม่ทำไม่ได้! เพราะเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ต้องเกิดจากความตระหนักภายในตัวตนของแต่ละคน แต่เมื่อมีรายการคุณขอมาก็ต้องไป ทำหน้าที่มนุษย์ตามบัญชาแห่งสวรรค์

ในช่วง2-3 ปีมานี้ผมพูดเรื่องดังกล่าวนี้ไม่น้อยกว่า 30 ครั้ง ไม่ว่าจะเป็นที่สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ตามโรงแรม ตามมหาวิทยาลัย ที่มหาชีวาลัยก็มีคนตามมาดูมาฟังเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงเดือนหนึ่งหลายคณะ ที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้ได้นำเสนอไว้เป็นPower-Point ในหัวข้อ“ภูมิสังคม” เป็นสื่อที่ทางมหาวิทยาลัยขออนุญาตจำหน่าย

วันที่31มกราคม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์จัดอีก ชวนไปคุยในหัวข้อ”นวัตกรรมชุมชนที่ยั่งยืน” ไปๆมาๆผมจะเป็นพวกขี้คุยหรือนักปฏิบัติดีละนี่ ที่พูดๆนี่ก็ใช่ว่าจะพอเพียงแล้ว ยังขาดๆเกินๆอยู่เหมือนกับคนอื่นนั่นแหละ แต่..เราก็ตั้งหลักใจไว้ว่าจะไปหาหลักชัยแห่งความพอเพียงให้ได้

ท่านเคยสังเกตไหมครับว่า ทำไมเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงถึงไปไม่ถึงไหน มันเกิดปัญหาอะไร ในเมื่อมันเป็นเรื่องที่ใครๆก็ว่าดี ประเด็นนี้น่าศึกษาวิจัยนะครับ ดีกว่าที่จะก้าวข้ามขั้นไปทำตามสูตร ว่ามันจะต้องเป็นอย่างโน้นอย่างนี้ แต่วิธีที่จะรู้ว่าทำอย่างไรมันจะไปถึงจุดหมายปลายทางนี่ ไม่ค่อยจะมีใครพูดถึง

ในการอบรมชาวบ้านหลายครั้ง ผมได้ทราบเหตุผลแปลกๆห้วนๆว่า เขารู้ว่ามันดีแต่หวนมาทำไม่ได้ เพราะมีเงื่อนไขผูกรัดไว้ยิ่งกว่าโดนมัดด้วยด้ายตราสังข์ เช่น

ภาระหนี้สิน
สภาพความเสื่อมโทรมของพื้นที่ทำกิน
มีข้อจำกัดในการเลือกกิจกรรมเพาะปลูก เช่น ความแห้งแล้งทิ้งช่วงยาวเกินไป ผลผลิตไม่ดีเท่าที่ควร ปัจจัยเสี่ยงสูง
ระบบการจำหน่ายไม่แน่นอน ด้านการตลาดตกอยู่ในมือพ่อค้าคนกลาง
ปัจจัยการผลิตอยู่ในมือคนอื่น
ความรู้ความสามารถยังด้อย
ใจฝ่อเพราะทำอาชีพนี้มานานแต่ไม่เห็นช่องทางที่จะรุ่งเรื่อง

เมื่อข้อมูลออกมาเช่นนี้ก็ใช่ว่าจะหมดหวัง มีกระแสเสียงจากคนบางกลุ่มที่บอกว่ามันดีนะ ฉันทำได้ผลนะ กำลังตื่นตัวตื่นใจที่จะรวมพลังกันยืนหยัดขึ้นมาประกาศว่าควรจะทำเรื่องนี้เป็นวาระแห่งชาติ เช่น กลุ่มอโศก กลุ่มปราชญ์ชาวบ้าน กลุ่มวังน้ำเขียว เขาเหล่านี้มีความต้องการที่จะดำเนินชีวิตแบบเรียบง่าย ยังมีความยั้งคิด มีเชื้อความพอเพียงอยู่ในหัวใจ ตระหนักชัดว่าสุขใดไม่มีเสมอเหมือนความ สงบสุข

ที่ผมว่าไม่ง่าย เพราะไม่ใช่ใครก็ทำได้ทันที โดยเฉพาะพวกที่ติดเงื่อนไป6-7ข้อข้างบนนั้น แสดงว่าถ้าจะออกแบบส่งเสริมเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง คงไม่ใช่การพูดถึงวิธีทำการเกษตรเท่านั้น แท้ที่จริงเศรษฐกิจพอเพียง คือวินัยของชีวิตและสังคม ไม่ว่าใครจะประกอบอาชีพสาขาไหน อยู่ในตำแหน่งอะไร เป็นยาจกหรือเศรษฐี ควรดำเนินวิถีชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงจะดีที่สุด

ทุกวันนี้แม้แต่ขอทานก็ต้องลงทุน บางคนขึ้นรถไฟฟ้า BTS. ไป-กลับ เท่าไหร่ ค่าอาหาร ค่าที่พัก ค่าน้ำค่าไฟ ค่าโทรศัพท์ ค่าแต่งตัว เรื่องเหล่านี้เป็นต้นทุนทั้งนั้นมาตรฐานความพอเพียงนอกจากจะขึ้นอยู่กับความพอใจแล้ว ยังมีมาตรฐาน ISO อะไรอีกบ้าง

ในฐานะที่วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร ซึ่งเต็มไปด้วยมันสมองของชาติ จะมาช่วยชาติติดอาวุธเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง นับเป็นเรื่องที่ดี ประธานาธิบดีแห่งสหรัฐอเมริกา เวลาเขาพูดถึงการเกษตร เขาหมายถึงความมั่นคงด้านอาหาร ถือว่าเป็นยุทธศาสตร์ที่สำคัญ เพราะกองทัพ ต้องเดินด้วยท้อง ใครๆไหนอื่นก็ยังมีท้องมีใส้อยู่กันทุกคน ดังนั้นถ้าว่างก็ขอความกรุณาช่วยกันใคร่ครวญให้ดี ว่าจะเอาตัวเองไปวางไว้ตรงไหนในหลักการเศรษฐกิจพอเพียง.

ถ้ารักในหลวง ก็มาช่วยกันทำให้พระราชดำริของพระองค์ ปักธงลงในผืนแผ่นดินขวานทองแห่งนี้ ให้เป็นที่ประจักษ์ชัดว่า พสกนิกทุกคนมีหัวใจเป็นสีทอง ร่วมร้องเพลงชาติไทย และใส่ใจเศรษฐกิจพอเพียงกันถ้วนหน้า ก็น่าจะเป็นของขวัญที่เราช่วยกันทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายแด่พระองค์ท่านในวาระที่ทรงมีพระชนมายุ 80 พรรษา ดีไหมครับ

ครูบา สุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์