ความทรงจำไม่รู้จบ (1) : ผ้าป่าหนังสือ..วิถีที่หายไปจากชาวอาสา
ผมเข้ามาเรียนที่มหาวิทยาลัย เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว -
แน่นอน, ชมรมที่ได้รับความสนใจทั้งต่อผมและเพื่อน ๆ ย่อมไม่มีใครเกินกว่า "ชมรมอาสาพัฒนาฯ" แต่ก็ยอมรับโดยดุษฎีว่าในวัน เปิดโลกกิจกรรมนิสิต มีอยู่ครั้งเดียวเท่านั้นกระมังที่ผมลงชื่อเป็น "สาวก" หรือ "แฟนคลับชมรมอาสา" นอกนั้นไม่ได้ลงชื่อเป็นสมาชิกเลย...ไม่เคยเป็นกรรมการชมรม ไม่เคยอยู่ค่ายจนตลอดรอดฝั่ง
แต่ก็ยังยืนยัน ในก้นบึ้งเป็นแฟนคลับชมรมอาสา ! และแฟนพันแท้ .. แฟนพันเปอร์เซ็นต์ !
ยุคหลัง ๆ ผมมักจะได้รับของที่ระลึกและของฝากจากน้องอาสาอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็น กระจก, ที่คั่นหนังสือ หรืออื่น ๆ รวมถึงของฝากจากการเดินทางอันเป็นของขบเคี้ยวจาก "เจ้ากุ้ง" "เจ้าตรี" (น้องสาวที่ไม่เคย "สวย" ) และคนอื่น ๆ
แต่ในระยะหลังๆ บรรดาของฝากหรือของที่ระลึกเริ่มหายไปบ้าง แต่ที่พบบ่อยจะเป็น “ตั๋วหนัง" แทนซะมากกว่า !
ช่วงที่ผมยังเป็นนิสิตนั้น, ถ้าไม่นับความเป็น "ค่ายสร้าง" แล้ว ชมรมอาสาในยุคนั้นจะมีกิจกรรมเรียกน้ำย่อยทางสังคมอยู่บ่อยครั้ง นั่นคือ "ผ้าป่าหนังสือ"
ผ้าป่าหนังสือ --- ในยุคนั้น ผมถือว่าอาสาคือ "ต้นแบบ" และเป็น "เจ้าแห่งผ้าป่าหนังสือ" ที่ยากหาใครเทียมได้ และต่อมาก็มีองค์กรนิสิตอื่น ๆ เดินตามวิถีของชาวอาสา ซึ่งอาจจะเป็นแรงบันดาลใจ ทั้งโดยรู้ตัวและไม่รู้ตัว เช่น พรรคชาวดิน จัดต้านลมหนาวสานปัญญา พลังสังคมผ้าป่าการศึกษา รวมถึงชมรมรุ่นสัมพันธ์และชมรมในสังกัดคณะการบัญชีฯ ต่างก็เคยจัดกิจกรรมในทำนองนี้มาแล้วกันทั้งนั้น
ทว่าทุกวันนี้กิจกรรมผ้าป่าหนังสือกลับเร้นหายไปจากวิถีกิจกรรมของชาวชมรมอาสาพัฒนาแห่ง มมส
หรืออาจเป็นเพราะสภาพสังคมและความแร้นแค้นแปรรูปไปตามยุคสมัยก็เป็นได้, กิจกรรม "ง่าย ๆ งาม ๆ " อย่างผ้าป่าหนังสือของอาสาก็เปลี่ยนไปและยุติลงในที่สุด
ผมชอบผ้าป่าหนังสือของชาวอาสา, จนเป็นแรงบันดาลใจยุยงให้น้อง ๆ พรรคชาวดินได้จัดกิจกรรมที่มีชื่อว่า “ผ้าป่าอาหารสัตว์” (ไม่เกี่ยวกันแต่มีต้นสายปลายเหตุอันเป็นแรงจูงใจเช่นนี้จริง !)
อย่างไรก็ดี เกี่ยวกับการเร้นหายตายจากของผ้าป่าหนังสือนั้น –
ผมเข้าใจว่า อาจเป็นเพราะแนวคิดกิจกรรมของอาสาได้พัฒนาและเปลี่ยนรูปไปตามบริบทของสังคมก็เป็นได้
จะด้วยเหตุผลกลใดก็แล้วแต่ ผมให้ความเคารพในการตัดสินของชาวอาสาเสมอ หากแต่อดที่จะระลึกถึงความ "ง่าย" และ ความ "งาม" ของกิจกรรมนี้ไม่ได้
ง่าย, เพราะกิจกรรมนี้ไม่ได้ซับซ้อนในเรื่องรูปแบบอะไรมาก การตระเตรียมก็ไม่หนักหนาอะไรเลย เพียงประชาสัมพันธ์พอเป็นพิธี กระแสศรัทธาของคนในและนอกมอก็หลั่งไหลไม่ขาดสาย ที่สำคัญ มีบางปีที่ประสบความสำเร็จเชื่อมประสานกับองค์กรภายนอกรับบริจาคหนังสือได้มากมายก่ายกอง กลายเป็นกิจกรรมใหญ่โต ก็เคยมีมาแล้ว...
งาม, เพราะกิจกรรมนี้สามารถนำพานิสิตไปเรียนรู้และสัมผัสกับกิจกรรมนอกรั้วมหาลัย...ใช้เวลาเพียงน้อยนิด สร้างเสริมวันหยุดให้มีค่าต่อการเรียนรู้ ก่อเกิดผลึกความคิดด้าน "สำนึก" ต่อสังคม
ได้ไปเชิญธงชาติ, ร้องเพลงชาติ ในเช้าสาย ๆ ของวันหยุดที่โรงเรียนในชนบท
ได้ไปวิ่งเล่นกับน้องตัวน้อยที่หยุดเรียนแต่ไม่หยุดเล่น
ได้ไปรื้อค้นห้องสมุดและห้องเรียนที่รกรุงรังให้มีสภาพน่าอยู่ น่าเรียน
ได้ไประลึกถึง "วันและวัยที่อ่อนโยน" ของตัวเองที่ผ่านพ้นมา..
จะว่าไปแล้ว, ผมยืนยันว่าผ้าป่าหนังสือคืองานที่ง่ายและงามเสมอ
ถึงแม้มิได้มีกิจกรรมอื่นใดในกิจกรรมนี้ แต่การมอบแค่ "หนังสือ" ก็ถือว่าเป็นการมอบ "คัมภีร์ชีวิต" ให้กับน้องตัวน้อย ... ที่เหลือก็คือตัวเขาจะเป็นผู้สังเคราะห์ เรียนรู้และเติบใหญ่จากวัตถุดิบที่เรามอบไว้ให้.... เพราะโดยส่วนตัวผมเชื่อและศรัทธาอยู่เสมอว่า "ชีวิตคนเราเติบโตได้จากการอ่านหนังสือ"
ทุกวันนี้, วันเวลาผ่านพ้นมาหลายปี ผมไม่เคยเห็นการกลับมาของผ้าป่าหนังสือของชาวชมรมอาสาฯ อีกเลย หากแต่พอรู้มาว่าการออกค่ายแต่ละครั้งก็มีการบูรณาการเรื่องสื่อการศึกษาไปในค่ายนั้นอยู่บ้าง,
ผมคิดถึง เพราะยังตราตรึงกับความง่ายและงามของกิจกรรมนี้ -
วันหยุดที่มีความหมาย และมีกิจกรรมง่าย ๆ ที่ยิ่งใหญ่ให้ได้ทำประโยชน์ต่อสังคม
หวนกลับมาสู่วันนี้, วันหยุดเสาร์ อาทิตย์ ถูกรัดตรึงอยู่กับการเรียนการสอน กิจกรรมถูกบีบรัดเวทีลงอย่างน่าใจหาย กอปรกับทุกวันนี้แทบไม่มีกิจกรรมใดที่จะพามวลชนออกไปสัมผัสโลกภายนอกอย่าง ง่าย ๆ งาม ๆ และมีคุณค่า
กระนั้น, สำหรับผมแล้ว ผมไม่เคยลืมที่จะบอกกับตนเองว่าผ้าป่าหนังสือคือแรงบันดาลใจที่ให้คิดกิจกรรมผ้าป่าอาหารสัตว์และการเกิดแนวคิดต้านลมหนาวสานปัญญาของพลพรรคชาวดิน..
แต่ก็ช่างเถอะ, ถึงแม้ผ้าป่าหนังสือจะเป็นวิถีที่จากหายไปจากชาวอาสาแล้ว แต่ก็ไม่มีใครพรากเรื่องราวและภาพชีวิตของกิจกรรมนี้ไปจากผมได้
ทว่าก็ขอยืนยันอีกที,..... ผ้าป่าหนังสือ คือ ความทรงจำอันไม่รู้จบของผม !!
ความเห็น (10)
วัฒนธรรมตั๋วหนัง ที่หลายค่ายหันมานิยม แนวทางอาจจะเปลี่ยนไป เมื่อผู้จัดค่าย คำนึงถึงค่าใช้จ่ายเป็นหลัก
หนังสือของนายบอนก็มีเยอะ ยังไม่เห็นค่ายอาสาใน มมส. ทำผ้าป่าหนังสือบ้างเลย ไม่งั้นจะขนไปให้
Simplicity and Sustainable
Cheer krab!!!
อาจารย์ กฤษณา สำเร็จ
ขอบพระคุณมากครับ ที่แวะมาให้กำลังใจสม่ำเสมอ วันนี้เป็นวันที่เหนื่อยมากเพราะชีวิตเดินเข้าออกห้องประชุมทั้งวัน...แฟ้ม เฟิ้ม ไม่มีอันได้เซ็นกันเลย...
แทบไม่มีแรงมานั่งเขียนบันทึก...แต่พอมาเขียนบันทึกก็ดูเหมือนจะเป็นการบำบัดความอ่อนเพลียได้ไม่น้อย
- คุณบอนครับ..
- บัดนี้ ที่ มมส กำลังจะมีค่ายที่เกี่ยวกับหนังสือ 2 ค่ายในเร็ววันนี้ ก็คงขอความอนุเคราะห์จากคุณบอนเป็นแน่ครับ....
- และมีการประชาสัมพันธ์กันแล้ว โดย 26 - 28 มกราคม นี้ ไป อ.หนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ ที่นั่นอากาศหนาวเย็นมาก ...มีนักเรียน 63 คน ครู 3 คน
- อนุบาล 20 กว่าคนที่มีเพียง 10 คนเท่านั้นที่มี "ที่นอน" และผ้าห่ม
- ที่นั่นขาดแคลนอุปกรณ์การเรียนอย่างสาหัส
- คุณครูหลายท่านย้ายไปที่อื่นกันมากแล้ว เพราะมันธุรกันดาร เหลือทน
คุณแผ่นดินคะ
- กลับจากปายที่ผ่านมา สิ่งที่วางแผนมาทำต่อคือ การตั้งตู้เพื่อรับบริจาคหนังสือเพื่อน้อง ๆ ในชนบท รับหนังสือทุกชนิด โดยเฉพาะหนังสือสำหรับเด็กเล็ก ที่มีรูปภาพให้ดู หนังสือสำหรับนักเรียนชั้นประถมที่อ่านง่าย เพราะเด็ก ๆ ผู้อยู่ห่างไกล ได้อ่านหนังสือน้อยมาก
- และสิ่งที่ต้องกระตุ้น และเสริมสร้างให้มีการรักและดูแลหนังสือ ต้องมาจากครู
- เคยไปโรงเรียนชนบทแห่งหนึ่ง มีผู้ไปสร้างห้องสมุดและบริจาคหนังสือให้ เห็นหนังสือเด็ก ๆ แล้วน่าอ่านมาก เป็นหนังสือใหม่ ๆ ปกแข็ง รูปภาพสวย หลากหลาย แต่......ไม่ได้มีการใช้ให้คุ้มค่า เพราะคุณครูกลัวว่าหนังสือจะช้ำ และเด็ก ๆ ไม่ดูแลรักษา
- เคยไปช่วยงานเก็บข้อมูลภาคใต้ (หลังจากเกิดเหตุการณ์ สึนามิ) เห็นเด็ก ๆ มีบ้านใหม่ มีห้องสมุดใหม่ ริมทะเล มีหนังสือเยอะแยะมากมาย หนังสือดี ๆ ทั้งนั้น (เรายังแอบอิจฉา) แต่มันไม่มีการดูแลรักษา ไม่มีการนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างแท้จริง ห้องสมุดตั้งอยู่ริมทะเล มีลมทะเลพัดเอาไอเค็มของทะเลเข้ามา หนังสือ ได้รับความชื้น ฯลฯ เสียดายมาก
- ดังนั้น อยากฝากบอกว่า ถ้าเรานำหนังสือไปบริจาคที่ใด สิ่งที่อยากให้ผู้รับเกิดความตระหนักว่ามันมีคุณค่า มันมีประโยชน์ มันควรรักษา อย่างไร เราควรทำอย่างไรดีค่ะ ช่วยแนะนำด้วยค่ะ
- ผมเคยเป็นสาวก "ชาวดิน" ครับ
- แต่อาจจะเป็นสาวกพวกนอกแถวในตอนนั้น เมื่อปี 39-42 ครับ
คุณเอก จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร
- ขอบคุณครับแรงเชียร์ แรงใจและคำแนะนำที่มีมาอย่างไม่ขาดสาย
และ คุณ somporn (หญิงสาวผู้นำข่าวความฝันมาไกลโพ้น) เช่นเดียวกับคุณเอก
- ขอบคุณเช่นกันครับกับข้อสังเกตและคำเสนอแนะ
- ผมเองก็เคยพบหนังสือดี ๆ ถูกเก็บราวกับมรดกล้ำค่าที่ไม่ควรแตะต้อง จึงมีสภาพใหม่อยู่เสมอ เพราะน้อยนักและน้อยเหลือเกินที่เด็กจะมีโอกาสได้หยิบมาอ่าน
- โรงเรียนระดับประถมส่วนใหญ่เท่าที่พบเจอ ไม่มีครูประจำห้องสมุดอยู่แล้ว แต่จะสลับเวรไปนั่งประจำเป็นชั่วโมง ๆ ซ้ำร้ายโรงเรียนมัธยมบางที่ไม่มีแม้แต่ครูบรรณารักษ์เลยนะครับ ยิ่งทำให้กระบวนการพัฒนานักเรียนด้อยและขาดห้วงลงไป
- ที่หนักคือนโยบายการจัดซื้อหนังสือเข้าห้องสมุดโรงเรียน ผมว่า...หนังสือหลายเล่มถูกซื้อมา แต่ไม่เอื้อประโยชน์ต่อการเรียนรู้ของเด็ก อาจจะเพราะเด็กยังไม่ถึงวัยที่จะต้องอ่าน ถ้าไปอยู่ให้ถูกที่ ถูกทาง ถูกกับวัยของนักเรียนมากกว่านี้จะมีประโยชน์มากขึ้นเยอะเลย
- ตอนนี้กำลังยุให้นิสิตลงพื้นที่เก็บข้อมูลนิทานเรื่องเล่าในหมู่บ้านมาเขียนเป็นนิทานประกอบภาพวาด ..แล้วมอบให้ชุมชน เป็นหนังสือประชุมชุมชน
- ยังไม่รู้ว่า....จะสำเร็จหรือเปล่า
- ขอบคุณครับ และสวัสดีสาวก ชาวดิน รวมถึง (คนใกล้ตัว) ด้วยหรือเปล่า
- www.chaodin.net
- ศรัทธา เชื่อมั่น
ด้วยรัก จึงมีผองเพื่อน
มีฝันคอยเตือนทุกแห่งหน
หวังไว้เพียงเพื่อผองชน
จึงทนเก็บดินก้าวเดิน