ชีวิตที่พอเพียง : 194. เที่ยวเขาใหญ่

เช้าวันที่ ๑๖ ธค. ๔๙ เจ้าสาวฮันนิมูนรอบที่ ๒๕ กับผมไปเที่ยวเขาใหญ่โดยความอนุเคราะห์ของ SCB เราออกเดินทางจากคีรีมายาโดยรถตู้ของธนาคาร จุดแรกที่ไปคือจุดบริการนักท่องเที่ยว ไปดูวิดีโอสรุปเรื่องราวการเป็นมรดกโลกของผืนป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ และฟังการบรรยายสรุปเรื่องอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ โดยหัวหน้าอุทยาน นายณรงค์ มหรรณพ ที่ผมประทับใจการทำงานดูแลอุทยานแห่งชาติด้วยใจรัก

ผมได้เรียนรู้ว่าผืนป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่เป็นพื้นที่ รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่ยาวตามแนวตะวันตก-ตะวันออก เป็นพื้นที่ ๓.๘๕ ล้านไร่ไปจรดผืนป่าบันทายชะมอของกัมพูชา การมีผืนป่าที่ติดต่อกันขนาดใหญ่ มีคุณค่าในการอนุรักษ์สัตว์ป่ามากกว่าผืนป่าเล็กๆ หลายผืนที่มีพื้นที่รวมเท่าๆ กัน ผืนป่าที่ใหญ่เหมือนกันคืออุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน พื้นที่ ๑.๘ ล้านไร่ เป็นพื้นที่ยาวตามแนวเหนือ-ใต้ ผืนป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ประกอบด้วยอุทยานแห่งชาติ ๕ แห่ง คือ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ทับลาน ปางสีดา ตาพระยา และป่าดงใหญ่ ได้รับยกย่องเป็นมรดกโลกแห่งที่ ๒ ด้านสถานที่ธรรมชาติของไทย ถัดจากผืนป่าทุ่งนเรศวร-ห้วยขาแข้ง

คนมักคิดว่าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่อยู่ในจังหวัดนครราชสีมา จริงๆ แล้วพื้นที่ครอบคลุมถึง ๑๑ อำเภอ ใน ๔ จังหวัดคือ จังหวัดนครราชสีมา สระบุรี นครนายก และปราจีนบุรี โดยพื้นที่ในจังหวัดปราจีนบุรีใหญ่ที่สุด พื้นที่ของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่เกือบ ๑.๔ ล้านไร่ หรือเกือบ ๒,๒๐๐ ตร. กม.

พยายามระลึกชาติว่าผมมาเที่ยวเขาใหญ่กี่ครั้ง พบว่ามา ๒ ครั้งเท่านั้น คือครั้งแรกมาตอนปีใหม่เมื่อกว่า ๓๐ ปีก่อนตอนยังทำงานที่กรุงเทพ ยังไม่ได้ลงไปหาดใหญ่ โดยพี่เขยที่เป็นนายทหารขอที่พักบนเขาใหญ่ได้ฟรี เรามาพักกัน ๒ ครอบครัว อากาศหนาวจับใจ มาครั้งที่ ๒ กับ สกว. เมื่อประมาณ ๑๐ ปีก่อน ครั้งนั้นก็ตอนใกล้ปีใหม่ อากาศหนาวเช่นกัน ได้ไปส่องดูสัตว์ตอนกลางคืนด้วย

คราวนี้มาเที่ยวแบบคนแก่ มีคนคอยดูแลอย่างดี เราไปที่ ๓ จุดเท่านั้นในเวลาประมาณ ๓ ชั่วโมง คือไปที่อาคารบริการนักท่องเที่ยว ไปเดินป่าเส้นทางสั้น เพียง ๑.๒ กม. และไปดูน้ำตกเหวสุวัต จุดที่ได้ความรู้มากที่สุดคือจุดแรก เพราะหัวหน้าณรงค์ มหรรณพ บรรยายสรุปอย่างดีมาก เราได้ทราบว่าในป่าผืนนี้มีเสือโคร่งเหลืออยู่เพียงประมาณ ๒๐ ตัวเท่านั้น ในป่านี้มีสัตว์ป่าใกล้สูญพันธุ์อยู่ ๓ ชนิด คือเสือโคร่ง ช้าง และกระทิง แต่กระทิงในป่านี้มีมากขึ้น ที่น่าเป็นห่วงว่ามีน้อยลงในป่านี้ คือชะนีหัวมงกุฎ ที่เพิ่มจำนวนมากขึ้นและเข้ามาทำความยุ่งยากให้คน คือลิง เห็นฝูงลิงอยู่ริมถนนและกลางถนนในบางจุด เขามีป้ายบอกว่าถ้ารักลิงอย่าให้อาหารลิง

ผมได้ความรู้ว่าอุทยานแห่งชาติมีประโยชน์ ๓ อย่าง คือ (๑) อนุรักษ์พันธุ์พืช-สัตว์ (๒) การท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ (๓) การศึกษาวิจัย แต่ชาวบ้านเขารู้ว่ามีประโยชน์ข้อที่ ๔ อยู่ด้วย คือประโยชน์ทางเศรษฐกิจ จึงมีการลักลอบตัดไม้ที่ราคาแพง ซึ่งในขณะนี้คือไม้กฤษณา สำหรับกลั่นน้ำมันหอม ราคาแพงยิ่งกว่าทอง และผมเติมประโยชน์ข้อที่ ๕ ให้เอง ว่า ประโยชน์ทางภูมิอากาศ ช่วยรักษาสมดุลของภูมิอากาศของโลก

ตอนผมเป็น ผอ. สกว. เราให้ทุนวิจัยขนาดใหญ่ที่ทำที่บริเวณเขาใหญ่ ๒ โครงการ คือโครงการศึกษาชะนี (ศ. ดร. วรเรณ บร็อคเคลแมน) กับโครงการศึกษานกเงือก (ศ. ดร. พิไล พูลสวัสดิ์) หัวหน้าณรงค์เล่าว่า ได้ความรู้จากการศึกษาของ ดร. วอเร็น ว่าชะนีเป็นสัตว์ผัวเดียวเมียเดียว แต่พอศึกษานานเข้าก็พบว่าเขาก็มีกิ๊กเหมือนคน

ได้เห็นกับตา ว่ามีคนมาเที่ยวและนอนค้างที่เขาใหญ่มาก มีบริเวณแค้มปิ้ง ที่แค้มป์ติดกันเป็นทิว โดยเขามีบริเวณแค้มปิ้ง ๓ แบบ คือบริเวณไม่ทำอาหาร ไม่ดื่มเหล้า บริเวณทำอาหาร ไม่ดื่มเหล้า และบริเวณที่ทั้งทำอาหารและดื่มเหล้า สถิติบอกว่ามีนักท่องเที่ยวมาเขาใหญ่ปีละ ๙ แสนคน เขามีที่พักบริการหลายแบบ แต่คนไปพักต้องทำใจว่าคนไทยไม่ค่อยมีวัฒนธรรมเที่ยวแบบสงบ มักมีคนดื่มเหล้าทำเสียงดังตอนดึก ทั้งๆ ที่มีกฎห้ามส่งเสียงดังหลัง ๔ ทุ่ม

เราลงจากเขาตอนหลังเที่ยงเล็กน้อย ไปกินอาหารเที่ยงที่ครัวเขาใหญ่ ถนนธนะรัชต์ ซึ่งก็คือถนนเส้นหลักจากถนนมิตรภาพสู่เขาใหญ่ อาหารที่นี่อร่อยมาก ผมชอบน้ำมะเม่า และติดใจแฮมทอดเป็นพิเศษ เห็ดผัดพริกไทยดำก็อร่อย เป็นครั้งแรกที่ผมได้กินเห็ดผัดพริกไทยดำ

ตกเย็นเขาพาไปเที่ยวไร่องุ่น และโรงงานไวน์ พีบี ซึ่งเป็นของกลุ่มบุญรอด บริวเวอรี่ นั่งรถไปจากคีรีมายา ๔๕ นาที ไปทางถนนไปมวกเหล็ก ไปพบการเผาป่าบนเขาใกล้ๆ ไร่ ไฟใหม้อยู่หลายชั่วโมงจน ๒ ทุ่มก็ยังติดอยู่ แนวไฟเป็นรูปตัววีหัวคว่ำ ทำให้คนของไร่องุ่นเดาว่าชาวบ้านจุดไฟล่าสัตว์ป่าบนเขา ทางไร่มีรถนำเที่ยวแล่นไปในไร่พร้อมผู้อธิบาย ผมได้เรียนรู้ว่าองุ่นปลูกได้ทุกฤดู ใช้เวลา ๑๒๐ วันก็ได้ผล แต่ในประเทศไทยฤดูฝนยาว จึงต้องรอให้เกือบหมดฝนจึงปรนเปรอต้นองุ่นให้เก็บเกี่ยวผลได้ช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ตอนนี้เราเห็นพวงองุ่นมีลูกเล็กๆ สีเขียวเต็มช่อ ทั้งที่เป็นองุ่นแดง คือเปลือกจะแดงตอนแก่ ไร่นี้ปลูกทั้งองุ่นทำไวน์ และองุ่นกินลูก ในเมืองไทยปลูกได้ฤดูเก็บเกี่ยวเดียวเท่านั้น

         เขาพาไปชมโรงงานไวน์     ทั้งๆ ที่ผมเคยไปดูโรงงานผลิตไวน์ที่ Napa Valley ที่แคลิฟอร์เนียมาแล้ว     แต่คราวนี้ผมได้ความรู้รวบยอดมากกว่า      ว่าเมื่อบีบผลองุ่นแล้วมีขั้นตอนการผลิตสำคัญอยู่ ๓ ขั้นตอน
             (๑) การหมักเอาแทนนินและสีจากเปลือก     หมักน้ำ เปลือก และเมล็ดรวมกันเป็นเวลา ๗ - ๑๐ วัน     ขั้นตอนนี้ทำเฉพาะการผลิตไวน์แดง
             (๒) การหมักให้ได้แอลกอฮอล์     โดยเอาเฉพาะน้ำองุ่นมาเติมยีสต์และหมักประมาณ ๑ เดือน    จนยีสต์กินน้ำตาลหมดและเปลี่ยนน้ำตาลไปเป็นแอลกอฮอล์
             (๓) การบ่ม ให้ได้กลิ่นและรสที่หอมละมุน    เขาบ่มในถัง ๓ ชนิด คือถังสเตนเลส ถังไม้โอ๊ค และถังไม้โอ๊คเผาไฟ      ถังไม้โอ๊คเผาไฟจะปล่อยกลิ่นหอมของไม้โอ๊คออกมาได้มากกว่า    ใช้เวลาบ่ม ๓ ปี     แล้วเขาเอาไวน์จากการบ่ม ๓ แบบมาผสม (blend) กัน ให้ได้กลิ่นและรสที่ต้องการ

ตกค่ำเรากินอาหารเย็นที่ภัตตาคารของไร่ พีบี นั่นเอง อาหารเป็นแบบไทยๆ อีสานประยุกต์ กินกับไวน์แดงชนิดพรีเมี่ยมของเขา หมออมราซึ่งปฏิเสธไวน์มาตลอด ลองดื่มบ้าง แล้วบอกว่าอร่อยกว่าของชาโตเดอเลย ที่เราเคยไปชิมที่จังหวัดเลยเมื่อหลายปีมาแล้ว แต่ผมจำไม่ได้เลย รู้แต่ว่าไวน์ของพีบี ที่ดื่มคืนนี้อร่อยใช้ได้ ไวน์ของที่นี่ ทุกชนิดใช้นามสกุลเขาใหญ่

ภรรยามาอ่าน แล้วบอกว่า นี่ไม่ใช่เรื่องราวของ "ชีวิตที่พอเพียง"