วันที่ ๑ ธันวาคม พ.ศ.๑๕๔๙ ผมตั้งใจว่าเดือนนี้ผมจะต้องสร้างวินัยอย่างหนึ่งให้กับตนเอง หลังจากก่อนๆ เคยตั้งใจไว้แต่มีอันต้องทำลายการสร้างวินัยให้กับตัวเองตลอด งานที่มีช่องว่างนั่นเอง วันนี้ผมถือว่าเป็นวันสำเร็จในความตั้งใจของผม ผมสามารถบันทึกเรื่องราวต่างๆ ทุกวันโดยไม่ขาดกัน สมแล้วที่ตั้งใจ เป็นวินัยน้อยๆ ของผม หากจะได้ปริญญาก็คงเป็นปริญญาความตั้งใจน้อยๆ
การมีวินัยดีอย่างไร แน่นอนละ เราอาจสอนกันว่าชีวิตต้องมีอิสระทั้งทางความคิดและการกระทำ แต่ในขณะเดียวกันถ้าเราอิสระจนเกินขอบเขต อิสระนั้นเห็นจะไม่ควรเป็นแน่ อิสระที่ดีต้องมีวินัยด้วย เพราะวินัยนี่เองคือสิ่งที่จะบ่งบอกว่าเรามีวัฒนธรรมอย่างไร
วินัยก่อเกิดคุณธรรมอะไรอื่นได้อีกบ้าง ตัวที่หนึ่งน่าจะเป็นความอดทน ตัวที่สองน่าจะเป็นความมีสติ ตัวที่สามน่าจะเป็นความมั่นคง ตัวที่สี่น่าจะเป็นความซื่อสัตย์ซื่อตรง และน่าจะมีอีกหลายตัวที่เป็นผลผลิตจากการสร้างวินัย
ผมเคยเข้าร่วมงานวิจัยการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาองค์กรการเงินชุมชน องค์กรการเงินชุมชนพยายามเหลือเกินที่จะใช้เงินเป็นเครื่องมือในการสร้างคุณธรรม เราอาจมองไม่เห็นว่ามันจะสร้างคุณธรรมได้อย่างไร แน่นอนต้องไปสัมผัสเองถึงจะรู้ การหยอดกระปุกออมสินทุกวันนั้นคือการสร้างวินัย ขณะเดียวกันก็เกี่ยวข้องกับเงินที่จะเก็บไว้เพื่ออนาคตของผู้ออมและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องที่เราจะต้องแบ่งปันให้ในฐานะเพื่อนร่วมเกิด แก่ เจ็บ ตาย
ก่อนที่ผมจะบันทึกนี้ ผมได้ไปพูดคุยกับคนรู้จักหลายคน หลายคนพูดด้วยน้ำตาไหลพรากกับเงินที่พยายามเก็บหอมรอมริบแต่ต้องมาเสียกับเรื่องไม่เป็นเรื่องของพี่บ้าง น้องบ้าง ญาติบ้าง หลายคนเงินต้องหมดไปกับการพนัน จากครั้งหนึ่งที่เคยมั่งมีเงินทอง บัดนี้ต้องหลบๆ ซ่อนๆ กลัวเจ้าหนี้จะมาทวง แต่เขาก็มาจริง แถมด่าถึงญาติพี่น้องให้เสียหายอีก บางคนพยายามเหลือเกินที่จะให้มีเงิน ก็ต้องขายสมบัติเก่ากินกัน ที่ดีที่เคยมีก็ขายเพื่อไปซื้อหรือทำสิ่งอื่นที่ตนปรารถนา บางคนถึงกับต้องตัดญาติขาดมิตรกัน ฝ่ายหนึ่งพยายามที่จะรักษาทรัพย์เพื่อลูกหลนได้มีที่ซุกหัวนอน อีกฝ่ายหนึ่งถือกรรมสิทธิ์ทั้งที่ทรัพย์นั้นตนไม่เคยหามาได้แม่แต่สตางค์แดงเดียว โดยถือว่าเป็นพ่อแม่เดียวกัน ผมเคยคุยกับเพื่อนคนหนึ่ง ท่านบอกไว้น่าคิดเหมือนกันว่า "สมบัติของพ่อแม่ เขารักษาเขาหามาด้วยหยาดเหงื่อแรงงาน แกมีสิทธิ์อะไรที่จะมาแบ่งทรัพย์สมบัติ ทั้งที่พ่อแม่ก็ไม่ได้พูดอะไรสักคำ จะแตกต่างอะไรกับโจร" จากการพูดคุยทั้งหมด เงินสำคัญทีเดียว ถ้าเราไม่รู้จักมันดีพอ
สวัสดีปีใหม่ครับท่านอาจารย์
ขอให้อาจารย์ประสบแต่ความสุข มีสุขภาพกาย ใจที่เข้มแข็ง ตลอดปี ๒๕๕๐ และปีต่อๆไป
จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร