สายธารความรู้สู่การเลี้ยงโคอย่างพอเพียง ตอนที่ 24 การทำลายเขาโค

      หลาย ๆ ท่านคงเคยได้ยินและคุ้นหูอยู่บ้างกับสำนวนที่ว่า "ข่มเขาโคให้กินหญ้า"  เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นถึงการบังคับให้คนอื่นทำตาม เหตุที่เปรียบเทียบกับเขาโคคงเพราะทำให้จับและกดศรีษะโคได้ง่ายขึ้น

      แต่ในยุคนี้  หลายๆ ท่านคงสังเกตเห็นว่า โคหลายตัวไม่มีเขา ถ้าใครคิดจะข่มเขาโคหรือสวมเขาให้โคคงยากสักหน่อย

      เหตุใดโคยุคนี้ไม่มีเขา สอบถามผู้เลี้ยงและนักวิชาการทั้งหลาย ท่านบอกว่า  เขาโคไม่มีผลดีต่อเศรษฐกิจหรือสร้างรายได้ เนื่องจากไม่สามารถนำไปสร้างมูลค่าต่อได้  หรือบางท่านอาจแย้งว่าทีเขาควายยังเอาไปทำสัญญลักษณ์ต่าง  นาๆ  แต่ก็มีแค่น้อยนิด ไม่คุ้มค่ากับการลงทุน

     ที่ว่าไม่มีผลต่อเศรษฐกิจก็คือเศรษฐกิจของผู้เลี้ยงโค เนื่องจากเขาโคอาจทำให้เกิดปัญหาหลายอย่างตามได้ เช่น

     -   เป็นอันตรายต่อผู้เลี้ยงหรือผู้เกี่ยวข้อง

     -   โคมักขวิดกันเอง ทำให้เป็นแผล เสียราคาค่าตัวและค่ารักษาพยาบาล

     -  โคที่มีเขาโง้งอาจทำอันตรายทิ่มหน้าหรือตาโคได้

     -  อาจเกิดอุบัติเหตุเขาโคติดกับคอกอาจถึงตายได้

    -   เขาโคที่กางออกทำให้เปลืองเนื้อที่รางอาหาร

    ดังนั้นคนเลี้ยงโคทุกวันนี้จึงต้องทำให้โคไม่มีเขา  ซึ่งทำได้ตั้งแต่เริ่มต้นด้วยการพัฒนาสายพันธุ์ไม่ให้มีเขาแต่เริ่มต้นหรือใช้วิธีการทำลายเขาหลังจากที่โคเกิด

     การทำลายเขามีกันหลายวิธี ทั้งการทำลายปุ่มเขาตั้งแต่เขายังไม่เกิดและทำลายเขาหลังเขางอก

    การทำลายปุ่มเขา  เหมาะกับลูกโคที่มีอายุ 5-10 วัน  แต่ไม่ควรเกิน 4   เดือน  ที่นิยมทำกันนั้นมี

     การใช้หัวแร้งไฟฟ้าหรือเผาไฟจี้ลงไปบนปุ่มเขาประมาณ 10  นาทีเสร็จแลวทาด้วยยาฆ่าเชื้อและยาฆ่าแมลงชนิดผงโรย  แต่ถ้าหายาไม่ได้ชาวบ้านก็จะใช้ยาสีฟันทาแทนยาฆ่าเชื้อ เพราะยาสีฟันมียาฆ่าเชื้อผสมอยู่และทำให้แผลเย็นแผลแห้งและตกสะเก็ดเร็ว

    การใช้ปูนแดงผสมสบู่กรด เป็นวิธีที่เกษตรกรบอกว่าเป็นวิธีที่ง่าย ประหยัดและปลอดภัย  โดยหั่นสบู่กรดให้เป็นฝอยผสมกับปูนแดงที่คุณยายใช้เคี้ยวหมากมาผสมกันในอัตราส่วน 1:1 ใส่น้ำเล็กนอยคลุกเคล้าให้เข้ากัน (เก็บไว้ใช้ได้นานด้วยแต่เวลาใช้อย่าให้แห้ง)  จากนั้นก้จับลูกโคให้นอน กดศรีษะให้แนบกับพื้น ตัดหรือโกนขนบริเวณรอบเขา จากนั้นใช้สารผสมที่เตรียมไว้พอกบนปุ่มเขาทั้งสองข้าง ข้างละประมาณ 1 ช้อนชา เส้นผ่าศูนย์กลางของรอยพอก 2-3 เซนติเมตร ให้ทาเลยออกไปบริเวณผิวหนังรอบ ๆ ปุ่มเขาเพราะเป็นบริเวณที่สร้างเซลล์เขา  ทิ้งไว้ประมาณ 1  ชั่วโมงก็แกะออก เพื่อป้องกันไม่ให้แม่โคมาเลียหรือสารผสมอาจโดนเต้านมจะเป็นอันตรายต่อลูกโคได้

     การใช้คีมขุดเขา   ใช้กับโคที่มีอายุ 3 เดือนขึ้นไปแต่ไม่ควรเกิน 1 ปี  จะใช้คีมขุดเขา มีใบมีดรูปครึ่งวงกลม 2 วง ขุดเอาปุ่มเขาออกและตัดเอาผิวหนังบริเวณรอบเขาด้วยอย่างน้อย  1 เซนติเมตรรอบฐานเขา  ไม่เช่นนั้นเขาจะงอกขึ้นมาใหม่เป็นเขากุด

     ส่วนการตัดเขาจะใช้กับโคที่เขางอกยาวแล้ว แต่จะไม่ตัดที่โคนเขาเพราะจะทำให้เสียเลือดมากและแผลอาจติดเชื้อได้ ส่วนใหญ่จะใช้เลื่อยตัดเฉพาะบริเวณปลายแหลมของเขาเพื่อลดอันตรายจากการทิ่มการขวิดลงได้บ้าง

     ณ ถ้าเวลานี้ใครเลี้ยงโคแล้วยังไม่ทำลายเขา ถือว่าเป็นการเสี่ยงที่ไม่คุ้มค่า  ดังนั้นถ้าใครมีโคเล็กที่เพิ่งคลอดจงรีบทำลายเขาจะเป็นการดีที่สุดค่ะ

     ขอบคุณค่ะ

    

 

[ครูบา สุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์]

  เดี๋ยวนี้วิทยาการก้าวหน้ามาก

ฝรั่งผสมพันธุ์โคไม่มีเขาได้แล้ว

อย่างพันธุ์เดร้าท์มาสเตอร์เป็นต้น

ต้องถามความเห็นชาวบ้าน

เรื่องมีเขาดีหรือไม่มีเขาดี ชอบอย่างไหน

พวกเลี้ยงวัวชน ไม่ยอมแน่ถ้าวัวไม่มีเรา

คงต้องพิจารณา

ไม่มีเขา มีแต่เราจะทำยังไงฮึ!

[ดร. แสวง รวยสูงเนิน]

แล้วการทำลายเขากระโดงเขาทำอย่างไรครับ

[นาง พันดา เลิศปัญญา]

       ขอบพระคุณค่ะพ่อครู  ถ้าไม่มีเขา มีแต่เราคงลำบาก  เพราะเห็นแต่ตัวเอง คงหาข้อเสียไม่ได้ หรือทำอะไร ๆ ก็คงขาดรสชาติ และการทำลายเขาโคทุกวันนี้ก็กำลังเป็นที่นิยมในกลุ่มผู้เลี้ยงโคเนื้อ แต่ไม่นิยมในกลุ่มผู้เลี้ยงวัวชนเพราะถ้าไม่มีเขาคงชนไม่สะใจแน่ ๆ  ค่ะ 

[นาง พันดา เลิศปัญญา]

อาจารย์แสวงที่เคารพ

         เขากระโดงใช้อำนาจ...และไดนาไมท์ระเบิดค่ะ แต่คงใช้ไม่ได้ก็ทำลายเขาโคค่ะ

        ขอบคุณค่ะ