บทบาทหน้าที่ของอาสาสมัครสาธารณสุขในกิจกรรมและการพัฒนางานสาธารณสุขภายใต้ระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า

สมโภชน์ แก้วรักษา
สำนักงานสาธารณสุขอำเภอคูบ อ.น้ำเกลี้ยง จ.ศรีสะเกษ

ผลการวิจัย
- ข้อมูลทั่วไปของ อสม. เป็นเพศชายเกือบทั้งหมดคิดเป็นร้อยละ 83.34 และส่วนใหญ่ระดับอายุเฉลี่ยที่ 40-49 ปี และการศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษา ส่วนอายุการทำงานเป็น อสม. ครึ่งหนึ่งเป็นผู้ที่ทำงานมามากกว่า 7 ปี

- อสม. ของขอบเขตความรับผิดชอบของสถานีอนามัยคูน มีระดับคะแนนของการมีบทบาทในระดับมาก โดยมีข้อที่มีจำนวน อสม.ทำบทบาทมากที่สุด คือ บทบาทในการควบคุมและป้องกันปัญหายาเสพติดในหมู่บ้านคิดเป็นร้อยละ 66.6 รองลงมาได้แก่ การ ออกติดตามชั่งน้ำหนักเด็ก อายุ 0-5 ปี การสำรวจข้อมูลการจัดทำสิทธิบัตรให้ครอบคลุม ร้อยละ 54.1 และการควบคุมป้องกันโรคไข้เลือดออก วัณโรค โรคเรื้อน การแนะนำติดตามผู้ปกครองให้นำเด็กไปฉีดวัคซีนร้อยละ 45.8 ยกเว้นบทบาทการส่งเสริมให้มีการใช้สมุนไพรในท้องถิ่น การเสนอแผนงาน/ โครงการของบประมาณจากหน่วยงานอื่น เพื่อพัฒนางานและแก้ไขปัญหาสาธารณสุข และ การบริหารงบประมาณในการบริหารงบประมาณสาธารณสุขมูลฐาน ที่มีสัดส่วนร้อยละของ อสม.ที่มีบทบาทน้อย กล่าวคือ ร้อยละ 41.6 ร้อยละ 33.3 แบะร้อยละ 25.0 ตามลำดับ

- ปัญหาและอุปสรรคในการทำหน้าที่บทบาทของ อสม. คือ การทำงานให้มีผลดี จะต้องเสียสละแรงกาย แรงใจอย่างต่อเนื่อง การได้รับการให้ความรู้ความเข้าใจในด้านต่างๆ อย่างต่อเนื่อง และการเป็นผู้ที่ชุมชนให้การยอมรับจะทำให้การทำหน้าที่ได้ดียิ่งขึ้น ส่วนขวัญกำลังใจในการปฏิบัติหน้าที่ อสม. ต้องการค่าตอบแทนจากรัฐ เพื่อให้การทำงานมีความต่อเนื่อง และลดปัญหาแสวงหาบุคคลที่มีความเสียสละหรืออุทิศตัวเพื่อเป็น อสม. ที่มีแนวโน้มการหาลำบากมากขึ้น

- อสม.สามารถทำหน้าที่ตามที่เจ้าหน้าที่มอบหมายได้ดี หากแต่ในประเด็นที่จะเป็นกรเริ่มคิด ตัดสินใจ ในการพัฒนาสุขภาพอนามัยโดยคนในชุมชนเอง กล่าวคือ การมีแผนงาน / โครงการเสนอขอการสนับสนุนจากองค์กรอื่นๆ หรือการเข้าไปมีส่วนร่วมในการบริหารงบประมาณที่มีส่วนเกี่ยวข้องยังน้อยอยู่


จากการนำเสนอผลงานทางวิชาการ
การประชุมวิชาการประจำปีกระทรวงสาธารณสุข ครั้งที่ 13 ประจำปี 2548