คืนที่ไปร่วมประชุมในพื้นที่บ้านหนองซน อ. นาทม ที่บ้านของเกริกพล เนื่องจากระยะทางไกลจากตัวเมืองที่ดิฉันพัก ดิฉันก็เลยนอนที่บ้านแม่สมบูรณ์ สมาชิกโครงการที่บ้านอยู่ใกล้กับบ้านของเกริกพลนั่นเอง
แม่สมบูรณ์อยู่ที่บ้านกับลูกชายคนเล็กที่อายุเกือบสามสิบแล้วยังไม่ได้แยกครอบครัว ที่แม่บอกว่าไม่มีปัญญาไปขอสาว ๆ ให้ลูกเพราะยากจน คืนนั้นเราก็คุยสัพเพเหระจนหลับกันไปข้างหนึ่ง อากาศในหมู่บ้านเย็นสบาย สดชื่น เงียบสงัดหลับดีจริง ๆ
แม่สมบูรณ์ตื่นก่อนดิฉัน ตอนที่ดิฉันลงมาจากตัวบ้าน แม่นึ่งข้าวเสร็จแล้ว แม่บอกว่ากำลังจะป่นปลา ให้กินก่อนกลับบ้าน ดิฉันบอกว่า ทำข้าวจี่กินดีกว่าง่ายดี แล้วอยากจะขอไปดูและถ่ายรูปที่นาของแม่ ก็เลยพากันจี่ข้าวจี่
เดินสำรวจรอบบ้านแม่ก็ได้เห็นสารพัดผักที่ใช้ในชีวิตประจำวัน แม่จะใช้ปีกไม้มาตีประกอบเข้าเป็นรางแล้วตั้งสูงจากพื้นดินเสมออก ๒-๓ ราง ปลูกต้นหอม สะระแหน่ ผักแพว ผักชี...หลังบ้านแม่แปลงผักเล็ก ๆ อีกหนึ่งแปลง และกองขี้ควายที่แม่เก็บเอาตามถนนในหมู่บ้านอีกสองกองใหญ่ แม่ไม่มีควาย วัว แต่สบายเลยงานนี้แม่มีวัตถุดิบที่สำคัญอันหนึ่งที่จะทำปุ๋ยหมัก
ออกไปนา เจอลูกสาวกับหลานที่พากันไปปลูกบ้านอยู่ที่นาเลย นาของแม่แบ่งส่วนต่าง ๆ ให้กับลูกทั้งหมด สี่คน เรียบร้อยและมีส่วนของแม่อยู่ด้วย พื้นที่ที่แม่พยายามพัฒนากับลูกนั้น ส่วนหนึ่งเป็นแปลงยางซึ่งเป็นส่วนที่อยุ่ที่โนน ส่วนที่ลุ่มจะเป็นนาข้าว บริเวณระหว่างสองส่วนนี้เป็นที่ตั้งของบ้าน รอบ ๆ บ้านก็จะมีไม้ผล มะไฟ กระท้อน หมากแงว ยอป่า ดอกมันปา ลำใย กล้วย เผือก มันสำปะหลัง แปลงผักสวนครัวเล็ก ๆ ๑ แปลง แปลงปลูกข่า ประมาณ ๖๐ หลุม แม่แอบฝันไว้ว่า ถ้าได้สระน้ำ ก็จะได้เลี้ยงปลา เลี้ยงกบ และปลูกต้นไม้เพิ่มขึ้น นอกจากนี้แม่ยังมีป่าส่วนตัวของตนเอง เข้าใจว่าจะเป็นแหล่งเดียวที่เหลืออยู่แถบนั้น เป็นที่หาเห็ด เก็บผลผลิตจากป่า โดยเฉพาะแม่บอกว่ามี พันธ์หมากก่อ อยู่สองสามพันธุ์ ดิฉันรีบบอกให้แม่ช่วยเพาะพันธุ์ให้ด้วย เพื่อจะได้รีบขยายพันธุ์ให้ผู้ที่สนใจซึ่งในนั้นรวมถึงดิฉันด้วยหนึ่งคน
ดิฉันปลูกอะไรไม่ค่อยจะได้ดอกผล ชื่นชม ค่ะ กับการปลูกพืช ผัก ผลไม้ และเรื่องเล่าของ คุณ ศิริลัคนา
ข้าวจี่เป็นอาหารที่อร่อย เหมาะสมกับฤดูหนาว ที่ทำงานมีเจ้าหน้าที่นำข้าวจี่มาให้เพื่อนร่วมงานรับประทานช่วงปีใหม่ โอ... มันยอดมาก ค่ะ