สายธารความรู้สู่การเลี้ยงโคอย่างพอเพียง ตอนที่ 16 การเลือกแม่พันธุ์โค

         จากเมื่อวานที่ได้กล่าวถึงเรื่องการเลี้ยงดูโคพ่อพันธุ์แล้วนั้น  วันนี้จะพูดคุยต่อในเรื่องการเลือกแม่พันธุ์โคกันบ้าง

         แม่พันธุ์โคที่ดีก็ต้องมีลักษณะดี  ไม่แตกต่างกับคนเราที่ต้องการแม่พันธุ์ที่ดีด้วยกันทั้งนั้นยิ่งได้ลักษณะดีเข้าข่ายนางสาวไทย หรือนางงามโลกยิ่งดี  ดังนั้นการมีแม่พันธุ์โคที่ดีนั้นถือว่ามีชัยไปกว่าครึ่งแล้วสำหรับคนเลี้ยงโค

        ลักษณะโดยรวมของโคที่จะเป็นแม่พันธุ์ได้นั้นสภาพร่างกายต้องสมบูรณ์แข็งแรง ไม่อ้วนหรือผอมเกินไป (ไม่แตกต่างจากพ่อพันธุ์) แต่ตัวไม่ต้องใหญ่เหมือนตัวผู้เพราะถ้าตัวใหญ่จะหาคู่มาผสมยากเพราะตัวผู้จะต้องรูปร่างใหญ่กว่าจึงจะผสมได้ ยกเว้นการผสมเทียมไม่เลือกตัวใหญ่ตัวเล็ก  ที่กลัวปัญหาการหาคู่ผสมยากนั้นเพราะเกษตรกรส่วนใหญ่บอกว่าชอบวิธีการจูงผสมมากกว่าผสมเทียม  เพราะการจูงผสมมีโอกาสผสมติดมากกว่าการผสมเทียม

         จากที่ได้พูดคุยกับคุณการัญญะภาค เจ้าของฟาร์มแห่งบ้านดงยายเภา  บอกว่า  การเลือกแม่พันธุ์นั้นสำคัญเพราะบางครั้งการดูลักษณะภายนอกนั้นดูง่ายแต่ลักษณะภายในนั้นดูยาก    ถ้าเลือกซื้อแม่โคสาวก็ต้องมีประวัติพ่อแม่พันธุ์ของโคสาวด้วยเหมือนกับที่ว่าดูวัวให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่  ถ้าแม่ของโคสาวไม่มีประวัติเสียหายก็ถือว่าใช้ได้แล้วประมาณ 50%  จากนั้นก็ดูลักษณะเฉพาะตัวของโคสาว ต้องมีร่างการสมบูรณ์ ตัวไม่ใหญ่มาก ไม่เป็นโคทอม (ลักษณะเหมือนตัวผู้มาก) สะโพกใหญ่ ระยะห่างระหว่างกระดูกเชิงกรานกว้างจะทำให้โคคลอดลูกง่าย  ไหล่เล็ก คอเรียวยาว  ที่สำคัญต้องเชื่องไม่ตื่นง่ายและมีประวัติการตรวจโค การฉีดวัคซีน 

          โคสาวที่เหมาะจะเป็นแม่พันธุ์ควรมีอายุ  2  ปีขึ้นไป  เพราะร่างกายเจริญเติบโตโครงสร้างพอเหมาะ  คุณการัญญะภาคบอกว่า  โคก็เหมือนคน ถ้าเป็นโคใจดีเหมือนนางงามรักเด็ก  ยอมให้ลูกโคตัวอื่นเข้าใกล้ ให้หยอกล้อ ไม่ขวิด ไม่ชนลูกโคตัวเล็ก ๆ  ก็แสดงว่ามีสัญชาตญาณความเป็นแม่พันธุ์ที่ดี  

โคสาวลูกผสมบราห์มันแดงที่ตลาดนัดโคกระบือบุรีรัมย์

          ในกรณีไม่เลือกแม่โคสาว แต่เลือกซื้อแม่พันธุ์ที่เคยมีลูกแล้วจะดีมากเพราะเราจะได้ข้อมูลประวัติการคลอด ทราบประวัติการให้ลูกที่มีลักษณะดีหรือไม่ดี  แต่ไม่ควรมีอายุเกิน  8  ปีเพราะถ้าโคแก่มาก ประสิทธิภาพของการถ่ายทอดพันธุ์ก็จะด้อยตามไปด้วย  แม่พันธุ์ที่ดีนั้นจะต้องถ่ายทอดลักษณะเด่นของพ่อพันธุ์ได้ชัดเจน  พูดง่ายๆ ลูกโคต้องเหมือนตัวพ่อมากกว่าตัวแม่   น่าน้อยใจแทนแม่โคนะค่ะ คนเลี้ยงต้องการแม่พันธุ์ที่งามแต่เวลามีลูกให้เหมือนพ่อ 

       ขอบคุณค่ะ

[ดร. แสวง รวยสูงเนิน]

เวลาเขียนจริงก็เพื่มอ้างอิง

[นาง พันดา เลิศปัญญา]

ขอบคุณค่ะอาจารย์ ตอนนี้กำลังศึกษาข้อมูลอ้างอิงเพิ่มเติมท้งในแง่ของนักวิชาการเกษตร เษตรกรที่ประสบความสำเร็จ  และจากตำราฉบับชาวบ้านค่ะ