เพื่อนๆ คงรู้จักไม้ขีดไฟ หรือไฟแช๊ก กันดีใช้ไหมค่ะ แล้วมีใครรู้จักเหล็กไฟตบไหมบ้างค่ะ วันนี้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร นำเหล็กไฟตบมาให้เพื่อนๆ ดูกันค่ะ
เหล็กไฟตบ หรือ ไฟตบ
เหล็กไฟตบ หรือ ไฟตบ เป็นเครื่องมือสำหรับให้กำเนิดไฟ ทำจากเขาควาย หรือ งาช้าง ประกอบด้วย ๒ ส่วน คือ ส่วนที่มีรูกึ่งกลางก้นเรียกว่าตัวเมีย และส่วนที่เป็นก้านเรียกว่าตัวผู้ เหล็กไฟตบแบ่งเป็น ๓ แบบ คือ แบบกลม แบบเหลี่ยม และแบบแบนเป็นกุบกล่อง แบบกลมได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากมีความสวยงาม กะทัดรัด สามารถนำติดตัวไปได้สะดวก แบบเหลี่ยมมีขนาดใหญ่ นิยมใช้ประจำบ้าน มักทำเป็นสี่เหลี่ยมแบน ยอดหรือหัวกลมและกลึงเหมือนชนิดกลม สำหรับแบบแบนเป็นกุบกล่องมีขนาดกว้างประมาณ ๕ เซนติเมตร ยาว ๘ เซนติเมตร หนา ๒ เซนติเมตร มีทั้งที่เป็นแบบบานพับเปิดปิดเหมือนกล่องและแบบเข้าเดือย
เหล็กไฟตบ ส่วนมากนิยมทำเป็นทรงโกศหรือทรงข้าวบิณฑ์ ตรงยอดหรือปลายสุดฝังแท่งโลหะขนาดเล็กปลายแหลม สำหรับใช้เขี่ยปุยเต่าร้างและถืเป็นส่วนประกอบตกแต่งเห,กไฟตบให้สวยงามได้สัดส่วน
วิธีใช้เหล็กไฟตบ
นำปุยเต่าร้างใส่ในรูปลายแกนก้านตัวผู้ แล้วใส่ลงในเหล็กไฟตบตัวเมียพออยู่ จากนั้นใช้ฝ่ามือตบเข้าไปแล้วดึงแกนก้านกลับออกมาอย่างรวดเร็ว ไฟจะติดปุยเต่าร้าง ถ้าต้องการก่อไฟให้ใช้ปลายเหล็กไฟตบซึ่งเป็นโลหะปลายแหลมเขี่ยก้อนเต่าร้างที่ติดไฟแล้วออกมานำไปใช้ต่อไป
เอกสารอ้างอิง
- สถาบันทักษิณคดีศึกษา. สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ.๒๕๒๙ เล่ม ๑๐. กรุงเทพฯ:อมรินทร์การพิมพ์, ๒๕๒๙.