แผนส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิต

ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอเมืองชุมพร ได้ขอความร่วมมือเพื่อรวบรวมความคิดเห็นใช้ในการจัดเวทีประชาคมเกี่ยวกับแผนส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิต ในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550 – 2554) โดยส่งเอกสารแผนฯ ขนาด 106 หน้ามาให้อ่านประกอบ มีสาระที่เป็นประโยชน์มากมาย...ขอบคุณมากครับ

ผมได้แสดงความคิดเห็นไปตามประเด็นที่กำหนด ดังนี้

1.     ความเห็นในภาพรวมและประเด็นเพิ่มเติม

ข้อเสนอแนะ

1.1  ในส่วนของ กรอบความคิด (Conceptual Framework) ในการเขียนแผนฯ ผมมองว่า ยังยึดติด หรืออาจจะเรียกว่า ติดกับดัก การวางระบบการศึกษาโดยเน้นที่โครงสร้าง และบทบาทหน้าที่ เป็นหลัก

1.2  เมื่อถึงขั้นตอนของการบริหารแผนฯ ผมเชื่อว่า มีแนวโน้มที่จะหนักไปในทางสั่งการให้กลไกโครงสร้างในระดับต่าง ๆ ของหน่วยงาน กศน. ขับเคลื่อนไปตามบทบาทหน้าที่ที่กำหนดไว้ โดยอาศัยอำนาจสั่งการและปัจจัยเรื่องงบประมาณ เป็นตัว Force กลไกระดับพื้นที่ เพื่อให้ภารกิจบรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้

1.3  พันธกิจตามแผนฯ จึงเขียนออกมาค่อนข้างกว้างและคลุมเครือ เพราะไม่ได้เป็นพันธกิจที่วางอยู่บนฐานความคิด ความต้องการของพื้นที่ ไม่สามารถชี้นำ และสร้างความเชื่อมั่นได้อย่างชัดเจนว่า ถ้าทำตามพันธกิจทั้ง 2 ประการนี้แล้ว จะก่อให้เกิด “วัฒนธรรมการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิตที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง” ตามวิสัยทัศน์ที่กำหนดไว้ได้อย่างไร

1.4  แผนส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิต ควรวาง กรอบความคิด (Conceptual Framework) โดยให้ความสำคัญกับการแสวงหาความจริงของภูมิสังคม, กลุ่มเป้าหมายในแต่ละช่วงอายุ ฯลฯ ว่าอะไรคือ เหตุ-ปัจจัยของการขาดวัฒนธรรมการเรียนรู้ วิเคราะห์โดยใช้แนวทาง SWOT-Analysis หรือวิธีอื่นใดที่เหมาะสม สร้างเป็นยุทธศาสตร์ในระดับพื้นที่ โดยจะต้องให้ความสำคัญกับการสร้าง “คุณค่า” (Value) ในทุกระดับ ทุกขั้นตอน

2.  ความเห็นในแผนส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิตในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550 – 2554)

2.1 วิสัยทัศน์

“ประชาชนมีวัฒนธรรมการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิตที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง”

ข้อเสนอแนะ

ผมคิดว่า เนื้อความในวิสัยทัศน์สอดคล้องกับเนื้อหาในแผนฯ เป็นส่วนใหญ่ แต่คิดว่าน่าจะสลับ “คำ"”ใหม่ให้เกิดความชัดเจนมากยิ่งขึ้น ดังนี้

“ประชาชนมีวัฒนธรรมการเรียนรู้ที่มีคุณภาพอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิตและทั่วถึง”

2.2 พันธกิจ แผนฯ กำหนดไว้ 2 ข้อ คือ

       2.2.1   จัดและส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิตในรูปแบบที่หลากหลายให้กับประชาชน

       2.2.2   ให้ทุกภาคส่วนของสังคม ทั้งในและต่างประเทศ มีส่วนส่งเสริม สนับสนุน และรับผิดชอบในการจัดการศึกษาตลอดชีวิตให้กับประชาชน

ข้อเสนอแนะ

1)    พันธกิจทั้ง 2 ประการสะท้อนกรอบความคิดในเชิงโครงสร้างและอำนาจหน้าที่อย่างชัดเจน ถ้าจะเติมคำลงไปดังในวงเล็บ ก็จะทำให้เข้าใจชัดเจนยิ่งขึ้น คือ

- (กำหนดให้มีผู้) จัดและส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิตฯ

- (กำหนดหรือผลักดัน) ให้ทุกภาคส่วนของสังคมฯ

2)    ถ้ากระบวนการจัดทำแผนฯ เริ่มต้นที่การวิเคราะห์เหตุ-ปัจจัยของการขาดวัฒนธรรมการเรียนรู้ของคนไทย และแสวงหาข้อเท็จจริงภายใต้ลักษณะเฉพาะของภูมิสังคมและกลุ่มเป้าหมายต่าง ๆ การกำหนดพันธกิจจะมีมิติที่หลากหลายและเข้าถึงความจริงมากกว่านี้ ทำให้การนำไปปฏิบัติสามารถสอดแทรกจินตนาการ ความคิดสร้างสรรค์ได้ดียิ่งขึ้น

3.วัตถุประสงค์

3.1  เพื่อพัฒนาคนไทยให้รอบรู้ คู่คุณธรรม คิดเป็น มีภูมิคุ้มกัน รู้เท่าทัน และมีความสุขพร้อมเผชิญการเปลี่ยนแปลง ก้าวสู่สังคมแห่งการเรียนรู้และภูมิปัญญา

3.2  เพื่อสร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิตให้เกิดขึ้นกับบุคคลและชุมชนบนพื้นฐานการเคารพในความแตกต่างของวิถีชีวิตและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์

3.3  เพื่อสร้างพื้นที่การเรียนรู้ให้เกิดขึ้นในชุมชนอย่างทั่วถึง เพื่อนำไปสู่ชุมชนแห่งการเรียนรู้ที่ยั่งยืน

ข้อเสนอแนะ

1)    วัตถุประสงค์ทั้ง 3 ข้อ สะท้อน ตัวตน ของคนเขียนแผนฯ ที่ยืนอยู่คนละจุดกับกลุ่มเป้าหมายที่ต้องการให้เกิดการเปลี่ยนแปลงบรรลุสัมฤทธิ์ผลตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ก่อนแล้ว

2)    ขอเสนอให้มีการเขียนวัตถุประสงค์ของแผนฯ ในลักษณะของการ “เปิดกรอบ” ให้เกิดกระบวนการภายในกลุ่มเป้าหมายเพื่อพัฒนาตนเอง โดยใช้ถ้อยคำดังตัวอย่าง ที่ประยุกต์มาจากวัตถุประสงค์เดิม ดังนี้

- เพื่อส่งเสริมให้คนไทยได้ฝึกปฏิบัติกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพทำให้เกิดความใฝ่รู้ ยกระดับจิตสำนึกและคุณธรรม คิดเป็น มีภูมิคุ้มกัน .................

- เพื่อสร้างสำนึกในคุณค่าของวัฒนธรรมการเรียนรู้ .................

- เพื่อส่งเสริมให้ชุมชนได้ตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของการสร้างพื้นที่การเรียนรู้ ............

4.เป้าหมาย

4.1  ประชากร อายุ 15 ปีขึ้นไป มีจำนวนปีการศึกษาเฉลี่ย 9.5 ปี

4.2  ประชากรวัยแรงงาน (อายุ 15–39 ปี) ร้อยละ 50 มีการศึกษาระดับมัธยมศึกษาขึ้นไป

4.3  ประชากรอายุ 15 ปีขึ้นไป ใช้เวลาอ่านหนังสือโดยเฉลี่ย 5 นาทีขึ้นไปต่อวันต่อคน

4.4  ประชากรกลุ่มชาติพันธุ์ ไม่น้อยกว่าร้อยละ 80ได้รับการส่งเสริมการรู้หนังสือ

4.5  ทุกหมู่บ้าน ทุกชุมชนทั่วประเทศมีพื้นที่การเรียนรู้ในรูปแบบของกลุ่มประชาสังคมเพื่อการเรียนรู้ กลุ่มผู้สนใจการเรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้ หรือพื้นที่การเรียนรู้ในรูปแบบหรือลักษณะอื่นๆ ไม่น้อยกว่า 1 รูปแบบ หรือลักษณะ

4.6  ทุกตำบลมีระบบการจัดการส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตด้วยตนเองที่สอดคล้องกับแผนชุมชน

4.7  ทุกตำบลมีสื่อและโครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเอง

4.8  คนในชุมชนร้อยละ 60 มีโอกาสการเรียนรู้ด้วยตนเองโดยผ่านสื่อที่หลากหลาย เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ สื่ออีเล็กทรอนิกส์ สื่อบุคคล สื่อนิทรรศการ สื่อเรียนรู้จากหน่วยงานต่างๆ และสื่ออื่นๆ

4.9  มีภาคีเครือข่ายจัดและหรือส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิตสำหรับคนไทยในต่างประเทศ อย่างน้อย 20 ประเทศ

ข้อเสนอแนะ

เป้าหมายในเชิงปริมาณจะต้องสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ที่นำไปปฏิบัติ ซึ่งขึ้นอยู่กับกรอบความคิดที่ถูกต้อง

ขอเสนอ กรอบความคิด โดยประยุกต์หลักการเรื่อง การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และการมองในเชิง คุณค่า (Value) ของกลุ่มเป้าหมาย ดังนี้

 <p> </p>