กินข้าวดอย บนเริ่นชาติพันธุ์ ที่ดอยหัวเสือ(๔)

ท่ามกลางหุบเขา บนพื้นที่บนดอยสูง ซุกแทรกไปด้วยพื้นที่เกษตรกรรมภูเขา โดยเฉพาะนาข้าวขั้นบันไดที่ลดหลั่นลงมาจากเชิงเขาสูง ถ้าเรามองจากท๊อปวิว หรือมองจากที่สูงลงมา มันคืองานศิลปชิ้นเอก ที่เสกสรรความงามผ่านวิถีเกษตรกรรมของชนเผ่า ชาติพันธุ์อย่างปกาเกอญอ

ทำเลทองของเกษตรกรรมทำนาบนที่สูง จะต้องจัดทำเลใกล้ธารน้ำที่ไหลจากผาภูสูงเชิงเขาผ่านพื้นที่เชิงราบ เพื่ออาศัยแหล่งน้ำเหล่านี้ใช้ในการทำนาปลุกข้าวดอย ควบคู่กับการทำข้าวไร่ ที่ทำในที่ลาดเชิงเขา

แหล่งน้ำเหล่านี้นอกจากมีความสำคัญต่อเกษตรกรรมทำนาแล้ว ยังหมายรวมถึงการใช้ในการอุปโภคบริโภคในครัวเรือนของชาติพันธุ์ทุกครัวเรือนอีกด้วย ผู้คนที่นี่จึงให้ความสำคัญกับผืนป่าแหล่งน่้ำเป็นอย่างมาก การใช้น้ำใช้ป่าอย่างเคารพรู้ขึ้นจึงเกิดขึ้นในสามัญสำเหนียกสำนึกของพวกเขาอยู่ตลอดเวลา แม้นหลายคนที่ได้เดินทางขึ้นไปพบเจอผืนป่าผืนที่เกษตรกรรมเหล่านี้เป้นลานกว้าง และไม่เข้าใจว่าทำไมจึงมีการแผ้วถางป่าจำนวนมาก แต่ในเชิงบริบทของการเลี้ยงชีพมันมีความจำเป็นที่จะต้องปรับสภาพพื้นที่ให้เป็นพื้นที่เกษตรกรรมเพื่อหล่อเลี้ยงครอบครัว และไม่ได้มีการบุกรุกเพิ่มเติมแต่อย่างใด เพราะที่นี่มีกฎหรือธรรมนูญของหมู่บ้านที่เป็นกฎเหล็กควบคุมอยู่ทุกๆหมู่บ้าน ซึ่งคนในหมู่บ้านได้กำหนดและสร้างข้อตกลงร่วมกันพร้อมกับหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องเป็นสักขีพยาน

ที่นาเหล่านี้ถูกปรับสภาพพื้นที่เป็นนาขั้นบันได และใช้ประปาภูเขาทดน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ มาสู่ผืนนา ที่นี่ชาวบ้านเขาทำนากันปีละ 1 ครั้ง และเก็บน้ำที่เหลือไว้ใช้อุปโภคบริโภค และการปศุสัตว์ การทำนาแบบขั้นบันไดก็เป็นอีกกลวิธีที่ทำให้การใช้น้ำนั้นประหยัดขึ้น นอกเหนือจากการปรับตามสภาพพื้นที่

น้ำจะถูกผ่องถ่ายลงไปเรื่อยๆจากนาด้านบนสุดแบบกาลักน้ำ ไปสู่ผืนนาด้านล่างสุด และสุดท้ายน้ำที่เหลือจะไหลลงกลับคืนลำธารน้ำดังเดิม

ที่นี่จะทำเกษตรกรรมกรรมแบบชนิดไร้สารเคมี 100 เปอร์เซ็นต์ น้ำที่ไหลคืนสู่ลำธารจึงไม่มีสารปนเปื้อนใดๆ น้ำจึงสามารถนำกลับคืนมาใช้ในการอุปโภคบริโภคได้เช่นเดิมเมื่อผ่านการกรองแบบวิถีธรรมชาติแล้ว

และหลังฤดูการทำนาแล้วสถานที่แห่งนี้ก็จะกลายเป็นทุ่งเลี้ยงสัตว์ขนาดใหญ่ และส่วนหนึ่งก็จะเป็นพื้นที่ในการปลูกผักของชาวบ้าน ข้าวที่นี่มีเมล็ดที่สั้นเหนียวนุ่ม เวลาหุงมีรสชาดที่อร่อยมากๆแม้กินปล่าวๆก็ตามที เป็นเสน่ห์อย่างยิ่งเมื่อท่านใดได้มีโอกาสได้ลิ้มลองข้าวดอย จากคนบนที่สูง ที่มีจิตใจสูงเหมือนพื้นที่อาศัย อ่อลืมบอกไปว่าที่นี่ไม่มีไฟฟ้านะครับ...

สุรา ๑ ป้าน

เขียนใน GotoKnow โดย สุรา ๑ ป้าน
ใน เรื่องอยากเล่า

คำสำคัญ (Tags): #ข้าวดอย#ดอยหัวเสือ#อินทนนท์#บ้านสันดินแดง

หมายเลขบันทึก: 625673เขียนเมื่อ 10 มีนาคม 2017 10:35 น. ()แก้ไขเมื่อ 10 มีนาคม 2017 10:35 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่าน