ตอนสายของวันอาทิตย์ที่ 19 พ.ย.49 ผมนั่งอ่านหนังสือที่หน้าบ้านท่ามกลางเสียงขับกล่อมของดนตรีธรรมชาติ ช่วงแรกเป็นเสียงกลุ่มนกปรอดสวน ตามมาด้วยเสียงนกกินปลี นกติวิด นกอีแพรด นกเทเล็ก และนกกางเขน
หนังสือที่ผมอ่านได้แก่
- รายงานผลประเมินสรุประดับจังหวัด โครงการการจัดทำแผนที่ทุนทางสังคม 10 ตำบล จังหวัดพะเยา
- บันทึกการเดินทางของคนนำทาง จากสลาตันสู่ดาวเหนือ
- รายงานการประเมินผลสรุปเพื่อการเรียนรู้ระดับจังหวัด โครงการวิจัยและพัฒนาชีวิตสาธารณะ - ท้องถิ่นน่าอยู่ จังหวัดพะเยา กรกฎาคม 2549
เอกสารทั้ง 3 ชิ้นเป็นของสถาบันการเรียนรู้สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น (Local Wisdom Learning Institute - LWI) จ.พะเยา ผู้ให้เอกสารแก่ผมคือ คุณบุญโชติ เรือนสอน (09-999-5158, 05-449-1227) กรรมการท่านหนึ่งของสถาบัน มอบให้ผมตอนผมไปร่วมเวทีวิชาการประชาสังคมเมื่อวาน
ผมประมวลความรู้จากเอกสารทั้ง 3 ชิ้น จากคำอธิบายของ นพ. พลเดช และคำเสนอของ รศ. ดร. เนาวรัตน์ พลายน้อย ในเวทีวิชาการประชาสังคมเมื่อวาน ผมสรุปกับตัวเองว่าบัดนี้สภาพที่ซับซ้อนยิ่ง ปรับตัวยิ่ง (Very Complex & Adaptive Systems) ของประชาสังคมไทยกำลังเข้าใกล้จุดวิกฤต พร้อมจะก่อเกิดภพภูมิใหม่ (new order) แล้ว
ผมเรียกภพภูมิใหม่นี้ว่า สังคมอุดมปัญญา (Wisdom - based Society) และอุดมคุณธรรม (Moral - based Society)
ถ้าเรียกตาม ศ. นพ. ประเวศ วะสี ก็อาจเรียกว่า สังคมคุณธรรมนำปัญญา
ผมคงจะต้องเขียนบันทึกชุด สังคมคุณธรรมนำปัญญา อีกชุดหนึ่ง เพื่ออธิบายระบบที่ซับซ้อนและปรับตัวในสังคมไทยในภาคประชาสังคมไทย
ขอขอบคุณคุณบุญโชติ เรือนสอน และสถาบันการเรียนรู้สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่ช่วยจุดประกายแสงสว่าง (ทางปัญญา) ให้แก่ผม
วิจารณ์ พานิช
19 พ.ย.49
น่าสนใจมากครับอาจารย์
ช่วงที่ผ่านมา ผมกับครอบครัว และคุณแม่ได้มีโอกาสไปเชียงราย และพะเยา ที่บ้านผมกำลังปลูกบ้านดิน อยู่ที่ อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา ทำให้สำผัสถึงวิถีชีวิตที่นั่น สังคมเมืองหลวงยังไม่มีอิทธิพลนัก ผมว่าทางจังหวัดคงต้องรีบทำโครงการที่อาจารย์ว่าก่อนที่ทุนนิยมจะบุกเข้าไปโดยท้องถิ่นยังไม่มีภูมิคุ้มกันที่เข็มแข็งพอ
นอกเรื่องนิดนะครับ ผมได้มีโอกาสสำผัส โครงการพัฒนาดอยตุงที่เชียงรายเป็นครั้งแรก ประทับใจถึงความยิ่งใหญ่ และความมุ่งมั่นของสมเด็จย่ามากๆ ผมกับภรรยานำตาซึมเมื่อเข้าไปดู - ฟังข้อมูลในหอชีวประวัติ เข้าใจลึกซึ้งขึ้นถึงคำว่า เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา ว่าคืออะไร เป็นการเปลี่ยนโลกทัศน์และมุงมอง
ต่อไปผมคงยินดีที่จะจ่ายค่ากาแฟแพงกว่านี้ที่ร้านดอยตุง ขณะที่เลิกทาน Starbuck เพราะจุดเริ่มต้นช่างต่างกันสิ้นเชิง ระหว่างการเข้าไปเปลี่ยนสังคมให้ดีขึ้นโดยหาโอกาสทางธุรกิจเพื่อการคงอยู่อย่างยั่งยืน กับ การทำธุรกิจเพิ่อผลกำไรก่อนและค่อยเลือกว่าจะทำอะไรบ้างเพื่อสังคม(เล็กๆน้อยๆ)
ปรอง