การทำกิจกรรม 5 ส ตามแนวคิดของโรงพยาบาลบ้านตาก

การนำกิจกรรม  ส เข้ามาใช้ในโรงพยาบาลบ้านตากนั้นมีความมุ่งหมายเพื่อจะเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาองค์กรและพัฒนาคุณภาพบริการ โดยมองไปถึง ส ที่  คือสุขนิสัย( 3 ส แรกได้ของ 2 ส หลังได้คน) โดยต้องการให้บุคลากรในโรงพยาบาลเป็นผู้มีวินัยในตัวเอง มีระเบียบในการทำงาน เราจึงไม่เน้นรูปแบบมากนักแต่พยายามนำแนวคิดสำคัญไปใช้มองให้ไกลกว่าการจัดสถานที่เพื่อให้ดูดีสวยงามแข่งขันกันแต่ต้องการให้บริการประชาชนดีขึ้น การเข้าร่วมประกวดในครั้งนี้เพื่อต้องการให้ผู้เชี่ยวชาญได้มาดูว่ากิจกรรม 5 ส แบบที่ไม่เน้นรูปแบบไม่แข็งเกินไป ปรับตามคุณลักษณะของคนไทย มุ่งใช้การทำงานเป็นทีม แข่งขันกันเป็นทีม ทำแบบง่ายๆสนุกๆ จนทำให้โรงพยาบาลน่าอยู่ ประชาชนศรัทธา เป็นรากฐานไปสู่การได้รับการรับรองคุณภาพโรงพยาบาลน่าอยู่น่าทำงาน(Healthy Workplace) โรงพยาบาลคุณภาพตามแนวทางHospital Accreditation โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ (Health Promoting Hospital) อย่างที่เราทำอยู่นี้เป็นแนวคิดที่ถูกต้องหรือไม่ เพราะเรามีโรงพยาบาลและหน่วยงานที่มาศึกษาดูงานกว่า 40 แห่งและชื่นชมเราว่ามี 5 ส ที่ดีและไม่ซับซ้อน ไม่มีรูปแบบที่เคร่งครัดเกินไป ไม่บีบให้ทุกคนทุกพื้นที่ต้องทำตามกันแต่เปิดโอกาสทุกพื้นที่ทุกคนได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ของตนเองในการทำตามแนวทาง 5 ส เพื่อที่จะได้ฝึกการคิดสร้างสรรค์ที่จะไปพัฒนาคุณภาพอื่นๆได้ต่อไป ไม่ยึดติดรูปแบบ เกิดการร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมตัดสินใจและร่วมรับผิดชอบ  ให้สมกับการนำกิจกรรม 5 ส มาเป็นเครื่องมือไม่ได้เป็นเป้าหมายและเราเชื่อว่า  “5 ส ไม่ได้อยู่ที่ป้าย ไม่ได้อยู่ที่ปาก แต่อยู่ที่ใจของเจ้าหน้าที่ทุกคนและแสดงออกด้วยการกระทำที่เกิดผลงานอย่างมีคุณภาพ”   โดยการดำเนินกิจกรรม ส จะมีลักษณะ ดังนี้
1.       สะสาง  นอกจากการสะสางแยกของที่ใช้กับไม่ใช้แล้ว เรายังมองไปถึง การสะสางในส่วนของเอกสารทางวิชาการต่างๆ แฟ้มประวัติและบันทึกต่างๆของผู้ป่วย,พัสดุ ทั้งครุภัณฑ์ สิ่งก่อสร้าง เครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆ  ยาและเวชภัณฑ์มิใช่ยา,ทบทวนอัตรากำลังคน  ความรู้ความสามารถของบุคลากร ,ระบบงาน ขั้นตอนของการทำงาน กระบวนการหลัก,การทบทวนความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในโรงพยาบาล,ข้อมูลและสารสนเทศ ข้อร้องเรียน,ทบทวนผู้ป่วย โรคสำคัญๆที่พบบ่อย การลดจำนวนผู้ป่วยลงด้วยกระบวนการสร้างเสริมสุขภาพ,โครงสร้างองค์กรและคณะกรรมการชุดต่างๆ,ระบบการคัดแยก จัดเก็บและทำลายขยะสิ่งปฏิกูลโดยเฉพาะขยะติดเชื้อ,ระบบบำบัดน้ำเสีย,งบประมาณ การจัดทำแผน
2.       สะดวก นอกจากการจัดหมวดหมู่สิ่งของเครื่องใช้ตามปกติแล้ว เราต้องคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้ป่วยด้วยในการจัดหมวดหมู่และการจัดวางผัง การจัดเก็บเครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆ ความพร้อมใช้ของเครื่องมือต่างๆโดยเฉพาะเครื่องมือช่วยชีวิตฉุกเฉิน มีการซ้อมแผนรองรับอุบัติเหตุหมู่เพื่อความสะดวกและความพร้อมในการทำงาน การซ้อมแผนรองรับอัคคีภัย  ระบบประปา  ระบบไฟฟ้าสำรอง การจัดอัตรากำลังเจ้าหน้าที่  การจัดผังอาคารสถานที่ ผังทางเดินในอาคาร 
3.       สะอาด ไม่มองแค่ความสะอาดแค่การปนเปื้อนที่เห็นได้ง่ายทางสายตา ไปสู่ความสะอาดที่ปราศจากการติดเชื้อหรือการแพร่กระจายเชื้อ  การทำความสะอาดเครื่องมืออุปกรณ์พร้อมกับการตรวจสอบเชิงป้องกันเพื่อให้พร้อมใช้ตลอดเวลา  มีการตรวจสอบอุปกรณ์สำคัญๆอยู่ประจำตามตารางเวลาที่กำหนด มีการสอบเทียบเครื่องมือ
4.       สุขลักษณะ   นอกจากให้สบายหู สบายตา ไม่มีกลิ่นเหม็น เรายังมองไปถึงด้านอาชีวอนามัยและความปลอดภัย  การรักษาสภาพและการสร้างมาตรฐานด้วย มีระบบเอกสารคุณภาพ การตรวจสุขภาพประจำปีเจ้าหน้าที่  การวางระบบป้องกันความเสี่ยงโดยเฉพาะความเสี่ยงสำคัญๆที่อาจเกิดได้ง่ายในโรงพยาบาลและมีผลเสียต่อตัวผู้ป่วย  มีการทำงานและรับผิดชอบกันเป็นทีมคร่อมหน่วยงานทำให้เกิดการทำงานเป็นทีมที่สามารถช่วยเหลือเกื้อกูลกันได้ดี มีบรรยากาศการทำงานที่ดี มีความเป็นกันเอง
5.       สร้างนิสัย  เราถือเป็นผลลัพธ์สำคัญของ 5 ส คือที่ตัวบุคลากร ซึ่งเราเป็นโรงพยาบาลที่ได้งบประมาณน้อยแต่สามารถพัฒนาปรับปรุงและขยายโรงพยาบาลรองรับบริการประชาชนที่มากขึ้นได้ด้วยเงินบริจาคจากความศรัทธาของประชาชน  เจ้าหน้าที่มีสุขภาพดี  มีขวัญกำลังใจดี มีการโยกย้ายต่ำ  อาคารสถานที่ดูใหม่เสมอ เครื่องมืออุปกรณ์ยานพาหนะมีอายุการใช้งานนานในสภาพที่ดี  เจ้าหน้าที่มีระเบียบวินัย มีความสามัคคี สามารถดึงคนจากต่างหน่วยงานมาช่วยกันทำงานแทนกันได้  เจ้าหน้าที่มาทำงานตรงเวลา เมื่อมีงานส่วนรวมก็มาช่วยกันดีอย่างสามัคคี  สถานะสุขภาพของประชาชนในเขตรับผิดชอบดีขึ้น  โรคระบาดน้อยลง ผู้ป่วยโรคติดต่อเรื้อรังได้เข้ารับการรักษาและติดตามเยี่ยมบ้านมากขึ้น  ระยะเวลาในการให้บริการต่อรายเร็วขึ้น  ความสะดวกในการเข้ารับบริการมากขึ้น ความพึงพอใจของประชาชนที่มาใช้บริการดีขึ้น  สิ่งที่แสดงว่าเรามีการทำ 5 ส อย่างต่อเนื่องคือเราสามารถรับศึกษาดูงานได้บ่อยโดยไม่ต้องเตรียมตัวเพราะเราไม่ได้ปลูกผักชี เพราะเราเชื่อว่า “ผักชีไม่มีทางกลายเป็นไม้ยืนต้นเพราะมันคนละพันธุ์กัน” เมื่อมีคนมาดูงาน มีผู้มานิเทศงานจึงไม่ได้ต้องเตรียมตัวต้อนรับมากกว่าปกติเพราะเรามั่นใจว่ากิจกรรม 5 ส ได้ฝังเข้าไปอยู่ในงานประจำแล้ว สุขนิสัยที่เกิดขึ้นจึงอาจมองเห็นได้จาก
-          มีการทำกิจกรรม 5 ส อย่างสม่ำเสมอในเจ้าหน้าที่ทุกคน
-          มีการตรวจประเมินพื้นที่อย่างสม่ำเสมอโดยทีมประเมิน
-          มีการติดตามเกี่ยวกับ 5 ส ทุกเดือนในที่ประชุมคณะกรรมการบริหารโรงพยาบาล
-          มีการเยี่ยมพื้นที่สม่ำเสมอโดยผู้อำนวยการอย่างเป็นทางการปีละ 2 ครั้ง
-          มีการนำผลจากการทำกิจกรรม 5 ส เข้ามามีส่วนร่วมในการพิจารณาความดีความชอบทุก 6 เดือน
-          มีการทำกิจกรรมวันรักโรงพยาบาลหรือวันBig 5 ส Day ทุกปี มีสัปดาห์ 5 ส ทุกวันศุกร์ และมีวัน 5 ส ของแต่ละตึกทุกเดือน
-          มีกิจกรรมวัน 5 ส โชว์เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ร่วมกัน(Knowledge sharing) ของแต่ละทีมทุกปี
-          มีการค้นหาเจ้าหน้าที่ที่ทำกิจกรรม 5 ส ดีเด่น ทุก 6 เดือน
-          มีการอบรมฟื้นความรู้เกี่ยวกับการทำกิจกรรม 5 ส เจ้าหน้าที่ทุกปีในรูปแบบที่แตกต่างกันไปไม่ใช่แค่การจับเข้าห้องฟังบรรยายเท่านั้น