10: การบริการระงับปวดหลังผ่าตัด

มีผลการศึกษาที่ชัดเจนว่า หากมีระบบการบริการระงับปวดที่ดี จะช่วยให้ผู้ป่วยหลังผ่าตัดได้รับการดูแลและระงับปวดหลังผ่าตัดได้ดีด้วย

การบริการระงับปวดหลังผ่าตัด หรือเรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า Acute pain service (APS) ในต่างประเทศมีมานานแล้ว แต่ในประเทศไทยการจัดตั้งหน่วยงาน APS ยังมีน้อย นับรวมแล้วไม่เกิน 10 โรงพยาบาล 

 

 Acute pain service ใน ร.พ. ศรีนครินทร์ เริ่มมีมาตั้งแต่ปี 2545 แต่ให้บริการได้เต็มรูปแบบในปี 2547 เป็นต้นมา ที่เรียกว่าเต็มรูปแบบ คือ มีการให้ข้อมูลผู้ป่วยตั้งแต่ก่อนผ่าตัด และติดตามเยี่ยมผู้ป่วยหลังการผ่าตัด (โดยทีมงานซึ่งมีวิสัญญีแพทย์และวิสัญญีพยาบาล) จนกระทั่งอาการปวดดีขึ้น จึงงดบริการ 

อุปกรณ์ที่ใช้ในการให้บริการได้แก่ เครื่อง PCA ดังได้กล่าวไปในบันทึกที่ 009 และ syringe pump 

 ด้วยข้อจำกัดของจำนวนอุปกรณ์ ทำให้เราบริการผู้ป่วยได้เพียง 15% ของผู้ป่วยผ่าตัด หรือประมาณ 1500 รายต่อปี โดยให้โอกาสแก่ผู้ป่วยที่จะเกิดอาการปวดในระดับรุนแรงก่อน  

ผู้ป่วยส่วนใหญ่(97.5%) พอใจในบริการ ส่วนอีก 2.5% ที่ไม่พอใจเนื่องจากผลของยามอร์ฟีนทำให้คลื่นไส้อาเจียนมาก และอาการปวดไม่ดีเท่าที่คิดไว้ (หากโรงพยาบาลมียาระงับปวดที่ดีกว่ามอร์ฟีนให้เลือกใช้ได้เหมือน ร.พ. อื่นคงจะดีกว่านี้)  

ตัวอย่างความประทับใจที่พบจากการดูแลผู้ป่วยที่เคยใช้เครื่อง PCA เช่น ผู้ป่วยไม่ยอมให้เอาเครื่อง PCA ออก (อยากใช้ต่ออีก) แม้ว่าแพทย์จะเห็นว่าหมดความจำเป็นในการใช้เครื่องแล้วก็ตาม หรือผู้ป่วยที่เคยใช้เครื่อง PCA ในการผ่าตัดเมื่อครั้งก่อน (รู้ว่าเครื่องมีน้อย) เมื่อต้องมาผ่าตัดอีกครั้งก็รีบแจ้งความจำนงว่าต้องการใช้เครื่องอีก (ผู้ป่วยบอกว่าตนเองต้องปวดแน่หากไม่มีเครื่องใช้) และมีผู้ป่วยที่บอกว่าการเลือกมาผ่าตัดที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์นั้นนอกจากไว้ใจในชื่อเสียงของโรงพยาบาลฯ แล้ว ยังอยากใช้เครื่อง PCA ในการระงับปวดหลังผ่าตัดด้วย ฯลฯ