ว่านสี่ทิศหรือAmaryllis โดยนายแพทย์ นพพร พัฒนพรพันธุ์
ประวัติของว่านสี่ทิศในประเทศไทย คาดว่าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงเป็นผู้นำว่านสี่ทิศพันธุ์พื้นเมืองเหล่านี้ที่มีทั้ง สีส้ม สีขาว และสีแดง มาจากประเทศอินโดนีเซีย ต่อมามีผู้นำไปขยายพันธุ์จนแพร่หลายไปทั่วประเทศเพราะเติบโตได้ดี
ความหมายของAmaryllis ตามพจนานุกรม ดอกไม้ในสมัยวิกตอเรีย หมายถึง ความงามอันยากจะเปรียบ ซึ่งบ่งบอกถึงความโรแมนติกและถือว่าเป็น ราชินีแห่งไม้หัว (Bulbs)
ส่วนที่มาของชื่อ Amaryllis มาจากชื่อของเทพธิดา Amaryllis ในเทพนิยายกรีกโบราณ เทพธิดาองค์นี้มีนิสัยขี้อาย และหลงรักเทพบุตรชื่อ Altero ซึ่งมีรูปงามเหมือนเทพ Apollo และแข็งแรงเหมือนเทพ Hercules แต่มีหัวใจที่แสนเย็นชา จนกล่าวได้ว่า หัวใจไร้รัก จนวันหนึ่งเทพธิดา Amaryllis ตัดสินใจสารภาพความในใจว่า ตนหลงรักเทพ Altero เพียงองค์เดียวเท่านั้น และไม่เคยเหลียวแลใครเลย แทนที่เทพ Altero จะยินดีและตอบสนอง แต่ทรงกล่าวเพียงว่า หากต้องการให้พระองค์รับความรัก เทพธิดา Ameryllis จะต้องค้นหาดอกไม้ชนิดใหม่ที่ไม่เคยมีผู้ใดพบมาก่อนในโลกมาให้ชม
เทพธิดา Amaryllis จึงปรึกษากับเทพ Oracle แห่ง Delphi และได้คำแนะนำว่า การสร้างดอกไม้ชนิดใหม่จะทำได้ก็แต่เพียงใช้โลหิตที่หลั่งออกมาจากหัวใจเท่านั้น ด้วยพระทัยที่เด็ดเดียวและความรักอย่างหมดหัวใจ เทพธิดา Amaryllis ทรงพระดำเนินไปยังประตูทางเข้าที่อยู่ของเทพ Altero แล้วใช้ธนูทองปักที่หัวใจของตนเองและรออยู่ ณ ที่แห่งนั้น
จนเวลาผ่านพ้นไป 30 วัน โลหิตที่หยาดหยดหมดจากหัวใจได้ย้อมพระภูษาสีขาวที่ทรงสวมใส่จนกลายเป็นสีแดงแห่งโลหิตไปทั้งชุด ในที่สุดเทพ Altero ทรงใจอ่อนยอมเปิดประตูออกมา และพบกับดอกไม้ ซึ่งมีกลีบดอกสีแดงเหมือนโลหิต อันเกิดจากโลหิตจากหัวใจของเทพธิดา Amaryllis ซึ่งนับว่าเป็นดอกไม้ที่สวยสดงดงามและไม่เคยพบ ณ ที่แห่งใดมาก่อน จึงได้ตั้งชื่อว่า Amaryllis
นับเป็นตำนานรักที่เศร้าสะเทือนใจอย่างยิ่ง และสะท้อนให้เห็นถึงความสวยสดงดงามของดอกว่านสี่ทิศ ซึ่งช่วงปลายคริสต์ศักราชที่ 18 มีเด็กสาวชาวกรีกจำนวนมากได้รับการตั้งชื่อว่า Amaryllis เช่นกัน
นำดอกว่านสี่ทิศมาฝาก ซึ่งปลูกเลี้ยงโดย นายแพทย์นพพร พัฒนพรพันธุ์
ในงานมหกรรมไม้ดอกไม้ประดับครั้งที่ 38 เชียงใหม่ เมื่อวันที่ 7-9 กพ. 57
ว่านสี่ทิศชมในงานไม้ดอกไม้ประดับมาหลายปี ชื่นชมชื่นชอบมาก แล้วปีนี้เป็นปีแรกที่เก็บภาพไว้มากพร้อมทั้งอุดหนุนหัวว่านสี่ทิศมา 1 หัว ดอกสีชมพูซ้อน ที่มีชื่อว่า Sweet nymph ต่อนี้ไปก็คงได้ลุ้นว่าจะออกดอกสวยเหมือนคุณหมอปลูกหรือเปล่า
Sweet nymph
รอดอกออกสักครั้งแล้วจะเปลี่ยนกระถางให้กว้างใหญ่ขึ้น
การปลูก ว่านสี่ทิศ เป็นไม้ชอบแดดจัด (ควรได้แดดอย่างน้อย ครึ่งวัน) ไม่ต้องการน้ำมากนัก ควรรดเพียง 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์ (หากปลุกในร่ม หรือแดดรำไร หรือรดน้ำทุกวันจะมแต่ใบ ) ช่วงมีดอกไว้ในที่ร่มได้ ดอกจะได้อยู่นานขึ้น หลังดอกโรยแล้ว ตัดก้านดอกออกใกล้ถึงโคน ห้ามตัดใบ ช่วงเลี้ยงหัว ให้อยู่ในที่แดดรดน้ำ 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์ สำหรับดินปลูกได้ในดินเกือบทุกชนิด (แต่ควรเป็นดินโปร่ง) ควรใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ 20 -20-20 ประมาณเดือนละครั้ง
การบังคับให้ออกดอกว่านสี่ทิศ ต้องการอุณภูมิต่ำกว่า 16 องศาเซลเซียล นานประมาณ 6 สัปดาห์เพื่อสร้าง ตาดอก หากต้องการให้ออกดอก ขุดหัวว่านสี่ทิศ โดยให้มรากติดมายาวอย่างน้อย 4-6 นิ้ว ปล่อยให้แห้งแล้วห่อด้วยกระดาษหนังสือพิมพ์แล้วใส่ช่องแช่ผักของตู้เย็น (ไม่ให้มีแอบเปิ้ลในช่องผัก) แล้วนำออกมาปลูกหลังเก็บไว้ 6 สัปดาห์ ( แต่ไม่ควรทำถ้าไม่จำเป็น หัวว่านควรอยู่ในดิน เพื่อจะได้รับสารอาหารจากดิน) อายุของดอก 1 ดอกอยู่ได้ประมาณ 1 สัปดาห์ ดอกจะผลัดกันบานและแทงช่อไม่พร้อมกัน ดังนั้นจะเห็นดอกอยู่ได้นาน 1 เดือน จากนั้นจะออกดอกปีละครั้ง ช่วงหน้าร้อน หัวว่านจะแตกหน่อไปเรื่อยๆ และหัวแม่ก็ไม่ตาย หน่ออ่อนจะโตพร้อมจะออกดอกในเวลา 3 ปี และจำกลายเป็นหัวแม่แตกหน่อไปเรื่อยๆ
ขอบคุณประวัติว่านสีทิศ ฯจากหนังสือว่านสีทิศ
และวิธีการปลูก ที่มาพร้อมหัวว่านสี่ทิศ
โดยนพ. นพพร พัฒนพรพันธุ์
สนใจติดต่อสอบถามคุณหมอได้นะคะ
E- mail : [email protected]
ปัจจุบันคุณหมอทำงานอยู่ที่ โรงพยาบาลแม่ออน อ.แม่ออน จ.เชียงใหม่
สำหรับหนังสือที่เขียนโดยคุณหมอนพพรเล่มนี้พิมพ์เมื่อ 2551 สำนักพิมพ์บ้านและสวน ไม่มีจำหน่ายแล้วนะคะ อ่านจบชมภาพแล้วชื่นชมคุณหมอมาก ดอกว่านสี่ทิศที่คุณหมอปลูกมีอีกหลายสีใหม่ๆ ที่ไม่มีภาพในหนังสือ นักท่องเที่ยวจะได้ชมในงานไม้ดอกทุกปีๆนี้ก็มีใหม่ๆให้ชม คุณหมอบอกว่า......ว่านสี่ทิศมีอายุยืนถึง 70 ปี
รวมภาพว่านสี่ทิศนำฝากเพิ่ม คลิกชมได้ที่....เพิ่มความคิดเห็นนะคะ
แต่ละดอกแต่ละสี ชื่อว่าอะไร คลิกภาพไปถามคุณหมอได้เลยค่ะ
ด้่วยความปรารถนาดี กานดา แสนมณี
วันพุธที่ ๑๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ ๒๕๕๗
ความเห็น (6)
ขอบคุณมากนะคะ น้องดา ที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับ "ว่านสี่ทิศ" ที่พี่ไม่เคยศึกษามาก่อน ทั้งตำนาน และการปลูกดูแล รวมทั้งนำภาพสวยๆ มาให้ชม...ไม่คิดว่า ว่านสี่ทิศจะมีตำนานที่น่าสนใจเช่นนี้
เพิ่งรู้ว่า ว่านสี่ทิศเป็นราชินีแห่งไม้หัว พี่เองก็ชื่นชอบ แต่รวบรวมไว้เพียง 6 ชนิด (ในภาพมี 4 ชนิด) ชนิดขวาสุดคนขายบอกชื่อว่านสี่ทิศมหาโชค ครั้งแรกพี่ซื้อมาหัวละ 150 บาท ตอนนี้เห็นขายหัวละ 50 บาท พี่ขยายพันธ์ไว้มากมาย นำไปปลูกที่วัด และแจกจ่ายญาติมิตร ปีที่แล้วกระถางหนึ่งออกดอกถึง 13 ช่อดอก ช่อละ 4 ดอก รวม 52 ดอก ช่วงนี้ ทุกชนิดก็กำลังออกดอกค่ะ
มีว่านสี่ทิศจากดอยอ่างขาง มาฝากจ้ะพี่ดา
เคยปลูกบ่อยครั้ง ไม่ค่อยมีดอกเลยคะ สงสัย บ้าใบ
สวยมากค่ะ พี่ดา...ชอบ ๆ ๆ
ไม่น่าเชื่อเลยนะคะว่าจะสวยมากขนาดนี้
เคยเห็นแต่ดอกสีส้มอ่อนๆ
ขอบคุณนะคะที่ชวนมาอ่าน