PRA ดีไม่ดีอย่างไร
สืบเนื่องจาก จะนำ PRA
มาใช้ใน PAR ให้แยบยลได้อย่างไร
PRA
มีข้อดีตรงที่
ส่วนที่ (1)
จะทำให้เราได้ข้อเท็จจริง ที่สะท้อนมาจากชุมชนจริง ๆ ทั้งในแนวราบ
(กว้าง) และในแนวดิ่ง (ลึก) มากกว่าวิธีการใด ๆ เช่นการสำรวจ
การสัมภาษณ์ หรือการสนทนากลุ่ม เป็นต้นโดยเฉพาะการให้ความหมาย
หรือการตีความ เพราะชาวบ้านเป็นผู้ให้เอง ในฐานะผู้ร่วมวิจัย
ส่วนที่ (2)
คือ การเรียนรู้ของชุมชนเป็นไปอย่างมีส่วนร่วม และรู้สึกหวนแหน
มีคุณค่าต่อเขาเอง
แล้ว PRA
จะมีข้อเสียหรือข้อกำจัดอะไรอีก หากดูข้างบนจะเห็นว่าดีมาก
ประเด็นข้อจำกัด คือ
ประเด็นที่
(1) หากมองจากนักวิจัยที่เป็นคนนอก จะพบว่า
การมีส่วนร่วมในการขบคิดและวิเคราะห์ชุมชนนั้น อาจจะไม่ใช่ปัญหาก็ได้
เพราะหากเป็นปัญหาชุมชน
ก็จะเกิดความร่วมมือตามธรรมชาติที่จะเข้าไปแก้ไข หากแต่บางเรื่องเช่น
เรื่องเรียนสวนร่วม ไม่ใช่ปัญหาหลักก็ได้
(ปัญหาหลักของเขาคืออะไรยังไม่ทราบตอนนี้)
นักวิจัยจะเชื่อมั่นได้อย่างไรว่าเขามามีส่วนร่วมดำเนินการด้วยใจจริง
ๆ ไม่ใช่สิ่งที่นักวิจัยพยายามให้เกิดขึ้นแล้วเขาเกรงใจ คำสำคัญคือ
การมีส่วนร่วมอย่างจริงใจ เชื่อได้แค่ไหน
ประเด็นที่
(2) คือความต้องการของนักวิจัยที่จะนำข้อมูลเกี่ยวกับชุมชน
และปัญหาชุมชนไปสรุปผล และหาข้อสรุปทางวิชาการต่อไป
ซึ่งในประเด็นนี้หากทำอย่างนั้นก็จะกลับเข้าสู่ระบบเดิม
คือทิ้งคำถามไว้แก่ชุมชนว่า ตกลงเขาจะได้อะไร หรือทำไปเพื่ออะไร
แม้จะมีการคืนข้อมูลที่วิเคราะห์/ตรวจสอบแล้วไปให้ชุมชน
ก็ยังไม่พ้นคำถามเดิม ๆ
ฉะนั้นหากนักวิจัยพยายามผ่อนปรนตรงนี้ลงบ้างก็จะแก้จุดอ่อนให้แข็งขึ้น
และต้องจัดการต่อยอดสิ่งที่เป็นผลลัพธ์เบื้องต้นนี้ให้ได้
เช่นการเชื่อมโยงไปยังหน่วยงาน องค์กรที่เกี่ยวข้อง
หรือากตรงกับวัตถุประสงค์ขององค์กรที่เข้าไปทำ
ก็รับเอาไปแล้วสนับสนุนกระบวนการของชุมชนต่อไป อย่างต่อเนื่อง
