“วิจัยเพื่อท้องถิ่น” กับการพัฒนาชุมชน จุดเริ่มต้นของ “อปท”

จากการที่ได้ Work shop ประเด็น “งานวิจัยเพื่อท้องถิ่น: การท่องเที่ยวโดยชุมชน”  ที่จัดขึ้นร่วมกันระหว่าง สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) และองค์การบริหารส่วนตำบลตับเต่า อุทยานห่างชาติภูชี้ฟ้าจังหวัดเชียงราย           ได้พูดคุยกับ นายก อบต. นายบันเทิง เครือวงศ์ ได้เห็นความตั้งใจและมุ่งมั่นในการพัฒนาชุมชน ตั้งใจจะบริหารจัดการการท่องเที่ยว “ภูชี้ฟ้า” ให้เกิดประโยชน์แก่ชุมชนอย่างสูงสุด         

แนวโน้มการพัฒนา “อปท” เน้นปัญหาท่องถิ่นเป็นสำคัญ ส่วนใหญ่ก็เป็นเรื่องปากท้อง เศรษฐกิจ อันมีพื้นฐานมาจากทรัพยากรธรรมชาติและภูมิปัญญาที่มีอยู่ในท้องถิ่น ซึ่งก็หลากหลายตามบริบทของพื้นที

ด้วยความคิดที่เชื่อว่า ทุกสิ่งมีความเชื่อมโยงกันอยู่ การทำสิ่งหนึ่งย่อมกระทบสิ่งหนึ่งอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ อปท. จำนวนไม่น้อยที่มีงบประมาณไม่มาก บุคลากรไม่เต็มกรอบแต่แบกรับความคาดหวังจากองค์กรต่างๆที่ฝากความคาดหวังไว้และพร้อมที่จะผลักภาระงานให้ อปท.อยู่ตลอดเวลา ไหนจะตอบสนองนโยบายของรัฐด้วยผ่านวิธีการสั่งการให้สนับสนุนงบประมาณ          ทางออกของการแก้ไขปัญหาของท้องถิ่น อปท. คงต้องคิดยุทธศาสตร์ ในการแก้ไขปัญหาที่มีงบประมาณอันจำกัด ให้ความสำคัญต่อกระบวนการพัฒนาท้องถิ่นว่าน่าจะทำอย่างไร? เมื่อมีการกำจัดในเรื่อง “ทุน” ที่เป็นตัวเงิน 

         “งานวิจัยเพื่อท้องถิ่น” น่าจะเป็นตัวเลือกของการพัฒนาของท้องถิ่น อปท.เองก็ต้องมีการพัฒนาศักยภาพตนเองเพื่อก้าวไปสู่การเป็นที่ปรึกษาและคอยกระตุ้น (consultant and facilitator) ให้กับชุมชน         

เรื่องดังกล่าว เป็นเรื่องใหม่แต่ผมคิดว่า เป็นเรื่องที่ท้าทาย เป็นการพลิกวิธีคิดการพัฒนาแบบเดิมๆที่มีพัฒนาการมายาวนาน แต่กลับไม่ได้ช่วยแก้ไขปัญหาของชุมชนมากนัก         

อบต.ตับเต่า อ.เทิง จ.เชียงราย ซึ่งนำโดย นายก อบต.บันเทิง เครือวงศ์ ได้เริ่มกระบวนการโดยมี เครือข่ายการเรียนรู้และประสานงานวิจัยการท่องเที่ยวโดยชุมชน สกว. สำนักงานภาค  และเครือข่ายนักวิจัยเพื่อท้องถิ่นประเด็น “การท่องเที่ยวโดยชุมชน” ภาคเหนือ มาร่วมกันพูดคุยและแลกเปลี่ยนประสบการณ์การทำงานร่วมกัน ซึ่งงานนี้ อบต.ตับเต่า เข้าร่วมเรียนรู้และเป็นเจ้าภาพร่วม บรรยากาศในเวทีเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้ จึงเหมือนการเข้ามาเรียนรู้ ของ อปท. กับงานวิชาการที่ใครๆคิดว่าเป็นเรื่องยาก ที่เรียกว่า “งานวิจัย”แต่พียงเริ่มคิดและเรียนรู้ ก็ไม่มีสิ่งไหนที่ยากเกินไปกว่าการ “เปลี่ยนวิธีคิด” ของรากลึกแนวทางพัฒนาแบบเดิม  

        ทางเดินของ อบต.ตับเต่า อุทยานแห่งชาติภูชี้ฟ้า น่าจะอีกยาวไกล จุดหมายที่หวังคงไม่ใช่ปลายทาง ของความสำเร็จ หากแต่เป็นกระบวนการเรียนรู้ระหว่างทาง ตรงนี้น่าจะสำคัญที่สุด