ชีวิตที่พอเพียง ๑๙๐๖. ด้านลบของ อินเทอร์เน็ต

          บทความเรื่อง We are abandoning all the checks and balances ใน นสพ. The Japan Times ฉบับวันที่ ๑๖ มี.ค. ๕๖ เล่าความคิดด้านลบต่อ อินเทอร์เน็ต ของ Evgany Morozov น่าสนใจมาก  หนุ่มสมองใสคนนี้ เป็นผู้แต่งหนังสือ The Net Delusionชี้ให้เห็นว่า หากมองต่างมุม อินเทอร์เน็ต มีส่วนขัดขวางประชาธิปไตย  โดยทำให้ฝ่ายอำนาจเผด็จการตามล่าตัวหรือขัดขวางผู้ไม่เห็นพ้อง ง่ายขึ้น 

          บัดนี้ เขาเขียนหนังสือเล่มที่สอง To Save Everything, Click Here ความคิดมองต่างมุมที่ฉลาดของเขา ทำให้ Ian Tucker ไปสัมภาษณ์มาลง นสพ.

          ผมอ่านบทความสัมภาษณ์นี้บนเครื่องบิน แล้วทึ่งในความตาแหลมสมองใสของเขา  โลกเรามีการคิดค้นนวัตกรรมเครื่องอำนวยความสะดวกอยู่ตลอดเวลา  ที่กำลังฮิตคือ คอมพิวเตอร์  อินเทอร์เน็ต  โซเชียลมีเดีย  ซึ่งมีแนวโน้มด้านลบที่จะขับเคลื่อนโลกไปเป็น algorithm-driven world  และเทคโนโลยีที่คิดค้นออกมาให้บริการ บางชนิดมีแนวโน้มเป็น solutionist technology  คือชวนให้มนุษย์ยกหน้าที่หลายอย่างให้แก่เทคโนโลยี  การเรียนรู้และพัฒนาการด้านละเอียดอ่อนของมนุษย์จะหาย หรือหย่อนไป  ทั้งสองประเด็นนี้ผมคล้อยตาม  และคิดว่า มนุษย์ต้องใช้เทคโนโลยีเป็นผู้ช่วย ไม่ใช่ทำแทน

          คุณโมโรซอฟ ผู้นี้ลึกซึ้งมาก  เขาบอกว่า การใช้เทคโนโลยีแบบ solutionist เช่น ใช้ในการลดการเปลี่ยนแปลงบรรยากาศโลก ด้วยการบังคับปิดเปิดสวิตช์ไฟเพื่อประหยัดพลังงาน  ซึ่งก็น่าจะดี  แต่เขาบอกว่าระบบเช่นนี้จะทำให้มิติเชิงจริยธรรมของมนุษย์ย่อหย่อนลงไป  

          อีกประเด็นหนึ่งที่เขาเอ่ยถึง คือ “language of coupon”  คือรัฐใช้วิธีชักชวนให้ประชาชนทำอะไรบางอย่าง เช่น ลงคะแนนเสียงผ่าน สมาร์ทโฟน  โดยสัญญาว่าจะให้คูปองมูลค่าหนึ่ง  ก็จะทำให้ประชาชนทำหน้าที่ของพลเมืองเพราะอยากได้คูปอง  ไม่ใช่เพราะต้องการทำหน้าที่พลเมือง

          ที่ผมชอบมากอีกประเด็นหนึ่ง คือเขามีวิธีไม่ตกเป็นทาสเทคโนโลยี (อย่างที่ผมก็ทำเหมือนกัน)  คือใช้ให้เกิดประโยชน์  แต่ไม่ยอมให้มันมาครอบครองเวลา ส่วนที่เราต้องการสมาธิ ไม่ต้องการให้มีสิ่งรบกวน 

วิจารณ์ พานิช

๑๗ มี.ค. ๕๖

บนเครื่องบิน สายการบิน เอเอ็นเอ จาก วอชิงตัน ดีซี ไปโตเกียว