KM ชุมชนเพื่อการคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืช
KM ชุมชนเพื่อการคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืช
ที่จริงไม่ใช่แค่เพื่อคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืช แต่เพื่อให้ชุมชนได้ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรชีวภาพที่มีอยู่ตามธรรมชาติอย่างยั่งยืนอีกด้วย
โครงการ BRT (พัฒนาองค์ความรู้และศึกษานโยบายการจัดการทรัพยากรชีวภาพในประเทศไทย - http://brt.biotec.or.th) ดำเนินการมาครบ 10 ปี มีผลงานก่อประโยชน์ต่อประเทศไทยด้านต่าง ๆ มากมาย ด้านหนึ่งคือการเข้าไปร่วมกับชุมชนในพื้นที่ดำเนินการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน
ชุดโครงการที่ชาวบ้าน/ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมได้อย่างมากคือ โครงการเชิงพื้นที่ (area - based) ซึ่งชุดโครงการที่ทำไปหลายปีแล้วและเกิดผลดีอย่างมากมายคือ ชุดโครงการทองผาภูมิตะวันตกที่นำโดย รศ. ดร. สมโภชน์ ศรีโกสามาตร และที่กำลังก่อตัวคือ ชุดโครงการวิจัยป่าเมฆ (Cloud Forest) ที่เขานัน เทือกเขานครศรีธรรมราช กับชุดโครงการขนอม - หมู่เกาะทะเลใต้
ชุดโครงการเชิงพื้นที่แบบนี้แหละครับที่นักวิจัยจะดำเนินการวิจัยความหลากหลายทางชีวภาพในลักษณะที่ลอยตัวหรือแยกตัวออกจากชาวบ้าน/ชุมชนในพื้นที่ไม่ได้ ต้องทำานตามความเป็นจริง ว่ามีชาวบ้านอยู่กับป่า อยู่กับธรรมชาติในพื้นที่ ต้องเอาชาวบ้าน/ชุมชนเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของการวิจัยหรือการเรียนรู้ด้วย
ที่สำคัญ มีอยู่หลายพื้นที่ที่ชาวบ้านเขารวมตัวกันเอง พิทักษ์ปกป้องป่าและลำน้ำ เพื่อประโยชน์ในการดำรงอยู่ของพวกเขา ดำเนินการมานับสิบยี่สิบปี และเห็นผลดีชัดเจน นี่คือการสร้างความรู้ที่ชาวบ้านคิดและปฏิบัติกันเอง ที่นักวิชาการและเจ้าหน้าที่บ้านเมืองควรเข้าไปเรียนรู้และเสริมพลัง (empower)
ผมจึงเสนอให้โครงการ BRT,
มูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืนฯ, และ สคส.
ร่วมกันหาวิธีใช้พลัง KM
เข้าไปเสริมกิจกรรมสร้างและใช้ความรู้เพื่อการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่อย่างยั่งยืน
โดยผมคิดถึง 3 กลไกประกอบกัน
(1) สคส. ช่วยจัด workshop ฝึก "คุณอำนวย" และ "วิทยากร KM" ให้แก่
BRT และมูลนิธิฯ สำหรับเป็นตัวคูณไปฝึกเทคนิค KM
ให้แก่คนในเครือข่ายต่อไป
(2)
จัดตลาดนัดความรู้เพื่อการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน
โดยชุมชนเอาแกนนำของคนในชุมชนมา ลปรร.
เรื่องราวของความสำเร็จ
สกัดเคล็ดลับหรือหัวใจของวิธีดำเนินการบันทึกออกมาเป็นเรื่องเล่า
และคลังความรู้ในการดำเนินการโดยชุมชน ศ. ดร.
วิสุทธิ์ ใบไม้ ผอ. โครงการ BRT เรียกกิจกรรมนี้ว่า LBI -
Local Biodiversity Initiative
(3) จัดมหกรรมจัดการความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ
ซึ่งจะมีการนำเรื่องราวของความสำเร็จในหลากหลายมิติ
หลากหลายระดับมา ลปรร. กันในมหกรรม เน้นการ
dialogue กับสังคมวงกว้าง,
กับผู้กำหนดนโยบาย,
กับผู้ดูแลระบบวิจัยและกับชุมชนท้องถิ่น
อันนี้จะค่อนข้างเป็นงานช้าง ถ้าโครงการ BRT
หรือหน่วยงานอื่นยินดีเป็นแกนนำหรือเจ้าภาพตัวยืน สคส.
สามารถเป็นพันธมิตรร่วมจัดได้
วิจารณ์ พานิช
12 ต.ค.48
ขอนแก่น
ความเห็น (2)
วิบูลย์ วัฒนาธร
คนที่ควรปรึกษาคือ ศ. ดร. วิสุทธิ์ ใบไม้ ครับ
วิจารณ์