เมื่อจะไปทำหน้าที่นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดล เจ้าหน้าที่ที่สำนักงานอธิการบดีเขาบอกผมว่า มีคนไปบอกเขาว่าผมเป็นคนทำงานเร็ว และต้องการให้คนอื่นทำงานเร็วด้วย พูดง่ายๆ ว่าใจร้อนนั่นแหละ
เรื่องนี้เป็นความจริง และไม่จริง ที่ว่าเป็นความจริงก็คือ โดยทั่วไปผมไม่ชอบการทำงานแบบโอ้เอ้หรือชักช้าโดยไม่มีเหตุผล แต่ในขณะเดียวกัน ผมก็ไม่ชอบให้ทำงานเร็วแต่ทำงานแบบลวกๆ ขอไปที พูดง่ายๆ ก็คือผมเน้นคุณภาพ และความประณีต มากกว่าความเร็ว
ที่จริงบางเรื่องผมก็ทำได้เร็วอย่างไม่น่าเชื่อ แต่บางเรื่องก็ยืดยาดเหมือนกัน เมื่อกว่า ๒๐ ปีมาแล้วผมเป็นคณบดีคณะแพทยศาสตร์ มอ. มาประชุมแพทยสภาที่กรุงเทพ มีการอภิปรายเรื่องที่ซับซ้อนมาก ผมจำไม่ได้แล้วว่าเรื่องอะไร จำได้แต่ว่าเมื่อผมกลับไปหาดใหญ่ในคืนนั้นผมก็ร่างแผนการทำงานเรื่องนั้นเสร็จ เป็นเอกสาร ๓ - ๔ หน้า เขียนด้วยลายมือ และแฟกซ์ส่งไปให้ ศ. พญ. สุภา ณ นคร อาจารย์ของผม ซึ่งเป็นกรรมการแพทยสภาโดยการเลือกตั้ง อาจารย์หมอสุภาเอาเรื่องนี้ไปโจษจัน จนผมมีชื่อเสียงมากในด้านทำงานเร็ว แต่จริงๆ แล้วผมก็ทำอย่างนั้นได้ครั้งเดียวเท่านั้น แต่ได้ชื่อเสียงมาก ซึ่งเป็นเรื่องที่ผมแปลกใจไม่หาย
ในปี ๒๕๓๖ ผมเรียน วปอ. ต้องทำเอกสารวิทยานิพนธ์ ผมมัวยุ่งอยู่กับการเตรียมจัดตั้ง สกว. จนเหลือเวลาไม่มากก็จะครบกำหนดส่งวิทยานิพนธ์ ผมรีบปั่นต้นฉบับด้วยลายมือแล้วส่งให้เจ้าหน้าที่พิมพ์ดีดคนแรกของ สกว. พิมพ์ เจ้าหน้าที่บอกว่า "อาจารย์เขียนเร็วจนหนูพิมพ์ไม่ทัน" นั่นก็เป็นอีกครั้งหนึ่งที่ผมทำงานได้เร็วมากจริงๆ
มีเคล็ดลับในการทำงานเร็วอีกอย่างหนึ่ง คือการบอกร่างหนังสือลงในเครื่องบันทึกเสียง เวลาเราจะต้องร่างหนังสือที่ต้องใช้ถ้อยคำที่เหมาะสม มีใจความครบถ้วน หลายๆ ครั้งเจ้าหน้าที่ไม่เข้าใจเรื่องราวอย่างลึกซึ้ง บอกให้แก้ร่างหนังสือกี่ทีๆ ก็ไม่ได้ร่างที่ครบถ้วนและหมดจด สมัยผมเป็นคณบดี หรือรองอธิการบดี ผมประหยัดเวลาตัวเอง โดยการบอกลงในเทป แล้วให้เจ้าหน้าที่เอาไปถอดและอาจช่วยเกลาสำนวนนิดหน่อย งานหนังสือยากๆ จึงออกไปได้อย่างรวดเร็วมาก วิธีทำงานแบบนี้ทำให้คนที่ มอ. เขายังโจษจันกันจนบัดนี้ ก็ยังไม่มีใครลอกเลียนเลย สิ่งที่ผมได้นอกจากผลงานแล้ว คือการมีสมาธีดีเป็นพิเศษ
วิธีทำงานเร็วอีกแบบหนึ่ง คืออย่าทำเอง ผมชอบสอนคนที่ทำงานด้วย ให้เขาได้ทำงานที่ท้าทายสำหรับเขา โดยเรามีคำแนะนำให้ รวมทั้งมีคำท้าทายและปลุกใจให้ด้วย ผมจะบอกให้เขารู้ว่าถ้าเขาทำสิ่งนี้ได้ จะเป็นคุณอย่างไรต่อชีวิตในอนาคตของเขา และผมมีคำแนะนำหรือเคล็ดลับเท่าที่ผมมีให้เขาโดยไม่ปิดบัง และผมบอกเขาว่าไม่มีใครสอนใครได้ เขาต้องฝึกตัวเองจึงจะทำได้ ทำครั้งแรกๆ ก็อาจจะประดักประเดิดหน่อย และผลอาจยังไม่ค่อยดี ใช้ความเพียรหมั่นทำหลายๆ หน หมั่นปรับปรุงตัวเอง ต่อไปก็จะทำได้ "ทำอะไรครั้งแรกมันก็ประดักประเดิดทั้งนั้นแหละ" ผมจะพูดให้กำลังใจแบบโป๊เปลือยเล็กน้อย ถ้าเขาเป็นผู้ชาย
วิธีทำงานเร็วที่สำคัญที่สุดคือ รู้จักแยกแยะว่างานไหนต้องทำด่วน งานไหนไม่ด่วน ถ้าเราทำงานด่วนได้เร็ว เราก็จะได้ชื่อเสียงมาก แต่หากเราทำงานไม่ด่วนเสร็จเร็ว แต่งานด่วนทำทีหลัง จึงเสร็จช้า อย่างนี้ก็จะได้แต่ชื่อเสีย (ตก ง งู)
วิจารณ์ พานิช
๒๑ กย. ๔๙
ขอบพระคุณมากครับ
เป็นบันทึกที่ตอกย้ำ จุดอ่อนในตัวผมได้อย่างดียิ่ง .. ทำอะไรได้สารพัด แต่ไม่ค่อยเป็นชิ้นเป็นอัน .. จะต้องปฏิวัติตัวเองก็ด้วยบันทึกโดนใจตอนนี้ล่ะครับ