การวิเคราะห์เมตา Meta Analysis, Pooled Odds Ratio โดยใช้ STATA แบบโมเดลคงที่ และโมเดลแบบสุ่ม ถ้ารวมผลงานวิจัยแบบปริมาณ ที่ได้ผลเป็น Odds Ratio เข้าด้วยกัน มีวิธีกำหนดค่า Variance แบบแตกต่างภายในกลุ่มเดียวกันเป็นโมเดลแบบคงที่ (Fixed Effect Model) กำหนดค่า Variance แบบต่างกันระหว่างกลุ่ม โมเดลแบบสุ่ม (Random Effect Model)
เพื่อทดลองใช้ STATA วิเคราะห์ Meta Analysis, Pooled Odds Ratio จากตัวอย่าง data
แบบ Fixed Effect (Inverted Variance, Mantel-Haenszel, Peto)
และ Random Effect (DerSimonian and Laird method)
ภาพที่ 1
ตัวอย่างข้อมูลเพื่อทดลอง Pooled Odds Ratio แบบ Fixed Effect และ Random Effect
มี 9 งานวิจัย งานวิจัยที่ 6 มีกลุ่มตัวอย่างมาก งานวิจัยที่ 8 มีกลุ่มตัวอย่างน้อย
ถ้ารวมผลงานวิจัยแบบปริมาณ ที่ได้ผลเป็น Odds Ratio เข้าด้วยกัน
มีวิธีกำหนดค่า Variance แบบภายในกลุ่มเดียวกัน เป็นโมเดลแบบคงที่ (Fixed Effect)
กำหนดค่า Variance แบบต่างกันระหว่างกลุ่ม โมเดลแบบสุ่ม (Random Effect)
โมเดลแบบคงที่ Fixed มี 3 แบบ
1) Woolf's Method (Inverted-Variance) เลือกใช้ถ้าขนาดตัวอย่างใหญ่ 2x2 table ถ้า cell มีค่า 0 ใช้ไม่ได้
2) Mantel-Haenszel (M-H) เลือกใช้ถ้าข้อมูลจำนวนน้อย เลือกใช้ถ้า Odds Ratio เข้าใกล้ 1
3) Peto เลือกใช้ถ้าขนาดตัวอย่างใหญ่กลุ่มขนาดเท่าๆกัน, 2x2 table บาง cell ค่า 0 ยังใช้ได้, เลือกใช้ถ้า Odds Ratio เข้าใกล้ 1
โมเดลแบบสุ่ม (Random Effect) รวมค่าความแปรปรวนระหว่างกลุ่ม (Between Groups)
ให้ค่าช่วงความเชื่อมั่น 95%CI กว้างกว่า 95%CI ของโมเดลแบบคงที่ (Fixed Effect)
Heterogeneity
โอกาสที่งานวิจัยแต่ละงานต่างกัน ดูที่ค่า % I - squared (อ่าน ไอ-สแควร์)
ค่า Odds Ratio ที่แต่ละงานวิจัยตางกัน อาจเนื่องจาก
วิธีการคัดเข้าแต่ละงานอาจต่างกัน หรือ ขนาดของ Exposure อาจต่างกัน หรืออื่นๆ
คำสั่ง metan var1 var2 var3 var4, or
or คือกำหนดให้วิเคราะห์แบบ odds ratio
(ถ้่าไม่กำหนด option, or STATA จะวิเคราะห์แบบ risk ratio)
คำสั่ง metan var1 var2 var3 var4, or fixedi
ถ้ากำหนด option fixed โดยมีตัว i ต่อท้ายเป็น fixedi
คือกำหนดให้วิเคราะห์แบบ Inverted Variance
I-V pooled odds ratio คือรวม Odds Ratio ของหลายๆ งานวิจัย
แบบ Woolf's Method, Inverted Variance (I-V)
ภาพที่ 2 I-V pooled OR, Fixed Effect
I-V pooled OR = 0.71 95%CI 0.59 ถึง 0.84
ค่าน้อยกว่า 1 (95% CI ไม่มี 1 รวมอยู่ด้วย) จึงเป็นปัจจัยป้องกัน
Heterogeneity โอกาสที่งานวิจัยแต่ละงานต่างกัน = 61.6%
metan var1 var2 var3 var4,or fixed
ถ้ากำหนด option, or fixed
STATA จะวิเคราะห์แบบ Mantel-Haenszel (M-H)
ภาพที่ 3 M-H pooled OR, Fixed effect
ถ้าต้องการให้วิเคราะห์ Odds Ratio, แบบ Peto
metan var1 var2 var3 var4 ,or peto
ภาพที่ 4 Peto pooled OR, Fixed Effect
โมเดลแบบสุ่ม (Random)
metan var1 var2 var3 var4,or random
ภาพที่ 5 D+L pooled OR, Random Effect
(DerSimonian and Laird method)
Forest Plot
สี่เหลี่ยมผืนผ้าใหญ่กว่านำไปถ่วงน้ำหนักมากกว่า (% Weight)
งานวิจัยที่ 6 สี่เหลี่ยมใหญ่กว่า ถ่วงน้ำหนัก 53%
งานวิจัยที่ 7 สี่เหลี่ยมเล็กกว่า ถ่วงน้ำหนัก 6%
Pooled OR, Fixed Model บรรทัดที่ 10 รูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน
ภาพที่ 6 Forest Plot, Pooled OR, Fixed Effect Model
ภาพที่ 7 Forest Plot, Pooled OR, Random Effect Model
Pooled OR, Random Model บรรทัดที่ 10 รูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน
Random Model รวมความแปรปรวน (Variance) ระหว่างกลุ่มไว้ด้วย
ช่วงความเชื่อมั่น 95%CI จึงกว้างกว่าแบบ Fixed Model
Heterogeneity คือการที่แต่ละ Study มีความแตกต่างกัน
ถ้ามีโอกาสต่างกันมาก I - squared % มีค่ามาก (อ่าน ไอ-สแควร์)
Fixed Effect Model Heterogeneity % I -squared = 61.6%
Random Effect Model Heterogeneity % I -squared = 61.6%
References
Odds, Odds Ratio, Risk Ratio, Meta Analysis
http://www.gotoknow.org/posts/414281
http://www.gotoknow.org/posts/267323
สาวิตรี เกตุเอม, เนติ สุขสมบูรณ์, นลินี พูลทรัพย์. อภิวิเคราะห์เบื้องต้น (ABC of Meta-analysis)
http://www.thaihp.org/index.php?option=other_detail&lang=th&id=24&sub=26
ไม่มีความเห็น