ศ.นพ.ประเวศ วะสี กล่าวถึงพลังของความเป็นมนุษย์

เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม 2549 ที่ศิริราช ได้มีการประชุมเพื่อจุดประกายการขับเคลื่อนระบบสุขภาพที่มีหัวใจของความเป็นมนุษย์  ซึ่ง ศ.นพ.ประเวศ วะสี ได้กล่าวบรรยายในการประชุมครั้งนั้นไว้ดังนี้ (HHC ในที่นี้ย่อมาจาก Humanized Health Care)

  

          ขอขอบคุณบุคคลและฝ่ายต่างๆ ที่ทำงานเชื่อมโยงจนมาเกิดวันนี้  มีการพูดคุยกันเรื่องHHCอย่างต่อเนื่อง ขยายตัว จนมาถึงการประชุมวันนี้ 

          ขณะนี้เรานั่งอยู่ในโรงพยาบาลที่เก่าแก่ที่สุด การแพทย์แผนปัจจุบันเริ่มต้นที่นี่  ตอนนั้นต้องจ้างคนไข้มารักษา

          วันนี้เป็นวันประวัติศาสตร์ที่น่าจะมีความหมายต่อไปในอนาคต 10-20 ปีข้างหน้า  วันที่เรามานั่งคุยกันที่นี่

          100 ปีที่ผ่านมาเป็นยุคของ modernized medicine มีการรักษาต่างๆ ที่ทันสมัยขึ้น

          มีความรู้สึกว่าน่าจะถึงเวลาที่เราจะเคลื่อนต่อไปเป็นยุคHHC

          ไม่ได้แปลว่าเราจะเลิกทันสมัย แต่ยกระดับเรื่องความเป็นมนุษย์ขึ้น แล้วความทันสมัยจะดีขึ้น  การมีหัวใจนำไม่ได้แปลว่าความทันสมัยจะลดลง  แต่นำความทันสมัยมารับใช้มนุษย์มากขึ้น

          สมเด็จพระราชบิดาเป็นที่นับถือ ย้อนดูคำสอนของท่านที่รับสั่งกับนักศึกษาแพทย์ “ไม่ต้องการให้เธอเป็นแพทย์เท่านั้น แต่อยากให้เป็นมนุษย์ด้วย”  เป็นเรื่อง modernize & humanize

          การมองเรื่องระบบHHC อาจมองได้หลายแง่

          1. ความยากง่าย

          ธรรมชาติของมนุษย์ลึกๆ มีเมล็ดพันธุ์แห่งความดีอยู่ในตัว จิตเดิมแท้ประภัสสร แต่ถูกสิ่งอื่นเป็นมลภาวะเข้ามา

          ทางฝ่ายมหายานถือว่ามนุษย์มีสภาวะโพธิสัตว์อยู่ในตัว

          ขอให้ระลึกรู้ รดน้ำพรวนดิน ก็จะเติบโต เพราะเป็นภาวะที่มีอยู่แล้วในมนุษย์ จะเห็นผู้คนที่มีน้ำจิตน้ำใจ มีการบันทึกเรื่องราวต่างๆ ที่ทำเรื่องดีๆ มากมาย  ถ้าใครได้ยินเรื่องเหล่านี้จิตจะขึ้น

          ถ้าเราไปแสวงหา บันทึกความดีต่างๆ เอามาสื่อสารกัน เรื่องความดีก็จะขยายตัวต่อไปเรื่อยๆ

          สัปดาห์ที่แล้ว ศูนย์เมตตาธรรมเสนอเรื่อง mapping ความดี 

          นพ.ประเสริฐ มารับดูแลแผนงานพัฒนาจิตเพื่อสุขภาพ

          ธีรพล ฉัตรชัย มาเล่าว่าไปส่งเสริมให้นักเขียนไป identify ว่ามีคนทำดีอยู่ที่ไหน นำสื่อไปนำแล้วเอามาฉายให้ดู  ได้ดูเรื่องที่เขาเป็นตัวแสดงเอง  จิตจะขึ้นมาก ไปดูเรื่องที่มีอยู่แล้ว เอามาสื่อสารกัน

          เรียกว่ายุทธศาสตร์ RCA

          Research แสวงหาคนทำดี mapping องค์กรที่ทำดี

          Communication

          Networking ขยายตัวออกไปเรื่อยๆ จนเต็มแผ่นดิน

 

          2) มองลึกลงไป หาความหมายว่าหัวใจของHHC ว่าคืออะไร

          ที่ลึกที่สุดคือศักยภาพของการเข้าถึงความจริง ความดี ความงาม  แม้แต่เทวดาก็ยังเข้าถึงตรงนี้ไม่ได้  แต่มนุษย์เข้าถึงได้ เป็นเรื่องของมนุษย์เท่านั้น  เมื่อมีศักยภาพพิเศษตรงนี้ ก็เป็นเรื่องของความเป็นมนุษย์ 

          เมื่อเข้าถึงความจริง จะเกิดอิสรภาพ เกิดความสุขอันล้นเหลือ ความรักอันไพศาลต่อเพื่อนมน

          การเข้าถึงความจริง จะปลอดปล่อยเราออกจากความบีบคั้น จากความไม่จริง  ความจริงนั้นยิ่งใหญ่มาก ใหญ่ที่สุด ใหญ่กว่าจักรวาล  เมื่อยึดเอาตัวตนจะแคบ

          เมื่อเข้าถึงความจริง จะเข้าสู่อิสรภาพอันใหญ่โตที่สุด จึงหลุดจากความบีบคั้น มีความสุขที่สุด

          ทุกอย่างจะเป็นความงามไปหมด มนุษย์ สัตว์ น้ำ อากาศ ใบไม้ ใบหญ้า เป็นความงามมาหล่อเลี้ยงหัวใจ

          ความจริง ความดี ความงาม ผลึกเป็นเรื่องเดียวกันหมด

          ตรงนี้คือสุขภาวะที่แท้จริง

          หัวใจของความเป็นมนุษย์คือตัวสุขภาพนั่นเอง

          เมื่อตรงนี้เป็นศักยภาพ เราจะไปทิ้งทำไม ศึกษาที่จะเข้าถึงความเป็นมนุษย์ เป็น supreme health  เป็นอภิสุขภาวะ ที่ทุกคนเข้าถึงได้

          ฟังดูเหมือนยาก แต่ถ้าหันดูตัวเอง ท่านเคยเจอภาวะที่ไม่เห็นแก่ตัว เรามีความสุข ความสงบ  วันไหนที่เราไม่เห็นแก่ตัว จะเกิดความสุข ความเบิกบาน เคยเจอกันทุกคน ลองไปทบทวนดูดีๆ  ตรงนี้เป็นศักยภาพของทุกคนที่จะเข้าถึงหัวใจของความเป็นมนุษย์ จะเข้าถึง supreme health

          เราสามารถส่งเสริมให้มนุษย์ทุกคนเข้าถึงตรงนี้ได้

          ภาคสาธารณสุขซึ่งมีโครงสร้างใหญ่โตอยู่แล้ว มีหน้าที่บำบัดทุกข์บำรุงสุข  ถ้าบุคลากรสาธารณสุขสามารถเข้าถึงความเป็นมนุษย์ นอกจากตัวเองจะมีความสุข ซึ่งช่วยให้เพื่อนมนุษย์มีความสุขได้

          วันมหิดลปีนี้อาจจะไม่ทัน อาจจะปีหน้า ถ้าเราเคลื่อนไหวเป็นกระแสใหญ่

          เราดูผลที่จะเกิดขึ้น ถ้าบุคลากรสาธารณสุขเข้าถึงความเป็นมนุษย์ จะเกิดอะไรขึ้น

          1) เจ้าตัวจะมีความสุข ตอนนี้เครียด งานหนัก ความเครียดเป็นเรื่องใหญ่ในโลก โรคหัวใจ หืด เบาหวาน รวมทั้งโรคไม่รู้สาเหตุ เป็นปัญหาใหญ่ของมนุษย์

          ถ้าทำดังนี้ เท่ากับบำบัดโรคที่ common ที่สุดในโลกนี้  คือโรคความเครียด ที่เชื่อมโยงไปสู่โรคอื่นๆ

          2) คนไข้และญาติมีความสุข เขาจะสัมผัสได้ด้วยสายตา จากคำพูด ถึงจะยุ่งอย่างไร สายตาและคำพูดจะออกมา สัมผัสแล้วจะมีความสุข

          3) โรคภัยไข้เจ็บต่างๆ จะหายง่ายขึ้น ในสภา senate ของอเมริกา มี TA Board Office มีเอกสารอันหนึ่งระบุว่า โรคภัยต่างๆ นั้น มีเพียยง 20% ที่หายจาก specific technology  นอกนั้นหายเพราะอย่างอื่น หายเอง หายจากน้ำใจของเจ้าหน้าที่สาธารณสุข

          โรคจะหายง่าย จะเพิ่มคุณภาพของการรักษาและลดค่าใช้จ่ายลง

          4) เกิดนวตกรรมการวิจัย  รพ.ราชบุรี พยาบาล 600 กว่าคน ความที่ประกาศตัวว่า รพ.ราชบุรีเป็น รพ.คุณธรรม พยาบาล 600 คนมาสาธิตให้ดูว่าเวลาพยาบาลมีน้ำใจต่อคนไข้ จะเกดิน้ำใจ แทงเข็มแล้วคนไข้เจ็บ จะปรับปรุงอย่างไร  เข็มน้ำเกลือที่แทงศีรษะเด็ก ก็ไปคิดว่าจะมีอะไรที่เด็กจะสบายกว่านี้  นำไปสู่นวตกรรมและการวิจัย

          รหัสเก่านำไปสู่อำนาจ ความรู้ เงิน

          พระเจ้าอยู่หัวเอาความดีนำ  มีคนไปทบทวนพระราชดำรัสในช่วง 60 ปี ส่วนใหญ่เป็นเรื่องความดีและการอยู่ร่วมกัน

          รหัสใหม่คือ.....  และความรู้ เป็นความรู้ อีกประเภทหนึ่ง

          ดูเจ้าชายสิทธัตถะ เรียนความรู้หมดที่มนุษย์จะเรียนรู้ได้ ทรงมีความรู้ แต่ไม่มีปัญญา  ต่อเมื่อออกจากวัง ไปสัมผัสท คนเจ็บ คนแก่ คนตาย จะเกิดใจขึ้น

 

          สัปดาห์ที่แล้วประชุมหมออนามัยแห่งชาติ 500 คนจาก 4 หมื่นคน  ทำเรื่องดีๆ ต่างๆ เยอะ เป็นหมออยู่ในชุมชน ทำเรื่องควบคุมโรคต่างๆ สำหรับประชาชนเขามีเกียรติมาก  เขาช่วยเหลือ ช่วยชีวิต ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิต

          คนแก่อยู่ที่บ้านเป็นอัมพาต ต้องคาสายยาง 

          คนแก่ คนจนอยู่ห่างไกล จะมาเปลี่ยนสายยางที่ รพ.อย่างไร  มีผดุงครรภ์ไปเปลี่ยนให้ที่บ้าน  ชาวบ้านจะคิดอย่างไร เป็นเหมือนเทพบุตรเทพธิดา

          เขาประกาศว่า 14 กันยายน เป็นวันหมออนามัยแห่งชาติ เลยไปเจิมเขา ทำความดีไม่ต้องขออนุมัติ

          เขาจะมีเครือข่าย ประชุมหมออนามัยทุกจังหวัด ปีละครั้ง แล้วมาประชุมสมัชชาหมออนามัยแห่งชาติ

          เลยเปรียบเทียบว่าพลังขับเคลื่อนอยู่ตรงไหน เหมือนปลาอยู่กับน้ำ  หมออนามัยเป็นปลา ประชาชนเป็นน้ำ  หมออนามัยต้องอยู่กับประชาชน

          พลังของเขาไม่อยู่ที่ C

          เติมพลังให้ว่า “หมออนามัย หัวใจโพธิสัตว์”  จะเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่ ส่งเขาไปไกลมาก

          ไปบอกเขาว่า ถ้าเครือข่ายหมออนามัยจะประชุมที่จังหวัด จะไปร่วมประชุมกับเขาทุกจังหวัด

          เรื่องความเป็นมนุษย์เป็นพลังแรงที่สุด

          เมื่อวานพระไพศาลมาพูด บอกว่าเมืองไทยมีปัญหาอะไรบ้าง การข่มขืน การจี้  หนังสือพิมพ์ถามคนอังกฤษแล้วสรุปว่าเมืองไทยไม่ปลอดภัยที่สุดในโลก

          มันไม่มีพลังอะไรแล้วที่จะสู้กับพลังทางลบที่กำลังเกิดขึ้นในสังคมไทย  นอกจากพลังของความเป็นมนุษย์

 

[น.เมืองสรวง]

เป็นสิ่งที่ผมปรารถนาอยากให้เกิดในสังคมไทย เมื่อ 10 ปี ที่แล้วครับ ...แต่ส่วนใหญ่ก็ยังไม่เข้าใจ บทบาทการทำงานของ จนท. เพราะมีการเปลี่ยนแปลงนโยบายบ่อย ๆ ครั้ง

[รศ.พญ. ปารมี ทองสุกใส]

เป็นเรื่องที่ควรเผยแพร่ให้คนสาธารณสุขได้ยึดถือปฏิบัติอย่างกว้างขวาง  ทั้งคนป่วย ญาติ และ ผู้ปฏิบัติงานจะเกิดความสุขกันถ้วนหน้า   พรพ.มีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับโรงพยาบาลทั่วประเทศ เชื่อว่า หากเอาแนวคิดนี้ เป็นตัวเดินในปีหน้าจะเกิดผลในวงกว้างได้อย่างรวดเร็ว  หากเป็นจริง รบกวนอาจารย์เอาเข้ามาเผยแพร่ในรพ.มหา'ลัยด้วยนะคะ

[อนุวัฒน์ ศุภชุติกุล]

ขับเคลื่อนเดินหน้าแล้วครับ

สัปดาห์หน้าจะมีประชุม HA National Forum ครั้งที่ 8 ภายใต้ theme "Humanized Healthcare... คืนหัวใจให้ระบบสุขภาพ ที่ศูนย์การประชุม IMPACT13-16 มีนาคม 2550

รพ.มหาวิทยาลัยหลายแห่งก็มีผลงานทำนองนี้อยู่ไม่น้อยแล้วครับ และจะได้นำมาเล่าสู่กันฟัง  หวังว่าคงจะเกิดการขยายตัวอย่างต่อเนื่องครับ

อ.ประเวศจะมาบรรยายต่อยอดในหัวข้อ "การเข้าถึงความจริง ความดี ความงาม" ในเช้าวันที่ 14 มีนาคม ด้วยครับ

[หมอจิ้น]

อยากให้อาจารย์ จัดงาน ทุกครั้งให้มีเรื่องราว ของ theme ครั้งนี้ ( 8th HA National Forum  ) อยู่ในการจัดงานครั้งต่อ ๆ ไปครับ   ( น่าจะเป็นเรื่องที่สำคัญทุกครั้งด้วยครับ )  ครั้งนี้ดีมากเลยครับ

 

 2. สนับสนุน ให้เกิดการ  ค้นหาและ ชื่นชม  เรื่องราวเกี่ยวกับความดี คุณธรรมของวิชาชีพ อุดมคติที่แฝงไว้ในระบบงาน  โดยเฉพาะเรื่องราวของคนเล็ก ๆ ที่ทำงานอย่างใส่ใจและทุ่มเท  ในหน่วยงานต่าง ๆ ."

จาก องค์กรไม่ใช่เครื่องจักร ต้องการความรัก และความเข้าใจ

นพ.โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ บรรยาย 14 มีค.50

[อนุวัฒน์]

ขอบคุณสำหรับคำแนะนำครับ  เป็นสิ่งที่คิดว่าหลายๆ ฝ่ายคงเห็นด้วยและพร้อมที่จะร่วมมือ  ในการประชุมครั้งนี้ก็ได้พบว่ามีเรื่องราวของความดี คุณธรรม หัวใจ อยู่มากมาย  ควรที่จะช่วยกันค้นหาเพื่อนำมาแลกเปลี่ยนกันครับ

[จินนี่]

สวัสดีอาจารย์

การให้ความดูแลช่วยเหลือด้วยหัวใจที่บริสุทธิ์

เป็นพลังอำนาจให้เขาพ้นภาวะวิกฤตได้ ค่ะ

[วรวรรณ]

การดูแลสุขภาพที่มีผู้ให้บริการประกอบด้วยแพทย์,ทันตแพทย์,เภสัชกร,พยาบาล และเจ้าหน้าที่อื่น ๆ อีกฝ่ายมีผู้ป่วย ผู้รับบริการและญาติพี่น้องที่ต้องพบปะพูดคุยกันบ่อย ๆ ถ้าผู้ให้บริการคุยกับผู้ป่วย ผู้รับบริการ และญาติ แบบคนในสังคมชนบทพูดคุยดูแลกัน คงทำให้บรรยากาศความสัมพันธ์ระหว่างกันมีความสุขไม่น้อย แต่ถ้าความสัมพันธ์เหินห่างหมางเมิน แบบสังคมคนกรุงฯ ก็คงอึดอัด ไม่เข้าใจซึ่งกันและกัน เป็นทุกข์เกิดความเครียดทั้งสองฝ่าย

การให้บริการสุขภาพด้วยหัวใจของความเป็นมนุษย์ จึงต้องมีพื้นฐานของความรัก ความเมตตาให้ผู้รับบริการ มีความสุข ความกรุณาสูงสุด ที่ช่วยให้เขาพ้นจากทุกข์โศกโรคภัย ความเข้าอกเข้าใจในความทุกข์ ความต้องการของอีกฝ่าย เอาใจเขามาใส่ใจเรา ว่าถ้าเราเจ็บป่วย ไม่สบายเป็นทุกข์เหมือนเขาบ้าง เราต้องการให้เขาทำอย่างไรกับเรา ถ้าเป็นญาติเราพ่อแม่ ลูกหลานเรา เป็นแบบนั้นบ้าง เราจะดูแลเอาใจใส่เขาแบบไหน เมื่อคิดได้ดังนี้ ผู้ให้บริการก็จะดูแลเขาเหล่านั้นด้วยหัวใจที่ปิติ เปี่ยมบุญเปี่ยมสุขจากการเห็นผลดีของการกระทำ ถึงแม้งานจะหนัก เหน็ดเหนื่อย ก็เพียงแต่ร่างกายที่พักผ่อนก็หายเหนื่อย แต่จิตใจที่เป็นกุศล ย่อมใสดั่งแก้วอยู่ภายใน

ว่างๆมาเล่นเกมส์หรือดูทีวีออนไลน์กันได้