สุขี แปลว่า ผู้มีความสุข

ในภาษาไทย มีคำกลุ่มหนึ่ง ที่ปรากฏรูปคล้ายกัน เช่น สุข สุขี สุขิน, โภค โภคี โภคิน, ภาค ภาคี ภาคิน คำเหล่านี้มีที่มาที่น่าสนใจ และเข้าใจได้ไม่ยาก

 

ในภาษาสันสกฤต มีตัวเติมท้าย (ปัจจัย, suffuix) มากมาย แต่ละปัจจัยมีความหมายและอำนาจหน้าที่แตกต่างกัน ในที่นี้ขอเล่าเฉพาะ "อินฺ" อ่านว่า อิน (in) ตัวเดียว

 

ปัจจัยตัวนี้ เติมหลังคำนาม แปลว่า ผู้มี.... ดังเช่น "สุข" (สุขะ) แปลว่า ความสุข + "อินฺ" (อิน) = "สุขินฺ" (สุขิน) หมายถึง ผู้มีความสุข เป็นต้น

 

แต่... ก่อนจะเติม อิน ให้ปลดสระตัวท้ายออกก่อน สุข (sukha) จะเหลือแค่ สุขฺ (sukh) แล้วเติม อินฺ (in) จะเป็น สุขินฺ

ถ้าไม่ปลดสระออก sukha + in = sukhen ซึ่งไม่ถูกต้อง.... (แต่ก็มีใช้แบบนี้บ้าง ไม่มากนัก)

 

บางท่านอาจสงสัยว่า ได้รูป สุขินฺ แล้ว,  สุขี มาจากไหน, ก็ตอบว่า สุขี เป็นรูปที่ใช้ในฐานะประธาน เอกพจน์ (เพศชาย) บางครั้งเราก็ใช้ ทั้ง 3 รูป, เช่น ปักษ ปักษี ปักษิน

ตัวอย่างคำกลุ่มนี้ในภาษาไทย

ศัพท์เดิม	เติม อินฺ	ความหมาย	รูปประธาน
กร (มือ)	กรินฺ	ผู้มีมือ (งวง), ช้าง	กรี
จกฺร (จักร)	จกฺริน	ผู้ถือจักร, พระนารายณ์	จักรี
จาร (ความประพฤติ)	จาริน	ผู้มีความประพฤติ	จารี
ทนฺต (ฟัน)	ทนฺตี	ผู้มีฟัน (งา), ช้าง	ทันตี
ปกฺษ (ปีก)	ปกฺษินฺ	ผู้มีปีก, นก	ปักษี
ปฺราณ (ลมหายใจ)	ปฺราณินฺ	ผู้มีลมหายใจ, สิ่งมีชีวิต	ปฺราณี
พล (กำลัง)	พลินฺ	ผู้มีพลัง	พลี
ภาค (ส่วน)	ภาคินฺ	ผู้มีส่วนร่วม	ภาคี
มนฺตฺร (มนตร์)	มนตริน	ผู้ชำนาญมนตร์	มนตรี
โยค (โยคะ)	โยคินฺ	ผู้ปฏิบัติโยคะ	โยคี
วชฺร (เพชร, สายฟ้า)	วชฺรินฺ	ผู้ถือสายฟ้า	วัชรี
วาท (คำพูด)	วาทิน	ผู้พูด, คำพูด	วาที
สุข (ความสุข)	สุขินฺ	ผู้มีความสุข	สุขี
สว (ตัวเอง)	สวามิน	ผู้เป็นเจ้าของตัวเอง, เจ้านาย	สฺวามี
หสฺต (มือ)	หสฺติน	ผู้มีมือ (งวง), ช้าง	หสตี

 

โปรดสังเกตว่า ในภาษาไทย นิยมใช้คำรูปเดิม (ซ้ายสุด) และรูปประธาน (ขวาสุด) ส่วนรูปเติม อินฺ ที่ยังไม่เปลี่ยนนั้น ใช้เฉพาะในภาษาทางการ ภาษากวี (เคยพบนามสกุลที่มีคำว่า สุขิน, โคภิน, พลิน บ้าง)

 

[คุณ ศรี บรมอีศวรี]

ขอบพระคุณคะสำหรับบทความดีๆ

นี่หนูเพิ่งจะได้สมัครสมาชิกเป็นเรื่องเป็นราว ก็เอาไว้เพื่อติดตามอาจารย์นี่ละคะ อิอิ

ปกติอาจารย์มีรับสอนส่วนตัว นอกรอบอะไรอย่างนี้ไหมค่ะ

เผื่อว่าสักวันหนึ่ง ไวยากรณ์ทางสันสกฤตหนูแข็งแรงกว่านี้จะได้หาเวลาไปเรียนคะ

[ธ.วั ช ชั ย]

สวัสดีครับ คุณ ศรีฯ

ตอนนี้ไม่ได้รับสอนครับ

แต่ถ้ามีคนอยากเรียนสักกลุ่มหนึ่ง

ก็อาจจะหาเวลาสอนให้ได้ครับ ;)