ค่าวประวัติพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปวง ธมฺมปญฺญมหาเถร)

 

                     

อหัง วันตา      ตั๋วข้าม่อนไธ้                           ขอนบกราบไหว้     เจ้าคุณอาจ๋ารย์

ขอป๋งมอบอั๊บ   หื้อเขียนก๋อนสาร                               ล้านนาโบราณ      อาจ๋ารย์ผู้เถ้า

พระอุบาลี คุณู-            ปมาจารย์ เจ้า                           หมู่สิกข์โยมเฮา     กราบนบ

            วัดศรีโกมฅำ    ต่านตี่เคารพ                             สถิตเตี่ยงหมั้น       ตีฆา

หลวงป่ออยู่ก๊ำ             พระศาสนา                              ได้พัฒนา      วัดวาเป่งป้อย

พระเถร เณร จี                         ดีใจ๋บ่หน้อย                             อาศัยใบบุญ       ฮ่มปึ้น

            เรื่องก๋ารศึกษา   บาลีครึกครื้น                         นักธรรมเอกอั้น   โท ตรี

มหาลัยพระ                  พุทธวิถี                                    หลวงป่อใจ๋ดี      ส่งเสริมกู่ด้าน

ประวัติ  เดิมมา     ขอจ๋ากล่าวต้าน                              แต่เหิงเดิมออน      ก่อนนั้น

เดิมจื่อว่า ปวง   วงศ์เรือง เจื่องจั๊น                   บ้านสางตี่ได้     เกิดมา

แฮมเจ็ดค่ำปุ๊ด                          หลังเข้าวะสา                           เดือนสิบล้านนา   เป๋นปี๋เมืองไส้

สองสี่หกศูนย์                          เนอนายตี่ไหว้                          สิบเอ็ด ก.ค.     แม่นตั๊ด

            ป่อปุ๊ด  แม่หลวง   วันตกแจ่งวัด                     โยมป่อ แม่ เจ้า      ฅนดี

เลี้ยงดูลูกน้อย              ได้สิบห้าปี่                               ลูกปวงคนดี  บวชเป็นพระหน้อย

ตี่วัดสางเหนือ         งามเหลือเป่งป้อย                         สิบห้า  พ.ค.     วันติ๊ด

สองสี่เจ็ดห้า         อาวอาญาติมิตร                  สิบเอ็ดฅ่ำขึ้น  ปอดี

เมื่อบวชได้แล้ว           ศีลธรรมใสสี                           ธรรมโท ธรรมตรี   สอบได้หมดเสี้ยง

หกปี๋ ถัดมา                  ศรัทธาหน้าเกลี้ยง                    ฮ่วมกั๋นดาตาน     เป็กข์ตุ๊

            สิบ  มิถุนา       ปากั๋นมามาจุ๊                            ปี๋ แป๋ด  หนึ่งอั้น   เดือนงาม

ตั๊ดกล๋างข่วงวัด   สางเหนือล้นหลาม                          สิบสองฅ่ำงาม  เมืองเหนือเดือนเก้า

ปี่น้องตังหลาย          ยิงจายหนุ่มเถ้า                            ปากั๋นมาตาน   บ่ละ

            ตุ๊ปวง  ศึกษา     พุทธะธรรมะ                         กรุงเทพฯใหญ่กว้าง    ไปเฮียน

ขยันค้นคว้า     ต๋ำฮา  อ่าน  เขียน                                 ผลของความเปียร   ได้เปรียญห้า

อยู่วัดเบญจะ               ปี่น้อง  เจ้าข้า                            กรุงเทพฯปารา               ไกล๋ล้ำ

            บ่มี  วงศา         มาส่งเข้าน้ำ                             กุมบาตรกิ๋นเข้า    ศรัทธา

เมื่อจบเมี้ยนแล้ว          เรื่องก๋ารศึกษา                         ตุ๊เจ้าล้านนา     ปิ๊กมาอยู่บ้าน

แม่ต๋ำเมืองชุม                          ดีใจ๋เสี้ยงถ้าน                           บุญสมปารพอง   จ่องจั๊ก

หมั่นเปียรเยียะก๋าร       บ่หยุดยั้งพัก                 งานก๋ารใหญ่หน้อย   หนักเบา

เป็นเจ้าคณะ        แม่อินทร์ลงเหลา                              อำเภอพะเยา     เจียงฮายใหญ่กว้าง

ตังแต่  พ.ศ.            แปดสี่ กล่าวอ้าง                            อยู่เหิงเมินนาน    บ่ฮ้าย

            จ๋นถึง พ.ศ.         เก้าเจ็ด  จึ่งย้าย                       อยู่วัดสูงเจ้า    ในเวียง

ตางสงฆ์มอบอั๊บ    เป๋นปากเป๋นเสียง                          นอกเวียงในเวียง   ปกครองทั่วหน้า

เป๋นรองฯจังหวัด         เจียงฮายเจ้าข้า                          พุทธอาณา   ใหญ่น้อย

            ตั้งแต่ พ.ศ.        สองปันห้าร้อย                        ปล๋ายแถมหนึ่งอั้น   นานมา

อยู่วัดสูงนั้น     สิบห้า วะสา                                       จึ่งได้ย้ายมา   วัดหลวงนอกหนี้

สะหลีโกมฅำ               พะเยาเก่ากี้                               เมื่อปี๋ สองปัน     ห้าร้อย

            ปล๋ายแถมสิบสอง  ป่อหนานป่อน้อย              ย้อนบุญจ่องห้อย   ตวยมา

บ่จั้ง บ่ยั้ง           กึ๊ดสร้างกึ๊ดสา                                   ได้พัฒนา         วัดวากู่ด้าน

จ๋นเถิง  พ.ศ.          สองศูนย์ กล่าวต้าน                                    เมื่อรัฐบาล       อนุมัติ

            หื้อเมืองพะเยา      ของเฮาแม่นตั๊ด                    เป๋นจังหวัดได้   ปกครอง

เปิ่นลำดับไว้        ได้เจ็ดสิบสอง                                 เปื่อนบ้าน จาวจอง   ดีใจ๋ทั่วหน้า

ถัดแถมหนึ่งปี๋              ปี่น้องเจ้าข้า                             สังฆอาณา    ยศพระ

            หลวงป่อของเฮา   เป๋นเจ้าคณะ                                   จังหวัดใหม่หมั้ง  พะเยา

พระสงฆ์กู่วัด        ศรัทธา  บ่เหงา                               ทั่วเมืองพะเยา    จิตใจ๋เป่งป้อย

บุญกิ๋นบุญตาน                        ติดต๋ามจ่องห้อย                       ส่งเสริมตวยไป    บ่ละ

            หลวงป่อได้เป๋น   รองเจ้าคณะ                                    ภาคหกใหญ่กว้าง  ปายใน

ศีลธรรมเคร่งครัด        ข้อวัตรหมดใส                                    จาวล้านนาไท     ดีใจ๋เสี้ยงถ้าน

หลวงป่อเยียะก๋าร  หมั่นเปียรหลายด้าน                      พัฒนางาน   บ้านวัด

            จ่วยเหลือคนจ๋น     คนอัตคัด                           ตึงไกล๋และใกล้    เตียวไป

โรคเอ๋อปากกั๊ก                 ปากแหว่งแก้ไข                              เกลืออนามัย     แจกเสื้อแจกผ้า

ทุนการศึกษา            ทุนปัน ปันห้า                             นักเรียนได้มา  น้อมฮับ

            ผลงานมีหลาย      เหลือคณานับ                      เล่าขานบ่เสี้ยง   บรรยาย

โรงเรียนพินิต   ประสาธน์ ศิษย์หลาย                          มหาวิทยาลัย     จุฬา ก็สร้าง

กุฏิทรงไทย              หลายหลังขออ้าง                         เป๋นผลงานงาม  ล้อนล้อน

            พระภิกษุเถร    เณรได้เปิ่งย้อน                         อิสาน กล๋าง ใต้     ล้านนา

สร้างโบสถ์กล๋างน้ำ   ซ้ำงามนักหนา                          ทรงไทยล้านนา   หาไหนเผียบได้

เป๋นตี่เลื่องลือ         ออก ต๋ก เหนือ ใต้                          เมืองนอกเมืองไทย  ต่างแวะ

            หอวัฒนธรรม    งามดีแต๊และ                          ประโยชน์ใหญ่กว้าง    นานา

เป๋นตี่สืบค้น       ท้องถิ่นศึกษา                                    เรื่องภูมิปัญญา               ผญาปื๊นบ้าน

หลวงป่อส้อมแป๋ง       ก๋ำแปงรอบด้าน                       หอฉันโฮงตาน    รอบทิศ

            งานวรรณก๋รรม   ก็ได้แต่งคิด                         ก๋อนสารค่าวสร้อย       ซอใย

ค่าวไปเมืองเจ๊ก           เมืองจี๋นแดนไกล๋                     เมืองลาวได้ไป   เป๋นสารค่าวสร้อย

ค่าวไปเวียดนาม          งดงามเปล่งปล้อย                    ลำดับความเรียง   เลื่อนลิด

            น้ำถ้วมพะเยา   เป๋นค่าวหน้าคิด                       เหตุก๋ารณ์ปื๊นบ้าน   ล้านนา

ค่าวเมืองแขกนั้น         ไปศรีลังก๋า                              สำนวนล้านนา               ภาษาเป่งป้อย

หนังสือความเรียง        ก็มีบ่หน้อย                              เผียบเหมือนเป๊กพลอย ไข่มุก

            ประวัติพะเยา     เฮาแต่ละยุค                           ลำดับถี่ถ้วน  มวลความ

ประวัติน้ำกว๊าน    จวนอ่านติ๋ดต๋าม                             ประวัติอาราม    วัดหลวงนอกหนี้

ตำนานเจียงแสน          แดนไทยเก่ากี้                          กำอ่านศิลา   จารึก

            ความหมายอักษร   ล้านนา หนาปึ๊ก                 ภาษาปื๊นบ้าน   เมืองไทย

คนเมืองเดี๋ยวนี้             บ่ว่าใกล้ไกล๋                            คำล้านนาไท    ตึงบ่ใคร่อู้

ฝรั่งไทยกล๋าง              เปิ่นยังชอบสู้                           ปั๊ดตั๋วอู้เมือง    ปะแล็ด

            หงีบ ง่อน ฮูดัง      มันยังบ่แป๊ด                        ขอปิ๊กมาอู้        กำเมือง

แห็มเรื่องนึ่งนั้น           ประวัติขุนเจื๋อง                                    ทรงเป๋นเจ้าเมือง   ถ้วนสองเบื้องต้น

ฮีตเก่า โบราณ             หลวงป่อสืบด้น                       แผวปั๋กขะตืน  ปื๊นปั๊บ

            คติกำสอน       แน่นอนขอรับ                          หนังสือ  ตี่ได้   คัดกรอง

หนังสือทิฏฐิ                ตึงหกสิบสอง                          อ่านแล้วก็ลอง   กึ๊ดตวยหื้อได้

เรื่องโลกหานี               เนอนายตี่ไหว้                          สมควรนำไป      อ่านคิด

            อัตถกั๋มปีร์              หน้าดีฮ่ำปิ๊จ                      หลวงป่อเปิ่นได้   เรียงความ

มีแถมเป่อเลอะ                     เจิญเต๊อะติ๊ดต๋าม                         จ๋าระไนความ  บ่หมดเมี้ยนเสี้ยง

ผลงานเปิ่นหลาย         แม่ใบหน้าเกลี้ยง                      นักปราชญ์คนเมือง      แม่นตั๊ด

            ตั๋วเมืองตั๋วไทย                ตั๋วบ้านตั๋ววัด                       ถนัดกู่ด้าน    โททำ

สถาปนิก         ปฏิมาก๋รรม                                          วัฒนธรรม    บ่มีไผสู้

ผลงานเปิ่นหลาย         เกิ๋นบรรยายอู้                           ขอเจิญมาดู     เต๊อะครับ

            หนานอ้วนตั๋วผอม กราบน้อมยอมฮับ              ผญาขีดแต้ม     บรรยาย

จั๋กว่าไปนัก            ปัญญาบ่หลาย                              ขอจ๋บบรรยาย  เอาไว้เต่าอี้...ๆ

.......................................................................................................................

แต่งโดย หนานอ้วน  ขันทะวงศ์   น.ธ.เอก, ป.ธ.๕   ครู ร.ร.พญาลอวิทยาคม  อ.จุน จ.พะเยา