พัฒนาโจทย์วิจัย ค้นหาของดีชุมชนปกาเกอเญอ
เมื่อคืน...ผมได้มีโอกาสไปทำเวทีการค้นหาโจทย์วิจัยในชุมชน ร่วมกับ คณะครู ศบอ.ปาย โชคดีที่ได้เจออาจารย์ผุสดี (คนเก่ง) ด้วย
อาจารย์สุรินทร์ หมูคำ ผู้ประสานงานเวทีนี้ มาสบทบหลังจากที่ผมไปถึง บ้านห้วยแก้วสักพัก..ใหญ่ๆ
บ้านห้วยแก้วเป็นหมู่บ้านกระเหรี่ยง หรือเราอาจเรียกพวกเขาว่า "ปกาเกอญอ" ขนาดประมาณ ๕๐ หลังคาเรือน ชุมชนตั้ง อยู่ก่อนถึงอำเภอปาย แม่ฮ่องสอน ...นับว่าเป็น ชุมชนพี่น้องกระเหรี่ยงที่เข้าถึงง่ายและสะดวกสบายที่สุด
คืนนี้อากาศดี ฝนไม่ตก ชาวบ้านที่เป็นคณะกรรมการทยอยมาเกือบครบ ผมและทีมของ ศบอ. ก็รอชาวบ้านมาให้ครบก่อน เราไม่รีบ เพราะเข้าใจว่า..ช่วงนี้ชาวบ้านเองก็ต้องลงไร่นา ทำงานตอนกลางวัน
ผมเริ่มทำเวทีเกือบสองทุ่มครึ่ง ...เริ่มต้นด้วยการแนะนำตัวเองและทีมงาน ว่าเป็นใครมาจากไหน..แต่ผมก็คิดว่า ชาวบ้านรู้จักผมส่วนหนึ่ง เพราะอาจเคยเห็นผมตั้งแต่เด็ก ..การสร้า้งความสนิทสนมจึงเป็นการแนะนำตัวแบบง่ายๆ
เกริ่นเรื่องเวทีแรกที่บรรดาครู ศบอ. ได้จัดแล้วในชุมชน เป็นเวทีลักษณะประชาคม และได้ปัญหาของชุมชนมาชุดหนึ่ง..(ชุดใหญ่) เป็นปัญหาอย่างที่ผมเคยเขียนไว้ในบันทึกก่อนหน้านี้
วันนี้จึงเป็นการค้นหาของดี บ้านห้วยแก้ว...ผมมาชวนกันมามามองดู "ของดี"บ้านเรา โดยการระดมความเห็นผ่านการนั่งสนทนาพูดคุยอย่างเป็นธรรมชาติ บรรยากาศในเวทีเป็นกันเอง และไม่เร่งเร้า...ทุกอย่างจึงดำเนินไปได้ด้วยดี
ศักยภาพชุมชนที่เราได้จากเวที จะเห็นได้อย่างชัดเจนว่า พี่น้องกระเหรี่ยง มีของดีที่เป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมของกลุ่มชาติพันธุ์เยอะมากมาย
ที่บ้านห้วยแก้วมีสิ่งดีๆ ที่พอประมวลได้ดังนี้
- วัฒนธรรมกระเหรี่ยง ประเพณีต่างๆ เช่น ประเพณีมัดมือ
- วัฒนธรรมการแต่งกาย ที่สวยงามน่ารัก ดูจากภาพยนตร์โทรทัศน์ช่อง ๗ ตอนหัวค่ำก็จะเห็น
- การผลิตข้าวซ้อมมือแบบกระเหรี่ยง
- การจักสานที่เป็นเอกลักษณ์
- การทอผ้าฝ้ายกระเหรี่ยง
- การฟอกย้อมด้วยสีธรรมชาติ
โดยเฉพาะการฟอกย้อมด้วยสีธรรมชาติ ที่นำพืชหลากหลายชนิดมาใช้เป็นวัตถุดิบในการให้สี ผมสนใจเป็นพิเศษ เพราะภูมิปัญญาด้านนี้ หากเราไม่อนุรักษ์ สืบทอดไว้ ในที่สุดก็จะหายไป...
เราจึงคุยกันในประเด็นนี้พอสมควร ทราบมาว่าโรงเรียนในชุมชนได้ทำหลักสูตรท้องถิ่น ประเด็นนี้ไว้ด้วยแล้ว(ขอปรบมือดังๆให้โรงเรียน) ส่วนในการส่งเสริมอาชีพทอผ้าฟอกย้อมสีธรรมชาติ ชาวบ้านบอกว่า มีปัญหาเรื่องการตลาด เพราะผ้าที่ฟอกย้อมออกมาแล้วนำมาทอ ขายไม่ได้...แต่ประเด็นนี้ขัดแย้งกับความคิดของผม ผมเห็นว่า สินค้าชุมชนที่เป็นสินค้าจากธรรมชาติเป็นที่นิยม แต่ชาวบ้านบอกว่า..เขาขายไม่ได้ อาจจะมีปัจจัยอื่นๆที่ผมยังไม่ได้ศึกษาเชิงลึก
ท่านผู้อ่านบันทึก หากพอมีความรู้เรื่องนี้ เรื่องการพัฒนาตลาด หรือมี ช่องทางการขายสินค้าชุมชน(ผ้าฟอกย้อมสีธรรมชาติ) ...เข้ามาแลกเปลี่ยนกันครับ...เพราะผ้าทอที่นี่สวยงามและทนทานด้วยสีธรรมชาติ สีสวยครับ
ท้ายสุดเราคุยกันเรื่อง "ธา" ธาคือ เพลงร้อง เพลงที่ใช่เกี้ยวพาราสีของหนุ่มสาว และทราบจากในเวทีว่า "ธา" ก็ใช้ในหลายๆโอกาสในวิถีของกระเหรี่ยง ทั้งงานแต่งงาน ขึ้นบ้านใหม่ งานศพ หรือร้องกันในไร่...เดี๋ยวนี้เริ่มสูญหาย และเด็กๆเยาวชนกระเหรีี่ยงรุ่นใหม่ ลืมๆ และไม่สนใจแล้ว...
สุภาษิตปกาเกอญอ ส่วนหนึ่งของ "ธา" ที่พี่ไพบูลย์เขียนให้เราดูในเวที
ประเด็นนี้คุยกันยาวครับ...เพราะชุมชนเห็นว่าเป็นปัญหา เป็นวิกฤตหนึ่งที่ชุมชนอยากจะแก้ไข อยากจะมีกระบวนการฟื้นฟู "ธา" ให้คงอยู่กับพี่น้องกระเหรี่ยงต่อไป
ว่าเรื่อง"ธา" พี่ไพบูลย์ ชอบพอ สมาชิกชุมชนคนหนึ่ง บอกว่า "ธา" เป็นภูมิปัญญาด้าน ภาษา ของกระเหรี่ยงการศึกษา "ธา" ก็จะส่งผลดีทั้งการออกเสียงศัพท์ และการเขียน...ดังนั้น การพัฒนาฟื้นฟู และอนุรักษ์ "ธา" น่าจะเป็นทางออก ทางเลือกในการแก้ไขปัญหาที่เป็นอยู่...พี่ไพบูลย์พูดถึง การท่องเที่ยวโดยชุมชนที่พอจะมีฐานอยู่บ้านในชุมชนห้วยแก้ว ว่าสิ่งนี้จะปูฐานไปจนถึงการพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชนในอนาคต... ผมชื่นชมพี่ไพบูลย์ผู้มองการณ์ไกลคนนี้เป็นอย่างยิ่ง
ผมได้สรุปเวที และอำลาชุมชนไปในคืนนี้...ด้วยใจที่อิ่มเอบเช่นทุกครั้งเวลาไปทำงานกับชุมชน
ผมเริ่มเห็นกล้าไม้ ในชุมชนที่กำลังจะเติบโตแล้ว...
กลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลายในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ถิ่นงาม ลือนาม "เมืองสามหมอก"
ความเห็น (14)
ประเด็น "ธา" ของพี่น้องปกาเกอญอ เป็นประเด็นที่จะนำเข้า่สู่การพัฒนาโจทย์วิจัยเพื่อท้องถิ่น จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นประเด็น "การศึกษากับวัฒนธรรม" สอดคล้องกับงาน ของ กศน. และ สอดคล้องกับความต้องการของชุมชน
ซึ่งอาจารย์สุรินทร์ หมูคำ จะนำไปเขียนข้อเสนอโครงการวิจัยเพื่อท้องถิ่น ต่อไปครับ
สวัสดียามเช้าคะคุณเอก...
กะปุ๋มเข้าใจแล้วคะว่าทำไม...คุณได้รับเลือกหรือเดินมาเส้นทางสายการทำงานนี้...
เพราะคุณมีภาพที่สวยงามในใจมองผ่านออกมาเป็นเรื่องเล่า...ที่ได้เรื่องราวที่สวยงาม....บันทึกของคุณมาอ่านทีไรก็สบายใจเมื่อนั่น...เพราะทั้งภาพ....ภาษา...และมุมมองต่อเรื่องราว....ออกมาเป็นเชิงบวกทั้งนั้นคะ....
....
จะติดตามอ่านไปเรื่อยๆ นะคะ...
อ้อ!...ที่จะไปปิดโครงการวิจัยที่เชียงราย...เพราะเป็นใจที่ใฝ่"สุขนิยมคะ....(ฮา....)
ขอบคุณ Dr.Ka-Poom และ พี่พัชราที่ตามมาติดๆ ครับ
เป็นความรักในงาน เป็นความตั้งใจที่อยากทำ มีความสุขดีครับ การเรียนรู้้การมองโลกในแง่บวกทำให้ผม เห็นโลกในมุมที่สวย และมองจากมุมที่สวย ก็ได้ถ่ายทอดออกมาให้ทุกคน เห็นร่วมกัน
ขอบคุณพี่ๆครับ ทั้ง ดร.กะปุ๋ม และ พี่พัชรา แห่งบำราศฯ ครับ
คุณเอกคะ...
กะปุ๋มมองว่า..อะไรก็ตามที่เริ่มต้นออกมาจากใจ...
และปรับใจมองอะไรที่เป็นบวก...
...
โลกจะจรรโลง...และสวยงามยิ่งขึ้นนะคะ...
บันทึกบางครั้งก็สะท้อนอะไรบางอย่างของผู้บันทึกออกมาได้...จากส่วนลึก...ลงไปถึง spiritual...อย่างตอนนี้ตัวเองก็ลองศึกษาวิเคราะห์...พฤติกรรม ความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมที่แท้จริงแห่งบุคคลต่อการบันทึก...
จบการศึกษาของตนใน phase แรกไปแล้ว...กำลังขยายผลในช่วงการศึกษาที่ศึกษา...หากวิเคราะห์เสร็จอาจจะนำเสนอผล...การศึกษาให้ทราบนะคะ...
ขอบคุณคะ
กะปุ๋ม
- เล่าได้ประทับใจมากครับ
- ของดีของพี่น้องชาวกะเหรี่ยงในภาพรวมก็คือวิถีชีวิต คือรวมทุกๆ อย่าง ที่แตกต่างจากที่อื่น เป็นสิ่งที่มีคุณค่ายิ่ง
- จะติดตามบันทึกต่อๆ ไปนะครับ
ทำงานเร็วจังเลยนะคะ แค่ไม่กี่วันที่ได้ไปคุยพร้อมกัน คุณเอกสามารถเชื่อมต่อ กศน.ได้ทันควันและออกมาเป็นผลงานขนาดนี้ ต้องยกให้เป็นสุดยอดนักประสานฝีมือเยี่ยมค่ะ
นับถือ...นับถือ
ปล. KM ปาย กำลังจะลง Blog เร็ว ๆ นี้ค่ะ
Dr.Ka-poom ครับ
มุมมองแบบนักจิตวิทยา น่าสนใจมากครับ ผมเห็นด้วยครับ ว่าBlog เป็นสิ่งที่เป็นสัญลักษณ์ เป็นสิ่งแทนตัวคนได้ดี
อย่าง Blog ผมก็แสดงอัตลักษณ์ของผมครับ
จะรอผลการวิเคราะห์งานครับ...
พี่วีรยุทธ ครับ
ขอบคุณสำหรับการติดตามให้กำลังของพี่นะครับ...ทำให้ผมอบอุ่นใจมากเลย
วิถีชีวิตของคนปกาเกอเญอ น่าสนใจครับ คาดว่าใน เวทีต่อๆไป จะมีสิ่งดีๆที่เกิดขึ้นระหว่างทาง มาเล่าสู่กันฟังอีกครับ
พี่ตุ่ม สคส.ครับ
บางอย่างก็รอได้ บางอย่างก็ทำได้เลย ผมมีความสุขที่ได้ทำงานกับชุมชนครับ หากเห็นคน กศน. ที่เขามีความตั้งใจก็รีบช่วยครับ
กลัวเขาเปลี่ยนใจ...อยากเรียนรู้ร่วมกับเขานะครับ
ด้วยนับถือ..ชุมชนชาวปกาเกอญอทุกท่าน
เสื้อผ้าเราย้อมฟอกเอาจากธรรมชาติ
"ธา"ของเราเราสามารถสานฝันได้
กล้าไม้เรา..พร้อมขัดเกลาผ่านแรงใจ
ปกาเกอญอ..นามเราใช้เติมความดี
ความดีใดที่โลกหมายเราใฝ่สร้าง
เพราะป่า-น้ำคือความหวังเราที่นี่
และเพราะภูมิวัฒนธรรมเราล้วนมากมี
"ปกาเกอญอ" ชุมชนนี้เราภูมิใจ
..อ่านบันทึกแล้วได้แรงบันดาลใจเป็นกลอนดังนี้...
ขอบคุณค่ะ สำหรับบันทึกที่มีคุณค่าต่อจิตใจจริงๆ
- ไม่ได้อ่าน อึทา นานแล้ว
- ไม้ไผ่ลำเดียวข้ามแม่นำไม่ได้ ข้าวโพดเม็ดเดียวต้มเหล้าไม่ได้
- รักพี่น้องปกากะญอทุกคนครับ
- ขอบคุณครับ
ขอบคุณ อาจารย์โอ๋..125.25.12.37
กลอนสวยงามและทำให้บันทึกนี้ ดูสวยงามและมีคุณค่ายิ่งขึ้นครับ
อาจารย์ Sunee ครับ
หากอาจารย์มีเวลาน้อย.. และพอมีเวลาเจียดมาอ่าน Gotoknow บ้าง ผมพยายามจะเขียนเรื่องราวจากประสบการณ์ตรงที่พบเจอ ในงานพัฒนาที่ผมทำอยู่...อย่างสม่ำเสมอครับ
ยินดีครับ...หากได้แลกเปลี่ยนเรื่อง CBT. ครับผม
อาจารย์ขจิต
แสดงว่าอาจารย์เคยทำงานกับพี่น้อง ปกาเกอญอ หรือเปล่าครับ..เพราะเห็นอาจารย์พูดถึงกลุ่มชาติพันธุ์นี้บ่อยครั้งครับ...ยินดีครับสำหรับ "ธา" สุภาษิตที่อาจารย์เพิ่มเติมมาครับ
- เคยทำงานกับพี่น้องปกากะญอครับ
- พูดได้นิดหน่อย ชอบครับ เคยทำงานวิจัยเรื่องชนเผ่าปกากะญอ
- ขอบคุณครับ