การสื่อสารกันในระบบประสาท “คน”

     ได้โอกาสทบทวนเรื่อง “Brain” VS “Mind” ก็ได้พบข้อมูลเรื่อง “ระบบประสาทและอวัยวะรับสัมผัส” ที่โรงเรียนเบญจมราชานุสรณ์ ซึ่งจริง ๆ เรื่องนี้เคยเรียนมาแล้วตั้งแต่มัธยมจนถึงที่ วสส.ยะลา แต่ก็ยอมรับว่าเริ่มลืมเลือน จนถึงทบทวนใหม่ ก็ได้ข้อมูลพร้อมภาพประกอบที่จะเข้าใจและจดจำได้ดีทีเดียว ดังนี้

      ในการทำงานของระบบประสาทและอวัยวะรับสัมผัสนั้นจะมีเซลล์ประสาทประกอบไปด้วยตัวเซลล์ และใยประสาท ตัวเซลล์ เป็นส่วนของไซโทพลาสซึมและนิวเคลียส ส่วนใยประสาทแบ่งเป็น 2 พวก คือ 1) พวกที่นำกระแสประสาทเข้าสู่ตัวเซลล์ คือ เดนไดรต์ (dendrite) และ 2) พวกที่นำกระแสประสาทออกจากตัวเซลล์ คือแอกซอน (axon) ดังภาพโครงสร้างเซลล์ประสาทด้านล่างนี้

 

     สำหรับภาพแอกซอนตัดตามขวางแสดงเซลล์ชวานและเยื่อไมอีลีน ในใยประสาทจะมีเยื่อไมอีลิน (Myelin sheath) หุ้มอยู่ตรงรอยต่อ ของเซลล์ ชวานแต่ละเซลล์คือ โนดออฟแรนเวียร์ (node of Ranvier)

     ชนิดของเซลล์ประสาท แบ่งได้เป็น 1) เซลล์ประสาทขั้วเดียว 2) เซลล์ประสาทสองขั้วเป็นเซลล์ประสาทรับความรู้สึกเข้าสู่ไขสันหลังและสมอง 3) เซลล์ประสาทหลายขั้ว เป็นเซลล์ประสาทนำคำสั่งจากสมองหรือ ไขสันหลังไปยังหน่วยปฏิบัติการ

     เยื่อหุ้มเซลล์ประสาท มีคุณสมบัติในการกั้นประจุไฟฟ้า ภายนอกเซลล์ ประสาทมีประจุไฟฟ้าเป็นบวก ภายในเซลล์มีประจุไฟฟ้าเป็นลบเพราะสารละลายภายนอกเซลล์ มีไอออนที่เป็นเกลือสูงมาก จึงแตกตัวให้โซเดียมไอออน (Na+) และคลอไรด์ไอออน (Cl-) เยื่อหุ้มเซลล์จะส่ง Na+ ออกนอกเซลล์ตลอดเวลา ขณะเดียวกันจะดึงโพแทสเซียมไอออน (K+) ให้สะสมอยู่ในเซลล์ เรียกว่าขบวนการโซเดียมโพแทสเซียมปั้ม (Sodium Potassium pump)

     ไซแนบส์ (Synapse) คือบริเวณที่ปลายของแอกซอนของเซลล์ประสาทหนึ่งอยู่ชิดกับเดนไดรต์บริเวณปลายแอกซอนจะมีถุงเล็ก ๆ ภายในมีสารสื่อประสาทเป็นพวกอะซีติลโคลีน (acetylcholine) สารสื่อประสาททำหน้าที่ช่วยให้กระแสประสาทผ่านไซแนบส์ไปสู่ปลายเดนไดรต์ของอีกเซลล์หนึ่งได้