วันนี้เป็นวันแม่ ผมโทรศัพท์ไปคุยกับแม่ที่บ้านชุมพร หลังจากไม่ได้โทรไป ๒ - ๓ เดือน ผมค่อนข้างห่างเหินกับแม่มานาน เพราะเห็นว่าน้องชายและน้องสะใภ้ ๓ คู่ที่ชุมพรเขาดูแลแม่ดีมาก และน้องชายที่เป็นหมออีก ๒ คนก็คอยดูแลสุขภาพอย่างใกล้ชิด
แม่เป็นเบาหวานมานานประมาณ ๔๐ ปีโดยไม่มีโรคแทรกซ้อนเลย เป็นที่น่าภูมิใจมาก ไม่เสียแรงที่มีลูกชายเป็นหมอถึง ๓ คน แต่แม่ก็มีโรคหรือปัญหาสุขภาพประจำตัวเรื้อรังและทำความรำคาญมาก คือท้องผูก ให้ดื่มน้ำลูกพรุนก็ไม่ได้ผล ให้กินผักผลไม้มากๆ ก็ไม่ได้ผล ต้องกินยาระบายเป็นระยะๆ บางครั้งยาระบายก็ไม่ได้ผล
จำได้ว่าเมื่อผมเป็นเด็ก แม่ซื้อยา Brooklax มากินแก้ท้องผูกเสมอ และบางครั้งให้ผมกินด้วย ยานี้เป็นแท่งผสมช็อกโกแล็ต ห่อฟอยบางๆ คล้ายช็อกโกแล็ต เวลากินก็เคี้ยวแล้วกลืนและกินน้ำตาม ผมไม่ชอบกินเพราะมันผะอืดผะอม
น้องชายที่เป็นหมอ ๒ คนช่วยกันรักษาอาการท้องผูกของแม่ตลอดมา เมื่อสักหลายเดือนก่อนแม่บ่นว่ายาอะไรๆ ก็ช่วยไม่ค่อยได้ ผมกลับมาคิดแล้วบอกน้องสะใภ้ให้หาใบชุมเห็ดเทศมาตากแห้งแล้วคั่วเล็กน้อยพอหอม เอามาชงเป็นชาให้แม่ดื่มแก้ท้องผูก ปรากฎว่าได้ผล จึงเอามาเล่าไว้ จะเห็นว่าผมรักษาแม่ได้เหมือนกัน โดยใช้การแพทย์แบบพอเพียง
จำได้ว่าสมัยผมเด็กๆ เคยเห็นปู่เสี้ยงของผมเอายอดชุมเห็ดมาลวกจิ้มน้ำพริก ว่ากินแก้ท้องผูก
แม่เกิดปีระกา อายุ ๘๖ ปีแล้ว บ่นว่าปวดเข่า ต้องใช้ไม้เท้า เดิมปวดข้างซ้าย ตอนนี้หกล้มเลยมาปวดเข่าขวา กินยาแก้ปวดที่น้องชายคนเล็กให้ไว้ แม่บอกว่าเม็ดละ ๓๐ บาท
แม่เป็นห่วงว่าผมทำงานมาก น่าจะลดๆ ลงบ้าง "ตายไปก็เอาเงินไปไม่ได้" ผมบอกว่างานที่ผมทำเวลานี้ไม่เหมือนทำงานหาเงิน แต่เป็นการทำงานเพื่อทำประโยชน์ และไม่เน้นการทำเอง ดังนั้นงานจะมากจะน้อยเราควบคุมและผ่อนหนักผ่อนเบาได้ แม่บอกว่าดีแล้ว ให้พักผ่อนให้พอ
บอกแม่ว่าเมื่อปลายเดือนที่แล้วไปงานแต่งงานของลูกสาวที่อินเดีย แม่ถามรายละเอียดก็ได้เล่าให้แม่ฟัง และบอกว่าผมไม่ได้เข้าไปยุ่งเกี่ยวกับรายละเอียด ปล่อยให้ลูกเขาจัดการเอง เพราะเขาโตแล้ว แม่บอกว่าดีแล้ว
สมัยแม่สาวๆ และผมยังเป็นเด็กแม่มักหงุดหงิดอารมณ์ไม่ดี และมีเรื่องกังวลใจมาก เพราะแม่แต่งงานเข้ามาอยู่ใน "ครอบครัวคนมีฐานะ" โดยที่แม่เป็นลูกจีนแท้ๆ และไม่มีฐานะเลย ผมเดาว่าที่แม่อารมณ์เสียก็เพราะกังวลว่าจะเลี้ยงลูกได้ไม่ดี และพวกผมก็เป็นเด็กที่ไม่ค่อยเอาถ่านด้านการค้าขาย ซึ่งเป็นเกณฑ์วัดความสำเร็จของแม่ แต่เมื่อลูกเรียนหนังสือดี และมีฐานะมั่นคงทุกคน แม่ก็สบายใจ กลายเป็นคนแก่อารมณ์ดี
แม่บอกว่าตอนนี้แม่เป็นคนที่อายุสูงที่สุดในหมู่บ้าน และสุขภาพดีกว่าคนอื่นๆ ที่เป็นผู้สูงอายุด้วยกัน เพราะยังเดินไปไหนมาไหนได้ แม้จะต้องฝช้ไม้เท้าช่วย และไม่ขึ้นรถยนต์ไปตลาดแล้วเพราะขึ้นรถไม่ไหว ผมบอกแม่ว่าจะไปบ้านเดือนพฤศจิกายนเพื่อไปทำบุญพ่อตามที่นัดพี่น้องทุกคนไว้เป็นรายการประจำปี แม่บอกว่าไม่ใช่ เรานัดกันปลายเดือนตุลา แสดงว่าความจำของแม่ดีกว่าของลูกชายเสียอีก
วิจารณ์ พานิช
๑๒ สค. ๔๙
วันแม่
ขอบพระคุณครับ .. อ่านแล้วนึกถึงความหลังครั้งยังเป็นเด็ก ในสวนร้างที่นำควายไปเลี้ยงมีต้นชุมเห็ดเต็มไปหมด มีคนเอาใบตากแห้งมวนบุหรี่สูบด้วย ต้มกินเป็นยาระบายก็ทำกัน ถ้าจำไม่ผิดดูเหมือนใช้เม็ดชุมเห็ดคั่ว ต้มชงเป็นชาก็ได้ หอมดี รู้สึกว่า อาจารย์พระครูสุธนธรรมสาร(เพื่อนตายของท่านพุทธทาส) แห่งวัดชยารามที่ผมเป็นเด็กวัดอยู่ เป็นผู้แนะนำ
แม่ผมอายุ 94 แล้วครับ ความจำยอดเยี่ยม บอก วันเดือนปีเกิดของลูกทั้ง 6 คนได้หมด ท้องผูกเหมือนกัน น่าจะต้องโทรไปบอกหลานและพี่สาวที่ดูแลเป็นอย่างดี ให้กลับมาลองของเดิมที่เกือบลืมเลือนคือใบชุมเห็ดอีกสักครั้ง แม้จะหายากขึ้นกว่าแต่ก่อน เพราะที่ซึ่งต้นชุมเห็ดเคยขึ้นเต็มไปหมดในสมัยโน้น ได้แปรสภาพเป็นสวนยาง และสวนปาล์มไปหมดแล้ว
เรื่องยาถ่ายนั้นเนื้อในของฝักราชพฤกษ์ก็กินเป็นยาระบายได้ดีครับ ไม่ต้องชง ไม่ต้องต้ม แค่เคี้ยวๆกลืน
ต้นชุมเห็ดจะหาได้ที่ไหนคะ จะปลูกยากไหม คงเป็นไม้ทางภาคใต้นะคะ แล้วจะปลูกในภาคอื่นได้รึเปล่าหนอ