“คนแบบไหนเพาะเห็ดได้สำเร็จ”
“คนแบบไหนเพาะเห็ดได้สำเร็จ”
“อุทัย:คนแบบไหนเพาะเห็ดได้สำเร็จ ?” เป็นคำถามที่รศ.ดร.นันทิยา ในฐานะนักวิชาการทางพัฒนาชนบท ถามผมเมื่อเช้าวันนี้ (10 ส.ค.49) ผมต้องอ้ำ ๆ อึ้ง ๆ เหมือนกันเพราะไม่ได้ตั้งตัวมาก่อน จึงตอบอาจารย์ไปว่า อาจารย์ครับจริงๆ แล้วในอาชีพการเพาะเห็ดนั้น ผมเชื่อว่าทุกคนสามารถทำได้ แต่จะทำให้เกิดความยั่งยืนในอาชีพนั้นก็นับว่าเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อนพอสมควร
“แล้วอย่างไหนล่ะ ?” เป็นการย้ำถามของอาจารย์อีกรอบเพื่อจะเอาคำตอบจากผมให้ได้ เพราะเรากำลังทำการบ้านเพื่อที่จะลงพื้นที่สำหรับการส่งเสริมและพัฒนาอาชีพสำหรับเกษตรกรในเขตอีสานใต้ ผมจึงเรียนอาจารย์ไปว่า อาจารย์ครับคนที่จะเพาะเห็ดให้ประสบผลสำเร็จ และยั่งยืน(Sustainable) ในอาชีพนั้น ควรมีดังนี้ครับ
1. ขยันอย่างฉลาด ในการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดให้ประสบความสำเร็จในยุคปัจจุบันนั้น “ขยัน” อย่างเดียวไม่เพียงพอที่จะส่งผลให้เราประสบผลสำเร็จได้โดยง่าย ดังนั้นผู้เพาะเห็ดจะต้องมีการวิเคราะห์ถึงจุดอ่อน จุดแข็งของตนเองอยู่เสมอ อีกทั้งต้องนำประสบการณ์ที่ผ่านมามาวิเคราะห์หา ข้อบกพร่องเพื่อปรับปรุงแก้ไขให้สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบันอยู่เสมอ
2. ซื่อสัตย์ การผลิตเห็ดนับเป็นการผลิตอาหารอันโอชะเพื่อตนเองและประชาชนทั่วไปที่บริโภค ดังนั้นในกระบวนการผลิเห็ดผู้ประกอบการจะต้องเป็นคนที่มีความซื่อสัตย์และคุณธรรมในการผลิต กล่าวคือเห็ดเป็นพืชที่มีอายุสั้นการใช้สารเคมีร่วมในกระบวนการผลิตจึงอาจส่งผลกระทบถึงผู้บริโภคโดยตรง ซึ่งโดยทั่วไปการผลิตเห็ดชาวฟาร์มเห็ดค่อนข้างจะคำนึงถึงพิษภัยที่อาจติดไปหรือตกค้างในดอกเห็ดจึงไม่ใช้สารเคมีมาฉีดพ่นในขณะที่เห็ดเกิดดอก ผู้บริโภคเห็ดก็จะมีความปลอดภัย หากแต่เกษตรกรที่ไม่มีความซื่อสัตย์ ไม่มีคุณธรรม และจริยธรรมในการผลิตก็อาจส่งผลกระทบต่อผู้บริโภคได้ และนอกจากนั้นยังเป็นการทำลายอาชีพของตนเองอีกทางหนึ่งด้วย
3. ประหยัด การผลิตเห็ดมีขึ้นมีลงเป็นเรื่องปกติเหมือนอาชีพการเกษตรทั่วไป ดังนั้นในการผลิตเห็ดแต่ละครั้งก็จะมีรายได้ที่แตกต่างกัน เมื่อเราขายเห็ดได้มากมีรายได้มากก็ควรเก็บออมเพื่อใช้ในวันข้างหน้า และพยามใช้ทรัพยากรในกระบวนการผลิตให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยเฉพาะเกษตรกรที่ใช้ฟืนเป็นเชื้อเพลิงในกระบวนการนึ่งฆ่าเชื้อ ควรใช้อย่างประหยัดเนื่องจากเป็นทรัพยากรที่ใช้แล้วหมดไป กล่าวคือควรมีการศึกษาการทำเตานึ่งก้อนเชื้อที่ใช้ฟืนน้อยแต่มีประสิทธิภาพสูงสุดก็จะทำให้เราสามารถลดต้นทุนการผลิตได้ อีกทั้งควรที่จะมีการปลูกทดแทนเพื่อลูกหลานจะได้ใช้ต่อไปในอนาคต
4. อดทน การเพาะเห็ดไม่ใช่งานหนัก และไม่ใช่งานที่เบา แต่เป็นงานที่จะต้องเป็นคนที่มีความพิถีพิถันเอาใจใส่อยู่เป็นประจำ อีกทั้งเป็นงานที่รักความสะอาดเนื่องจากเห็ดเป็นเชื้อรา ฉะนั้นเราจะเลี้ยงเชื้อราและไม่ให้เชื้อราชนิดอื่นมาเจริญเติบโตแข่งขันกับราของเรา จึงต้องมีการรักษาความสะอาดเป็นกรณีพิเศษ อีกทั้งอาชีพการเพาะเห็ดหลังจากที่เห็ดเริ่มออกดอกแล้วจะต้องคอยเก็บทั้งเช้าและเย็น โดยเฉพาะเห็ดบดและเห็ดขอนขาว ซึ่งดอกเห็ดจะบานเร็วหากไม่เก็บก็จะทำให้ขายยาก และราคาไม่ดี
5. ใฝ่ศึกษา เทคโนโลยียังมีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ดังนั้นอาชีพการเพาะเห็ดก็จะต้องปรับให้เข้ากับยุคสมัยตลอดเวลาเช่นกัน โดยเฉพาะโรคและแมลงที่เป็นศัตรูของเห็ดมีวิวัฒนาการค่อนข้างรวดเร็ว อาจจะสืบเนื่องมาจากการใช้สารเคมีกับพืช และสัตว์โดยทั่วๆ ไปจึงทำให้พวกโรคแมลงต่างๆ เหล่านี้ปรับตัวตามตลอดเวลา และเรามักจะพบโรคและแมลงที่มารบกวนที่แปลกใหม่ออกไปเรื่อย ฉะนั้นผู้เพาะเห็ดจะต้องเป็นผู้หูตากว้างไกล ใฝ่ศึกษาหาความรู้อยู่เสมอ ตลอดทั้งการศึกษาหาวัสดุต่างๆ ในท้องถิ่นเพื่อพัฒนามาเป็นวัสดุเพาะเห็ด ซึ่งจะทำให้สามารถลดต้นทุนการผลิตได้
“นึกไม่ออก” อาจารย์ครับเท่าที่พอมีประสบการณ์จากการทำงานกับชุมชน และทำงานวิจัยแบบติ๊ดชึ่ง (Action Research) ในชุมชนมาคงมีเพียงเท่านี้ก่อนนะครับ แต่ผมคิดว่าน่าจะมีปัจจัยอื่นๆ อีกเหมือนกันแต่ยังค้นหาไม่พบ ซึ่งผมหวังว่าพี่น้องชาว KM คงจะเสริมให้นะครับ
ขอบคุณครับ
อุทัย อันพิมพ์
10 ส.ค. 49
ความเห็น (4)
เห็นหัวข้อบันทึกแล้ว สะกิดใจครับ สงสัยอยู่ว่า หน้าตาเชยๆแบบนายบอนถ้าจะเพาะเห็ดมั่ง จะทำได้หรือไม่
พอเห็นหลักเกณฑ์ที่ว่า ขยันอย่างฉลาด ซื่อสัตย์ ประหยัด อดทน ใฝ่ศึกษา แล้ว ชัดเจนครับ ซึ่งจากทั้ง 5 ข้อ ก็จะต้องรู้เท่าทันกลไกของตลาดด้วยครับ ซึ่งก็อยู่ในข้อที่ 5 นั่นเอง
ผมว่าคุณมีความรู้มากกว่านี้
คำตอบกว้างไป ฟังแล้วเข้าใจยาก หรือไม่เข้าประเด็น เหมือนกับที่ผมเคยตอบเพื่อนที่ถามผมบนเครื่องบินขอนแก่น-กรุงเทพ ว่า ผมจะไปไหน ผมก็ตอบว่าจะไปกรุงเทพ ที่ผมถูกมองหน้าแบบกวนอวัยวะเบื้องล่างของเพื่อนอย่างแรง ที่ผมต้องรีบกลบเกลื่อนพูดอ้อมๆขอโทษตั้งนานกว่าจะคุยกันต่อได้
ผมว่าลองใหม่อีกสักทีนะ ผมก็อยากรู้จริงๆ เหมือนกัน
อุทัย อันพิมพ์
จริงๆ แล้วในการเพาะเห็ดให้ประสบความสำเร็จก็คงทุกส่วนผสมผสานและเกี่ยวเนื่องกันครับ แต่ที่สำคัญที่สุดคือ ข้อ 4 "ความอดทน" คือเรามีความมุมานะจะต้องให้สำเร็จจงได้ ปัญหาที่เกิดขึ้นประสบการณ์จะเป็นตัวบอกเราเองครับ สุดท้ายก็สามารถสำเร็จและมีความยั่งยืนในอาชีพได้ครับ
ขอบคุณครับ
เห็นยัง...อยู่ ณ ค่ำคืนนี้...
จึงแวะมาทักทายคะ...
...
ชอบจังเลยคะที่ว่า...ทุกอย่างขึ้นอยู่กับ"ความอดทน"
แม้แต่การดำเนินชีวิตของเราเอง...ยังต้องอาศัยส่วนนี้เป็นอย่างมากเลยคะ...
กะปุ๋ม