ใน 6
ตอนที่ผ่านมา เราได้พูด (เขียน) ถึงสิ่งที่อยู่ภายในเซลล์
ครั้งนี้เรากลับมาดูที่ผิวของเซลล์กันบ้างครับ
ถึงแม้ว่าเยื่อหุ้มเซลล์จะได้รับการยอมรับว่าเป็นส่วนที่ปกคลุมเซลล์
แต่ในเซลล์บางชนิด เช่น "เซลล์พืช" เราจะพบส่วนที่แตกต่างจาก
"เซลล์สัตว์" สิ่งนั้น คือ ผนังเซลล์
หรือ Cell wall (ในเซลล์โปรคาริโอต,
โปรติสและฟังไจ
ก็มีผนังเซลล์เหมือนกันแต่เราจะไม่กล่าวถึงในที่นี้)
หน้าที่หลักๆ ของผนังเซลล์ก็คือ
เรามาเรียนรู้จากภาพและคำบรรยายภาพ (Depict) กันดีกว่าครับ
ในเซลล์สัตว์ ถึงแม้ไม่มีผนังเซลล์ แต่ก็มีส่วนที่เรียกว่า Extracellular matrix หรือ ECM (อยู่นอกเยื่อหุ้มเซลล์)
ส่วนประกอบหลักของ ECM คือ ไกลโคโปรตีน {(เป็นโปรตีนที่ยึดติดกับคาร์โบไฮเดรต (ซึ่งมักเป็นน้ำตาลที่มีโมเลกุลสั้นๆ) ด้วยพันธะโควาเลนท์}
ไกลโคโปรตีนที่พบมากมายใน ECM ของเซลล์สัตว์ก็คือ เส้นใยคอลลาเจน (Collagen fiber), คอลลาเจนเป็นโปรตีนที่มีปริมาณถึงเกือบครึ่งหนึ่งของโปรตีนทั้งหมดที่พบในร่างกายของคน
Proteoglycans เป็นไกลโคโปรตีนอีกชนิดหนึ่ง ที่มีคาร์โบไฮเดรตเป็นองค์ประกอบมากถึงร้อยละ 95
Fibronectins เป็นไกลโคโปรตีนอีกชนิดหนึ่ง จับกับ
receptor proteins ที่มีชื่อว่า integrins
ซึ่งฝังตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเซลล์
บทบาทของ ECM ในเซลล์มีหลายอย่าง เช่น ควบคุมพฤติกรรมของเซลล์ โดยสื่อสารผ่านทางเมมเบรนโปรตีน "integrins" เป็นต้น
ในเซลล์สัตว์ รอยต่อระหว่างเซลล์มี 3 แบบใหญ่ๆ คือ
Intercellular Junctions ในเซลล์สัตว์ |
Depict : ภาพเซลล์เยื่อบุผิวในลำไส้เล็กแสดงให้เห็น รอยต่อระหว่างเซลล์ (intercellular junctions) 3 แบบใหญ่ๆ |
Tight
junction
เป็นรอยต่อระหว่างเซลล์ที่มีลักษณะเหมือนรัดด้วยเข็มขัดต่อเนื่องกันไป
(ดูภาพประกอบ)
Desmosomes เป็นรอยต่อระหว่างเซลล์ที่มีลักษณะคล้ายกระดาษหนา ซึ่งเพิ่มความแข็งแรงโดย intermediate filament ที่มีโปรตีน keratin เป็นองค์ประกอบ
Gap junctions เป็นรอยต่อระหว่างเซลล์ ที่มีลักษณะเป็นช่อง (ทำด้วยโปรตีน) ซึ่งใหญ่พอสำหรับการผ่านของ ion และสารที่มีโมเลกุลเล็ก เช่น Sodium ion, กรดอะมิโน และน้ำตาล เป็นต้น
กลับสู่หน้าหลัก |
อ้างอิง : Biology ของ N.A Campbell และ J.B. Reece ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 6 สำนักพิมพ์ Pearson Education International
อาจารย์ค่ะ เนื้อหาข้อสอบออกในนี้ใช่ไหมคะ
หนูอ่านหนังสือไม่ทันแล้วคะ
เรียนคุณศิรินาถ
ขอขอบคุณอาจารย์ beeman...
อาจารย์ได้กล่าวถึงหน้าที่ของผนังเซลล์ >>
หน้าที่ 3 ข้อต้นพบมากในเซลล์พืช ส่วนในพืชที่มีความซับซ้อนเพิ่มขึ้น + เซลล์สัตว์...ขอเพิ่มอีกหน่อยครับ...
ศ.นพ.ประเวศ วะสี... ท่านกล่าวเปรียบเทียบประเทศที่ปล่อยให้ "อะไรๆ เข้าออกได้เสรี" เช่น เปิดเสรีทางการค้า / การเงินทั้งๆ ที่ยังไม่พร้อม ฯลฯ โดยเปรียบกับผนังเซลล์ว่า เซลล์ที่ "รั่ว (leakage)" ยอมให้อะไรๆ ผ่านเข้าออกได้เสรีคือ เซลล์ที่ตายแล้ว
ผนังเซลล์มีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุล (homeostasis) ภายในเซลล์ (intracellular) & สมดุลบริเวณรอบๆ เซลล์ หรือระหว่างเซลล์ (intercellular)