การเล่นของเด็กไทย : เล่นตี่จับ
เมื่อการเล่นของเด็กไทย เล่นตี่จับ : สู่เอเชี่ยนเกมส์
เอเชี่ยนเกมส์ครั้งที่ ๑๖ ที่เมืองกวางโจวประเทศจีน มีกีฬาพื้นบ้านของไทยชนิดหนึ่งใน ฟังจากสื่อต่างๆรายงานคล้ายๆกันว่าเป็นกีฬาประเภทหนึ่งที่คนไทยอาจจะไม่รู้จัก หรือให้ความสนใจมากนัก แต่ผลงานกลับดีเยี่ยมได้เหรียญเงินติดมือกลับบ้านด้วยนั่นคือ : กาบัดดี้
กีฬากาบัดดี้นิยมเล่นกันในแถบเอเชียใต้ มีหลายชื่อด้วยกัน แต่ละประเทศก็เรียกแตกต่างกันไป เช่น มาเลเซียเรียก ชิดูกูดู, เนปาลเรียก โดโด, ศรีลังกาเรียก กูดู, บังคลาเทศ เรียกฮาดูดู, อินเดียและปากีสถาน เรียก กาบัดดี้ หรือที่ไทยเราเรียกว่า เล่นตี่จับ นี่่เอง
ถ้าฟังแต่ชื่อชนิดกีฬา หรือดูจากสื่อภาพนิ่งอย่างเดียว คงจะนึกไม่ออกว่าเป็นกีฬาอะไรกันแน่เชียว ผู้่เขียนได้มีโอกาสดูทางทีวี บอกตามตรงว่าดูแว็บแรกก็นึกสงสัยแล้วว่า เอทำไมกีฬาชนิดนี้ดูคุ้นๆจัง เราน่าจะเล่นเป็นนะ เพราะดูลักษณะการเล่นแล้วคุ้นมากเลย(ทั้งๆที่ผ่านมาตั้ง ๓๐-๔๐ ปี)
สงสัยอยู่นิดเดียวที่เขารายงานทางสื่อว่าเป็นกีฬาที่คนไทยอาจจะไม่รู้จักไม่คุ้นเคย
เมื่อคนไทยลืมกีฬาพื้นบ้าน"เล่นตี่จับ" กันไปเยอะแล้ว ก็เลยไปค้นข้อมูลนำมาฝากเวทีคนหนองบัว ดังนี้
การเล่นของเด็กไทย เล่นตี่จับ
วิธีเล่น
- เล่นตี่จับ ไม่จำกัดจำนวนผู้เล่น
- แบ่งเป็น 2 ฝ่ายเท่าๆกัน และจับไม้สั้นไม้ยาวว่าใครจะเริ่มตี่ก่อน
- ฝ่ายที่ตี่ก่อน เริ่มเล่นโดยเลือกพวกของตนคนหนึ่งเป็นคนเข้าไปตี่ คนตี่จะออกเสียง "ตี่" หรือ "หึ่ม" เข้าไปในแดนฝ่ายตรงข้าม
- ในขณะเดียวกันฝ่ายตรงข้ามต้องคอยยึดตัวไม่ให้กลับเข้าแดนของตนได้ จนกว่าจะขาดเสียงผู้นั้นต้องมาเป็นเชลยของฝ่ายตรงข้าม
- แต่ถ้าสามารถหนีกลับเข้าแดนตนได้ คนที่ถูกแตะจะกี่คนก็ตามต้องไปเป็นเชลยสลับกัน
- เมื่อมีฝ่ายของตนเป็นเชลย ผู้ที่ตี่คนต่อไปต้องพยายามช่วยพวกของตนกลับมาให้ได้
- ฝ่ายตรงข้ามต้องคอยกันไม่ให้แตะกันได้ ถ้าแตะกันได้เชลยจะได้กลับแดนของตน เล่นกันเช่นนี้จนกว่าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะหมดตัวผู้เล่นก่อน ฝ่ายชนะมีสิทธ์จะให้ฝ่ายแพ้ทำอะไรก็ได้
ขอบคุณข้อมูลจาก...*(http://www.patongbeachthailand.com/thai/21_13/679.shtml)
สืบค้น ๒๖ พ.ย.๒๕๕๓
...............................................................................................................................................................................
* บทความนี้เขียนและบันทึกถ่ายทอดไว้ในเวทีคนหนองบัว โดย ท่านพระคุณเจ้า พระมหาแล ขำสุข(อาสโย) ในชื่อหัวข้อเดียวกันนี้ที่ dialogue box 903 ของเวทีคนหนองบัว แต่เพื่อให้เป็นแหล่งรวบรวมและค้นหาอ่านได้ง่าย รวมทั้งเพิ่มพูนศักยภาพการเขียนสะสมความรู้ สร้างวัฒนธรรมการอ่านและใช้ความรู้ในวิถีชีวิต ส่งเสริมให้ชาวบ้านและคนทั่วไปเข้าถึงความรู้ของท้องถิ่นที่เขียนขึ้นจากประสบการณ์ของคนจากชุมชน ผมจึงขอนำมารวบรวมไว้เป็นหัวข้อเฉพาะนี้อีกครั้งหนึ่ง และเพื่อให้ความเคารพในความสร้างสรรค์และมีส่วนร่วมเขียนข้อมูลความรู้จากเรื่องราวในวิถีชีวิตสะสมเป็นภูมิปัญญาสาธารณะ จึงขอรักษาความเป็นต้นฉบับไว้โดยจัดย่อหน้าให้ง่ายต่อการอ่านและปรับแต่งเพียงเล็กน้อยเท่านั้น
ความเห็น (15)
อรุณสวัสดิ์ค่ะท่านอาจารย์วิรัตน์
มาอ่านความรู้ การละเล่นไทย ที่น่าอนุรักษ์ไว้ ชื่นชมวิถีชุมชนหนองบัวแดงค่ะ
ทำให้นึกถึงสมัยเด็กๆ เราสี่พี่น้อง ปิง วัง ยม น่าน ชอบเล่นกันบ่อยๆ .. ต ตี ตี่ ตี่ๆๆๆๆๆๆๆ นานนนนๆๆๆ จนเกือบเสียงหมด วิ่งหนีกันจนเหนื่อย แล้ว จับ พี่ปิงก็ชนะคนเรี่ยวแรงน้อยทุกทีไป จนต้องสลับเปลี่ยนไปเล่นอย่างอื่นบ้างค่ะ ๕ ๕
ชอบภาพสีน้ำท่านอาจารย์ ให้บรรยากาศจินตนาการมากๆ ขอบพระคุณค่ะ :)
สวัสดีค่ะอาจารย์
ที่โรงเรียนมีการสอนกีฬาพื้นบ้านให้กับเด็ก ๆ สัปดาห์ละ 1 ชั่วโมงค่ะ
เด็ก ๆ ชอบมาก ไม่ว่าจะเป็น มอญซ่อนผ้า รีรีข้าวสาร งูกินหาง ขี่ม้าส่งเมือง
เมื่อได้อ่านบันทึกของอาจารย์ ตี่จับ คงเป็นกีฬาพื้นบ้านอีกประเภทหนึ่งที่จะนำไปให้เด็ก ๆ ได้เรียนปนเล่นอย่างสนุกสนาน
ขอบพระคุณค่ะอาจารย์
แย่แล้ว ! การละเล่นชนิดนี้ ผมยังทันอยู่ ;(...
ขอบคุณครับท่านพี่ ภาพงามอ่ะ
สวัสดีค่ะท่าน
เกิดทันค่ะ..และชอบเล่นเป็นประจำในวัยเด็ก..อ่นแล้วก็เลยนึกถึงบรรยากาศเก่าๆตอนเด็กๆที่โรงเรียนวัดค่ะ...เรียนเชิญไปชมเกาหลีเหนือตอนใหม่นะคะ...
ในภาพเป็นสนามกอล์คอมมิวนิสต์ค่ะ....
สวัสดีครับอาจารย์
อ่านบันทึกนี้แล้วก็คิดถึงวัยเด็กเลยครับว่าเล่นอะไรมาบ้าง
ตี่จับนี่ก็เล่นเป็นประจำบนสนามบาสเก็ตบอลในโรงเรียนตอนเรียนอยู่ประถม
เตยก็เป็นอีกอย่างหนึ่งที่เ่ล่นโดยเส้นรอยต่อพื้นซีเมนต์
และอีกหลาย ๆ อย่างที่เล่นกันสนุกสนาน ตำรวจจับขโมย ทอยเส้น ดีดลูกหิน โยนห่วง ฯลฯ
สวัสดีค่ะอาจารย์
- ได้มีโอกาสนั่งชมการแข่งขันชิงเหรียญทอง คู่ระหว่างอินเดียและไทยค่ะ ต้องคอยถามว่า "เล่นยังงัย เล่นยังงัย" ตลอด .. จำได้ว่าสมัยเด็กๆ เคยเล่นค่ะ แต่จำกฏ กติกาที่แน่นอนมิได้ซะแล้ว จำได้แต่เพียงว่าต้องส่งเสียง "ตี่" ตลอดเวลาที่ข้ามเส้นไปฝ่ายตรงข้าม ห้ามหยุดจนกว่าจะข้ามกลับมาแดนของตัวเอง ซึ่งจะอยู่กันจนแทบหมดลมหายใจกันตรงนั้นเลยเชียว เหนื่อยที่จะต้องแตะตัว หรือดึงเพื่อนอีกฝ่ายมาให้ได้ ยังต้องมาเหนื่อยกับการออกเสียง ตี่ตตตตตตตตตตี่ ตลอดเวลาอีก เป็นกีฬาที่ฝึกความอดทน ความแข็งแรงของปอด และร่างกายจริงๆ แต่กฏหลังจากนั้นเป็นอย่างไร มีบทลงโทษอย่างไรจำไม่ได้จริงๆ
- แต่ที่เอเชียนเกมส์ ชื่อกีฬาว่า กาบัดดี้ จึงต้องส่งเสียงคำว่า "กาบัดดี้" แทน ซึ่งการส่งเสียงแบบนี้ความเหนื่อยยากแทบไม่มีเลย เพราะส่งเสียงว่า กาบัดดี้ กาบัดดี้ กาบัดดี้ ไม่ต้องกลั้นหายใจเหมือนคำว่า ตี่ เลย .. กาบัดดี้ในฝ่ายตรงข้าม ใช้เวลาประมาณ ๓๐ หรือ ๔๐ วินาทีนี่หล่ะค่ะ (จำเวลามาตรฐานไม่ได้) สลับการเล่นแบบนี้ไปมา ..
- กีฬากาบัดดี้ ทางผู้บรรยายบอกว่าเป็นกีฬาที่เริ่มต้นที่ประเทศอินเดียเป็นประเทศแรกของโลก .. ถ้าดิฉันจะบอกว่า กีฬา ตี่จับ เป็นกีฬาที่เริ่มต้นที่ประเทศไทยเป็นประเทศแรกของโลกได้เช่นกัน ซึ่งก็คงไม่ผิดแต่อย่างใด ..
- ทำให้นึกถึงกีฬา ตะกร้อ ที่ทั้งไทย มาเลเซีย และพม่า ถกเถียงกันว่ากีฬาชนิดนี้มีขึ้นที่ประเทศของตนก่อนเป็นประเทศแรกของโลก ..
สวัสดีครับคุณ poo ครับ
- ชอบชื่อ ๔ พี่น้อง ปิง วัง ยม น่าน จังเลยนะครับ
- เป็นการเล่นที่กระตุ้นให้เด็กเติบโตและเกิดพัฒนาการไปด้วยหลายอย่างเลยนะครับ
- เป็นภาพที่ทดลองเขียนด้วยเครื่องแน่ะครับ ง่ายและให้อารมณ์ภาพได้แปลกดีเหมือนกันครับ
- ขอบพระคุณที่แวะมาเยือนและทักทายกันครับ
สวัสดีครับคุณครูอิงจันทร์ครับ
- อาจจะเป็นเพราะโรงเรียนสอนและสืบทอดการเล่นไว้ให้เด็กๆนี่เอง บางวันผมถึงได้เห็นเด็กๆนั่งเล่นกันกลางถนนในหมู่บ้าน เหมือนกับเล่นมอญซ่อนผ้า
- ได้ยินเสียงเด็กๆเจี๊ยวจ๊าวแล้วรู้สึกดีจริงๆ เดินผ่านไปแล้วก็ต้องยิ้มเลยละครับ
สวัสดีครับอาจารย์ Wasawat Deemarn ครับ
- แก่ซะแล้วสิเนาะ
- งั้นจะลุกจะนั่งตอนนี้ระวังหน้ามืดเป็นลมเป็นแล้งนา
สวัสดีครับ ดร.มาตายีครับ
- คงได้บรรยากาสที่แปลกดีมากอีกแบบหนึ่งเลยนะครับ สนามกอล์ฟของคอมมิวนิสต์เนี่ย
- แต่ผมก็เล่นไม่เป็นอยู่ดีน่ะแหละครับ เล่นเป็นแต่ไม้หึ่ม คล้ายกับกอล์ฟแบบเด็กๆบ้านนอกเหมือนกันนะครับ
สวัสดีครับหนานเกียรติครับ
- เด็กๆนี่ก็สามารถคิดค้นการเล่นกันได้สารพัดนะครับ
- แล้วก็ให้ความประทับใจและความทรงจำของชีวิตที่ดีได้เหมือนๆกัน
สวัสดีครับอาจารย์ณัฐพัชร์ครับ
- เลยได้รู้วิธีเล่นไปด้วยนะครับว่าร้องออกเสียงว่ากาบัดดี้เฉยๆ ไม่ได้ร้องว่าตี่ๆๆๆๆๆหรือหึ่มมมม ยาวๆ
- แสดงว่าเล่นง่ายกว่าเล่นตี่จับอย่างที่เด็กๆเล่นเยอะนะครับ
- กาบัดดี้ ไม่รู้จัก แต่ตี่จับนี่ กินข้าวเที่ยงแล้วเล่นทุกวันค่ะ (สรุปว่าใครที่ประกาศว่ารู้จักตี่จับดีนี่แปลว่าอายุขึ้นเลขห้าน่าจะได้นะคะ)
- ไม้หึ่ม คุ้นๆ ค่ะ ไม่รู้จะใช่ที่บ้านดิฉันเรียก ไม้หึ่ง หรือเปล่า เอาไม้ระกำมาตัด ๒ ชิ้น ขนาดฝ่ามือ ๑ ชิ้น ขนาดฟุตเศษอีกชิ้น เอาชิ้นเล็กวางพาดขอบหลุม ใช้ชิ้นยาวเคาะให้ชิ้นเล็กกระดอนขึ้นพองาม แล้วฟาดเต็มแรงให้ไกล... (...ลืมๆ เลือนๆ ไปซะแล้ว) อะไรทำนองนี้
รุ่นเรานี่สงสัยจะถึงครับคุณ nui ครับ
แต่อาจารย์ Wasawat นี่ สงสัยจะยังไม่ถึง ๔๐ นะผมว่า
พระมหาแล อาสโย(ขำสุข)
- อนุโมทนาขอบคุณ คุณโยมทุกท่านที่เข้ามาแบ่งปันประสบการณ์ตรง เรื่องการเล่นตี่จับ
- เจริญพร