เพลงลูกกรุงลูกทุ่งที่ดัดแปลงทำนองมาจากเพลงลาวดวงเดือนและเพลงโสมส่องแสง

เพลงลาวดวงเดือนเป็นเพลงไทยที่ฮิตที่สุดเมื่อเทียบกับเพลงไทยด้วยกัน หากจะถามคนไทยว่ารู้จักเพลงไทย (หรือเพลงไทยเดิม) เพลงอะไรบ้าง เชื่อว่าคนส่วนใหญ่จะรู้จักเพลงลาวดวงเดือน ถ้าเปิดเพลงลาวดวงเดือนให้ฟังแล้วถามว่าเป็นเพลงอะไร คนไม่น้อยกว่าครึ่งหนึ่งจะตอบได้ และหากถามว่าร้องเพลงไทยเพลงอะไรได้บ้าง คนส่วนหนึ่งจะร้องเพลงลาวดวงเดือนได้ แม้จะร้องได้ไม่จบเพลงก็ตาม

เพลงลาวดวงเดือน ทรงพระนิพนธ์โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม (พ.ศ.๒๔๒๕-๒๔๕๒) พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าเพ็ญพัฒนพงศ์ เป็นพระโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  กับเจ้าจอมมารดามรกฎ ทรงศึกษาด้านเกษตรกรรมจากประเทศอังกฤษ  เมื่อเสด็จกลับได้ทรงเข้ารับราชการเป็นอธิบดีกรมช่างไหมพระองค์แรก รวมทั้งตำแหน่งผู้ช่วยปลัดทูลฉลอง กระทรวงเกษตราธิการ ในปี พ.ศ.  ๒๔๕๑ ทรงได้รับการสถาปนาเป็นกรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม ทรงเป็นต้นราชสกุล "เพ็ญพัฒน์"

กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดมทรงสนพระทัยดนตรีไทยมากถึงกับมีวงปี่พาทย์วงหนึ่งเรียกกันว่า  “วงพระองค์เพ็ญ” พระองค์เล่นดนตรีได้หลายชนิด ทรงเป็นนักแต่งเพลงที่มีความสามารถ โดยได้ทรงแต่งเพลง “ลาวดำเนินเกวียน”  ซึ่งเป็นเพลงที่นิยมกันแพร่หลายกันจนถึงปัจจุบัน ในชื่อเพลง “ลาวดวงเดือน” สำหรับเพลงลาวดำเนินเกวียนนี้  พระองค์ท่านแต่งขึ้นต้องการให้มีสำเนียงลาว เนื่องจากโปรดทำนองและลีลาเพลง “ลาวดำเนินทราย” เมื่อคราวที่เสด็จตรวจราชการภาคอีสาน (บางตำราว่าเสด็จภาคเหนือ) ระหว่างที่ประทับแรมอยู่ตามทางจึงทรงแต่งเพลง “ลาวดำเนินเกวียน” ขึ้น  เพื่อให้คู่กับเพลงลาวดำเนินทราย กล่าวกันว่า แรงบันดาลใจที่พระองค์ทรงแต่งเพลงนี้นั้นเนื่องจากผิดหวังในความรัก คือ เมื่อพระองค์จบการศึกษาจากประเทศอังกฤษ เสด็จขึ้นไปเที่ยวเชียงใหม่ ทรงชอบพอกับเจ้าหญิงชมชื่น ณ เชียงใหม่ พระธิดาในเจ้าราชสัมพันธวงศ์ ธรรมลังกา ณ เชียงใหม่ กับเจ้าหญิงคำย่น (ณ ลำพูน) ณ เชียงใหม่ พระองค์สนพระทัยมากจนถึงกับให้ผู้ใหญ่ในมณฑลพายัพเป็นเถ้าแก่เจรจาสู่ขอ แต่ได้รับคำตอบจากเจ้าราชสัมพันธวงศ์ว่าขอให้เจ้าหญิงชมชื่นอายุ  ๑๘  ปีก่อน  เพราะขณะนั้นเจ้าหญิงอายุเพียง  ๑๖  ปี  และขอให้ได้รับพระบรมราชานุญาตด้วย  เมื่อกรมหมื่นพิไชยมหินทโรดมกลับถึงกรุงเทพฯ  ก็ได้รับการทัดทานจากพระบรมวงศานุวงศ์ พระองค์ได้รับความผิดหวัง จึงระบายความรักความอาลัยลงในพระนิพนธ์บทร้อง  “เพลงลาวดวงเดือน”  ซึ่งเป็นเพลงที่มีความหมายไพเราะอ่อนหวาน จับใจผู้ฟังมาจนทุกวันนี้

สาเหตุที่คนทั่วไปเรียกชื่อเพลง "ลาวดำเนินเกวียน" เป็น "ลาวดวงเดือน" เนื่องจากเนื้อร้องของเพลงมีคำว่า “ดวงเดือน” ซึ่งเป็นคำหลักของเพลงและมีอยู่หลายแห่ง

อย่างไรก็ดีมีข้อมูลบางกระแสมาจากทางประเทศลาวว่าเพลงลาวดวงเดือนเป็นเพลงที่คนลาวแต่งไว้ ซึ่งก็ไม่ปรากฏหลักฐานที่ชัดเจนว่าเป็นความจริงหรือไม่ แต่งโดยใคร เมื่อใด จึงต้องเชื่อตามหลักฐานทางดนตรีของฝ่ายไทยว่าเป็นผลงานของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม อย่างแน่นอน

เพลงลาวดวงเดือนเป็นเพลงในอัตรา ๒ ชั้น มี ๓ ท่อน ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๔ ครูมนตรี ตราโมท (พ.ศ.๒๔๔๓-๒๕๓๘) ราชบัณฑิตในประเภทวิจิตรศิลป์ และศิลปินแห่งชาติ สาขาดนตรีไทย พ.ศ. ๒๕๒๘ ได้แต่งขยายเพลงลาวดวงเดือนเป็นอัตรา ๓ ชั้น และตัดลงเป็นชั้นเดียวจนครบเถา ตั้งชื่อใหม่ว่า “โสมส่องแสง” โดยคำว่า “โสม” แปลว่า “พระจันทร์” หรือ “ดวงเดือน” นั่นเอง นอกจากนั้นชื่อ “โสมส่องแสง” ยังเป็นชื่อบ้านของครูมนตรี ที่ถนนติวานนท์ ตำบลตลาดขวัญ อำเภอเมืองนนทบุรี โดยเทศบาลยังตั้งชื่อซอยบ้านของครูมนตรีว่าซอย “โสมส่องแสง” อีกด้วย แสดงให้เห็นว่า “โสมส่องแสง” เป็นชื่อที่ครูมนตรีชื่นชอบมากเป็นพิเศษ 

เนื่องจากโน้ตเพลงโสมส่องแสงเถา ยาวมาก จึงมิได้นำมาแสดงไว้เหมือนกับเพลงอื่น ๆ ท่านผู้สนใจดูโน้ตเพลงนี้ได้ที่ http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=thai-music&month=08-2009&date=01&group=9&gblog=30 หรือที่ http://www.noomlamoon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=142&Itemid=106

สำหรับโน้ตเพลงลาวดวงเดือนอยู่ในเพลงโสมส่องแสงเถา เฉพาะตอน ๒ ชั้น

เนื้อร้องเพลงลาวดวงเดือน ๒ ชั้น

เที่ยวต้น

(ท่อน ๑) โอ้ละหนอ ดวงเดือนเอย พี่มาเว้า รักเจ้าสาวคำดวง โอ้ดึกแล้วหนอ พี่ขอลาล่วง อกพี่เป็นห่วง รักเจ้าดวงเดือนเอย

(ท่อน ๒) ขอลาแล้ว เจ้าแก้วโกสุม (เออ...เอย) พี่นี้รักเจ้าหนอ ขวัญตาเรียม หาไหนมาเทียม เจ้าดวงเดือนเอย หาไหนมาเทียม เจ้าดวงเดือนเอย

(ท่อน ๓) หอมกลิ่นเกสร เกสรดอกไม้ ช่างหอมกลิ่นคล้าย คล้ายเจ้าสูของเรียมเอย หอมกลิ่นกรุ่นครัน หอมนั้นยังบ่เลย เนื้อหอมทรามเชย เอ๋ยเราละเหนอ

เที่ยวกลับ

(ท่อน ๑) โอ้ละหนอนวลตาเอย พี่นี้รักแสนรักดังดวงใจ โอ้เป็นกรรมต้องจำจากไป อกพี่อาลัยเจ้าดวงเดือนเอย

(ท่อน ๒) เห็นเดือนแรมเริดร้างเวหา (เออ...เอย) พี่แต่เบิ่งดูฟ้า (ละหนอ) เห็นมืดมน จะทนทุกข์ทุกข์ทนโอ้เจ้าดวงเดือนเอย ทนทุกข์ทุกข์ทนโอ้เจ้าดวงเดือนเอย

(ท่อน ๓) เสียงไก่ขันขาน มันหวานเจื้อยแจ้ว ช่างหวานสุดแล้ว หวานแจ้วเจื้อยเอย ถึงจะหวานเสนาะ หวานเพราะกระไรเลย บ่เหมือนทรามเชย เอ๋ยเราละเหนอ

ฟังเพลงลาวดวงเดือน http://www.phrapiyaroj.com/djk2/page16.html

ก๊อต จักรพันธ์ ร้อง http://www.4shared.com/audio/U4Aky0af/___-_.htm

ดวงพร ผาสุข ร้อง http://www.4shared.com/audio/I5inVwrQ/_-___by_Zansab_Philharmonic_Or.htm

ชินกร ไกรลาศ ร้อง http://www.4shared.com/audio/31ssJopK/_-__.htm

วงจันทร์ ไพโรจน์ ร้อง http://www.4shared.com/audio/8Jzd8g8Q/_-__.htm

หยาด นภาลัย ร้อง http://www.4shared.com/audio/Jk3jMHUv/Track_06.htm

เนื้อร้องเพลงโสมส่องแสง ๓ชั้น

๓ ชั้น

(ท่อน ๑) โอ้ว่าแสงโสมส่อง ผ่องทั่วนภากาศ แจ่มใสไพลาศ สุกสะอาดละออตา

(ท่อน ๒) ผ่องแผ้วแพร้วรัศมี สาดรังสีสว่างหล้า ใสสดหมดเมฆา อวดอาภาเมื่อคืนเพ็ญ ทรงกลดโรจน์รุ่งพร้อย งามหยดย้อยลอยดวงเด่น ช่างงามแท้แขเอยยามเพ็ญ ส่องแสงเย็นยวนอารมณ์

(ท่อน ๓) แสงเจิดเฉิดฉวี ส่องแสงศรีสีชวนชม บ่มีแสงใดสวยสม ใฝ่นิยมเยี่ยงรัชนี กระนี้หนอกระต่ายน้อย จึงเฝ้าชม้อยมุ่งศศี กระต่ายชะแง้แขเอยบ่มี จิตไมตรีตอบเลยเอย

ฟังเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น ขับร้องโดย ครูประเวช กุมุท http://www.phrapiyaroj.com/djk2/page17.html หรือที่http://www.4shared.com/audio/Ng4CMQtL/___online.htm

มีการดัดแปลงทำนองเพลงลาวดวงเดือน ๒ ชั้น และเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น เป็นเพลงลูกกรุงลูกทุ่งเท่าที่รวบรวมได้มีจำนวน ๙ เพลงดังนี้

(๑) เพลงดวงเดือนดวงใจ ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงลาวดวงเดือน ๒ ชั้น ร้องแบบไทยเดิม ใช้ดนตรีสากล แต่ท่อน ๑ ร้องครั้งที่ ๒ ได้นำเอาเนื้อร้องเที่ยวกลับมาดัดแปลงร้องด้วย ท่อน ๓ ดัดแปลงโดยใส่ “เอ๊ะ” เข้าไปด้วย ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัฒน์ ขับร้อง

เนื้อร้องเพลงดวงเดือนดวงใจ

โอ้ละหนอ ดวงเดือนเอย พี่มาเว้ารักเจ้าสาวคำดวง โอ้ดึกแล้วหนอพี่ขอลาล่วง อกพี่เป็นห่วงรักเจ้าดวงเดือนเอย

โอ้ละหนอขวัญตาเอย พี่นี้รักแสนรักดังดวงใจ โอ้เป็นกรรมหนอต้องจำจากไป อกพี่อาลัยรักเจ้าดวงเดือนเอย

ขอลาแล้วเจ้าแก้วโกสุม (เออ...) พี่นี้รักเจ้าหนอขวัญตาเรียม จะหาไหนมาเทียมโอ้เจ้าดวงเดือนเอย

หอมกลิ่นเกสร เกสรดอกไม้ (เอ๊ะ) หอมกลิ่นคล้ายคล้ายเจ้าสูเรียมเอย ถึงจะหอมกรุ่นครันหอมนั้นยังบ่เลย เนื้อหอมทรามเชยเอ๋ยเราละเหนอ

http://www.4shared.com/audio/PVBVqtGY/--_online.htm

(๒) เพลงดวงเดือน ของวงสุนทราภรณ์ ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงลาวดวงเดือน ๒ ชั้น ร้องแบบไทยเดิม เป็นเพลงคู่ร้องโดย วินัย จุลละบุษปะ – ชวลีย์ ช่วงวิทย์ แต่ยังหาลิงค์ฟังไม่ได้ มีแต่ลิงค์ที่ น.พ. ทศพร-ศิริพร ศรีสุพรรณ ขับร้อง

http://www.youtube.com/watch?v=7xbSm3lyNbg  

(๓) เพลงมนต์รักกาสะลอง ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงลาวดวงเดือน ๒ ชั้น สายัณห์ สัญญา ขับร้อง

เนื้อร้องเพลงมนต์รักกาสะลอง

โอ้ละหนอคนงามเอย พี่นี้แบกรักเดิน ขอเชิญโฉมเจ้ารับเอาไป พี่เป็นหนุ่มต่างแดน มาหาแฟนที่เมือง เชียงใหม่ บ้านพี่อยู่ไกล รับรักคนใต้นะแม่นาง

โอ้ละหนอคำดวงเอย เจ้าจงอย่าเฉยเมย ขวัญเอ๋ยขวัญพี่ศรีสุดา กาสะลองบานแล้ว วับแววทั่วพฤกษ์พงป่า รักพี่นั่นหนา เบ่งบานเกลื่อนเหมือนกาสะลอง

เห็นนกเขาขันคู จับอยู่ที่บนกิ่งไม้ นกมันจองคู่ไว้ จู๋จี๋กันไปไม่มีหมอง พี่นึกแล้วยิ่งอายนก เจ้านกมันคอยมองจ้อง เหมือนดั่งจะเย้ยให้หมอง ขาดคู่รักครองอกเรา ขวัญเอ๋ยขวัญเอ๋ยนงเยาว์ มาช่วยแบ่งเบา ความทุกข์ระทม ไร้ชู้ไร้ชู้นอนชม ระทมทอดกาย น่าอายนกกา

หอมอื่นหมื่นแสน ไม่แม้นแก้มเจ้า หอมดอกคัดเค้า แก้มเจ้าหอมกว่า ยิ่งกว่าพันธุ์ไม้อื่น ดาษดื่นในพงพนา ขอกอดซักคืน ขวัญยืนซิตายบ่ว่า บ่จุเจ้าหรอกหนา ขอสัญญาให้ฟ้าผ่าตาย รักน้องบ่แหนงหน่าย ตายแล้วตายอ้ายบ่ขอลืม

http://www.4shared.com/audio/KDBTRXJA/_-__.htm

(๔) เพลงรัก คำร้อง สุนทรียา ณ เวียงกาญจน์ ทำนอง สมาน กาญจนะผลิน ดัดแปลงทำนองเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น ท่อน ๑ และท่อน ๓ เพลงนี้ฮิตมาก มีร้องกันหลายคู่เช่น สุเทพ วงศ์กำแหง ร้องคู่ สวลี ผกาพันธ์ ยอดรัก สลักใจ ร้องคู่ สุนารี ราชสีมา ล่าสุด มานิตย์ พาชิยานุกูล (นิด วงเชอรี่พิ้งค์) ร้องคู่กับ อัจฉรพรรณี หาญณรงค์ (โอ ปุยฝ้าย)

เนื้อร้องเพลงรัก

ญ) แสงจันทร์นวลผ่อง นภาพราวพร่างดังทอง เมื่อมองแสนสุขอุรา
ช) เดือนสวยสว่างพร่างตา ฟ้าชื่นวิญญาณ์ จันทราจุมพิตทุกคืน
ญ) เห็นนภาสมรัก หวั่นใจนักเกรงรักกลายไม่ชื่น
ช) ไม่ต้องกลัวเป็นอื่น รักพี่มีแต่ชื่น ชื่นรักเรื่อยไป
ญ) คำก็รัก สองคำก็รัก น้องใคร่ทราบนักรักมากเท่าไร
ช) รักเจ้านั้น รักจนหมดใจ มิมีสิ่งใดมาเทียมพี่รัก
ญ) ครึ่งแผ่นฟ้านี้ได้ไหมพี่
ช) สุดฟ้านี้ไม่ถึงครึ่งรัก
ญ) อยากจะเห็นดวงใจพี่นัก
ช) เชิญน้องควักออกดูพี่ยอม...สิ้น
ญ) หวั่นใจเหลือเอ่ย คำเฉลยดั่งร้อยลิ้น
ช) เสียดายไม่สิ้น ลิ้นมีเพียงหนึ่งไม่ถึงร้อยพัน
ญ) ลิ้นหนึ่งอย่างนี้ วจียังตามไม่ค่อยจะทัน
ช) หากมีร้อยจะให้ทั้งร้อยเสกสรร
พร้อม) เพ้อรำพันแต่คำรักเอย

http://www.4shared.com/audio/vPFu22fR/27-__-__-__-___.htm

(๕) เพลงหัวอกจราจร ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น สุรพล สมบัติเจริญ แต่ง/ขับร้อง

เนื้อร้องเพลงหัวอกจราจร

เช้าขึ้นตะวันส่อง ถึงฝนจะตกฟ้าร้อง จะมีน้ำนองถนน จราจรนั้นก็ต้องสู้ทน เพื่อรับใช้ประชาชน เกี่ยวกับยานยนต์ทุกคัน

กระนั้นไม่วายจะโดนด่า ต่างต่างนานา หาว่ายิวสะบั้น โปรดจงเห็นใจฉัน เพราะมีหน้าที่อย่างนั้น หากขืนรั้นก็ติดตะราง

รถคันซ้ายไหงวิ่งกินขวา รถคันหน้าช้าลงนิดหน่อย รถคันหลังที่มาหยุดคอย ขอจงค่อยค่อยวิ่งให้ถูกทาง อ้าวคันโน้นอย่าเพิ่งวิ่งมา ดูสัญญาณแน่ชัดหรือยัง นั่นเครื่องเสียเลยเกะกะทาง จราจรก็ยังช่วยเข็นให้

ปวดใจเหลือข่ม แทบเป็นลมสิ้นใจตาย ขอจงเห็นใจ เพราะงานไม่ง่ายดังใครคิดกัน ไหนหน้าที่จะบังคับ ถ้าจับมากโดนว่าสารพัน ถ้าหากคุณเป็นจราจรอย่างฉัน อย่างช้าสามวัน คุณต้องกลั้นใจตาย

http://www.4shared.com/audio/kL_2ipEX/__-_.htm

http://www.youtube.com/watch?v=4pM3ed5VaiY

(๖) เพลงพ่อตาเรียกพี่ ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น ยอดรัก สลักใจ ขับร้อง

เนื้อร้องเพลงพ่อตาเรียกพี่

พ่อตาเรียกพี่ เรื่องมันมีที่มาที่ไป อายุพ่อตาน้อยกว่า ร่วมเรียงเคียงบ่าเที่ยวมาด้วยกัน ทุกๆวันอยู่เป็นเพื่อนซี้ เคยท่องราตรี เสาะหานารีไว้เชย โลกเวียนหมุน จงตื่นมาลุ้นกันพ่อเอ๋ย มันเช้ยเชย อยู่บ้านไม่ผ่อนคลาย

เชื่อพี่เถิดพ่อ อย่ารีรอเราจงรีบไป เที่ยวคลับเที่ยวบาร์เที่ยวผับ แล้วพ่อจะหลับนิทราสบาย ท่องราตรีกลับตอนตีสอง หากโดนกระบองเพราะโดนเมียจับได้ ชายชาติทหารอย่าสะท้านหวั่นไหว จงมั่นใจเชื่อพี่เถิดหนา

เมียพี่เองเช้ามาก็บ่น ต้องอดทนเสียงเมียพ่อด่า เตือนพ่อตาอย่ามีปัญหา เขาบ่นเราเมา เตือนพ่อตาต้องอดทน

เชื่อพี่เถิดพ่อ ลูกผู้ชายเกิดมาต้องทน ถึงแม้ต้องโดนเมียด่า นึกเอาเสียว่าเป็นเสียงนกกา เรื่องวิวาห์อยากมีกันนัก แต่เรื่องความรักทำให้ใจแกร่งกล้า อย่าไปสนใครบ่นเขานั้นอิจฉา มาร้องเพลงดื่มกินให้สุขใจ

http://www.4shared.com/audio/DUmqPJu5/132-_.htm

(๗) เพลงคนจนแถลงการณ์ ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น เสรี รุ่งสว่าง ขับร้อง

http://www.4shared.com/audio/gNaZjdrX/07-_-.htm

http://www.youtube.com/watch?v=0dJS5AwZ_z8

(๘) เพลงรักแล้วต้องรอ ไพบูลย์ บุตรขัน แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น ไพรวัลย์ ลูกเพชร ขับร้องคู่วิภารัตน์ เปรื่องสุวรรณ

http://www.4shared.com/audio/E2HLgM_E/_-_.htm

(๙) เพลงคิดถึงมโนราห์ ยังไม่มีข้อมูลผู้แต่ง ดัดแปลงทำนองเพลงโสมส่องแสง ๓ ชั้น สุริยา ชินพันธ์ ขับร้อง ยังหาลิงค์ฟังไม่ได้

วิพล นาคพันธ์

๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๕๓

อ่านข่าวสารทั้งหมดของวิพล นาคพันธ์ ได้ที่ http://gotoknow.org/blog/wiphon/toc

[หมู รุจิศักดิ์]

ขออนุญาตท่านวิพลครับ ผมมีเพลงไทยลูกทุ่งทำนองเพลงลาวดวงเดือนอยู่บ้างครับ และในวันอาทิตย์ที่ 28 พฤษจิกายนนี้ ผมขออนุญาตนำข้อจากblogของท่านนำเสนอในรายการ ช่วงที่ 3.. 17.00 - 18.00 ครับ

ลาวดวงเดือน (เพลงบรรเลง The Laotian Moon)

ลาวดวงเดือน (มนต์รักกาสะลอง ..สายัณห์ สัญญา)

ลาวดวงเดือน๓ชั้น( คิดถึงมโนราห์.. สุริยา ชินพันธ์)

ลาวดวงเดือน--พูนศรี เจริญพงษ์

หมู รุจิศักดิ์