ถอดบทเรียน "การผลิตมังคุดคุณภาพและได้มาตรฐาน" ตอน 2 : ทำ BAR

ภูมิใจ ที่มีมังคุดต้นใหญ่ อายุ 300 ปี ดิฉันกับสามี 2 คน ขึ้นต้นมังคุดต้นนี้คุยกันมีความสุข ทำงานไม่รู้สึกเหน็ดเหนื่อย

ได้เรียนรู้อะไรหลายอย่างจากการทำ BAR : Before Action Review ในการจัดกิจกรรมถอดบทเรียน "การผลิตมังคุดที่ปลอดภัยและได้มาตรฐาน" บันทึกนี้ต่อเนื่องมาจาก ตอนที่ 1(อ่านบันทึก) ซึ่งคุณกิจผู้เป็นเจ้าของสวนมังคุดส่วนใหญ่เป็นแม่บ้าน ผมทำ BAR โดยให้เขียนความรู้สึกลงบนบัตรคำใบน้อย แต่ความหมายที่เขียนกันออกมาไม่น้อยเลยครับ ในตอนแรกหลายคนก็ไม่ค่อยอยากเขียน บอกว่าไม่รู้จะเขียนอะไร แต่ในที่สุดเมื่อผมให้ทำสมาธิคิดคนเดียวไม่คุยกัน หลายท่านก็เขียนกันขึ้นมาและพยายามเขียนด้วยความตั้งใจ และถ่ายทอดออกมาจากความรู้สึกลึก ๆ ที่แท้จริง

บัตรคำใบน้อยจำนวนที่เขียนมา 18 ใบ ก็ไม่ได้เขียนเป็นคำหรอก เขียนเป็นประโยคหลายประโยคบรรยายมาเลย ทำให้เห็นภาพหลายประเด็น และได้เรียนรู้ครับว่าจริง ๆ แล้วเจ้าของสวนนั้นรักสวนมังคุดของเขามากขนาดไหน มังคุดเป็นวิถีชีวิตของเขา ครอบครัวเขามีความสุขกับมันอย่างไร

ผมให้เจ้าของสวนแสดงความรู้สึกแบบพื้นฐานทั่วไปครับ ว่า "ดีใจหรือภูมิใจอะไรกับสวนมังคุด เสียใจอะไรกับสวนมังคุด" ผมให้ประเด็นแค่นี้ครับ แต่ก่อนที่จะให้ประเด็นก็ทำให้ในเวทีเงียบและมีสมาธิ คิดถึงเรื่องราวครอบครัว ความสุข ความทุกข์ที่เชื่อมโยงมายังอาชีพสวนมังคุด และให้เวลาในการรำลึกและเขียนลงกระดาษ เวทีเงียบทุกคนตั้งหน้าตั้งตาเขียน บางคนเขียนไปยิ้มไป บางคนเขียนไปนึกไปปากมุบมิบ และทำให้เรารู้จักเจ้าของสวนมากขึ้นครับ

           " ดีใจ ที่มังคุดออกนอกฤดูกาล ราคาดี ดินฟ้าอากาศอำนวย
                  เสียใจที่แล้งไม่มีน้ำมาช่วย ทำให้ได้มังคุดไม่ดีและไม่มีราคา
                    ภูมิใจ ที่มีมังคุดต้นใหญ่ อายุ 300 ปี ดิฉันกับสามี 2 คน
                       ขึ้นต้นมังคุดต้นนี้คุยกันมีความสุข ทำงานไม่รู้สึกเหน็ดเหนื่อย"

                            (นี่เป็นบันทึกของแม่บ้านคนหนึ่งที่เป็นเจ้าของสวนมังคุด)

           "การเริ่มต้นทำสวนมังคุด ตอนข้าพเจ้าเป็นเด็กอายุ 8 ปี ไปบ้านเพื่อนเขามีต้น
               มังคุดช่วงที่เป็นลูก ข้าพเจ้าเก็บลูกมังคุดบ้านเพื่อนในขณะที่ของข้าพเจ้า
                  ไม่มีเลยตั้งความหวังว่าสักวันข้าพเจ้าต้องมีต้นมังคุดให้ได้ พอปี 2530
                    ข้าพเจ้าได้เริ่มปลูกมังคุด 70 กว่าต้น ดูแลเขาด้วยความภูมิใจ
                      ตอนนี้เขาได้รับผลแล้ว แต่บางครั้งก็ไม่สมอารมณ์บ้าง
                        เพราะตัวเราเองไม่ได้ดูแลเขาอย่างเต็มที่ ข้าพเจ้าดีใจมากเมื่อมังคุด
                          ราคาดี แต่ทุกอย่างมันขึ้นอยู่กับตัวข้าพเจ้าเองโดยตรง "
                                  (นี่ก็อีกบันทึกหนึ่งที่เขียนบนบัตรคำ)

ความภูมิใจดีใจในบัตรคำที่เขียนออกมาบ่งบอกถึงว่ามังคุดนั้นต้องอยู่กับวิถีชีวิตเขาอีกยาวนาน แม้นราคาดีบ้างไม่ดีบ้าง เพราะมันเป็นมรดกตกทอดกันมาจากบรรพบุรุษแล้ว ความเสียใจที่เสียใจมากก็คือ เมื่อต้นมังคุดล้ม หรือหักโคนตาย เพราะกว่าจะเลี้ยงมันโตมาได้ใช้เวลาหลายปีใจหายมันเหมือนส่วนหนึ่งของครอบครัว

ในการจัดกิจกรรมครั้งนี้ ทีมผมที่เดินทางไปช่วยกัน มี พี่สราวุธ พลสิทธิ์ หัวหน้าฝ่ายยุทธศาตร์และสารสนเทศ น้องนิพนธ์ สุขสะอาด นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ น้องนวพร สุขอนันต์ นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร พี่ภาณุ ทำหน้าที่ขับรถให้กับทีม ส่วนผมนั้นล่วงหน้าเข้าไปเตรียมการก่อนกับรถส่วนตัวร่วมกับน้องวรโยค นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ ของสำนักงานเกษตรอำเภอลานสกา

ก่อนทำ BAR พี่สราวุธ พบปะกับพี่น้องเจ้าของสวนก่อนเล็กน้อย ท่านเกษตรอำเภอลานสกาทักทายพี่น้องสั้น ๆ โดยน้องวรโยค ทำหน้าที่พิธีกร หลังจากนั้นก็เป็นหน้าที่ผมที่เริ่มกระบวนการทำ BAR และแบ่งกลุ่ม บอกคุณอำนวยประจำกลุ่มในประเด็นที่เราต้องการถอดจากที่บ่งชี้ไว้ก่อนหน้านี้ กระบวนการ BAR บอกอะไรหลาย ๆ อย่าง รวมกับการสังเกตุพฤติกรรมอื่น ๆ ผมก็ต้องปรับกระบวนการไปตามสถานการณ์ของจริง และแบ่งกลุ่มย่อย โดยแบ่งตามสีของสมุดปกอ่อนที่แจกให้ ซึ่งมี 3 สี และแบ่งเป็น 3 กลุ่ม

กลุ่มแรกพี่สราวุธ ทำหน้าที่คุณอำนวย

                                         กลุ่มที่สอง น้องนิพนธ์ ทำหน้าที่คุณอำนวย



                               กลุ่มที่สาม น้องวรโยค ทำหน้าที่เป็นคุณอำนวย



                           คุณอำนวยครั้งนี้ทำหน้าที่เป็นคุณลิขิตพร้อมกันไปด้วย

บรรยากาศของกลุ่มตอนแรก ๆ ก็ไม่ค่อยมีใครพูด ผมเดินเวียนไปมาระหว่าง 3 กลุ่ม เพื่อหาจังหวะกระตุ้นให้พูด และในที่สุดก็พูด เวทีเดินแล้วเริ่มสนุกกับการได้พูด แรก ๆ เขินบ้างเพราะเขายังฝังความเคยชินในความรู้สึกที่เคยถูกให้พูดเป็นทางการแบบห้องประชุม แต่เมื่อเป็นเวทีแบบจับเข่าคุยก็เริ่มมีความรู้สึกอยากบอกอยากแบ่งปันให้เพื่อน ได้รู้ในส่วนที่ตัวเองมี

มังคุดเมื่อมีการถอดบทเรียนจากเจ้าของสวนมีอีกมากมายที่ฝังลึกในตัวเจ้าของสวน โดยเฉพาะกับเจ้าของสวนแบบรับมรดกมาจากบรรพบุรุษ เพราะเห็นมาตั้งแต่เด็ก จะตกผลึกความรู้มาก ๆ สามารถเปรียบเทียบข้อมูลอดีตปัจจุบันได้ดี ส่วนเจ้าของสวนที่สร้างเองก็รู้ลึกไปอีกแนวเพราะทำมากับมือและเรียนรู้ด้วยตัวเอง

การทำสวนยางพารา : การพิจารณาใส่ปุ๋ยยางที่กรีดแล้ว

ผมบันทึกไว้ที่นี่ >>การใส่ปุ๋ยยางพาราที่กรีดแล้ว

ชาญวิทย์-นครศรีฯ

เขียนใน GotoKnow โดย ชาญวิทย์-นครศรีฯ
ใน เส้นทางเรียนรู้อันยาวไกล

คำสำคัญ (Tags): #การผลิตมังคุดคุณภาพ

หมายเลขบันทึก: 386983เขียนเมื่อ 21 สิงหาคม 2010 21:11 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 23:24 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน