วัฒนธรรมองค์การและ KM

การจัดการความรู้ในองค์การ ต้องอาศัย "คุณเอื้อ" "คุณอำนวย" "คุณกิจ" และ "คุณลิขิต" ถ้าเราติดตามอ่านบล็อกต่างๆ ใน gotoknow.org เป็นประจำ ก็พอจะรู้แล้วว่า "แก่นความรู้" สำหรับคุณๆ "จตุรภาคี" ข้างต้นมีอะไรบ้าง แต่ละคนควรมีคุณสมบัติและบทบาทหน้าที่อย่างไร

ดิฉันมีข้อสังเกตว่า "วัฒนธรรมองค์การ" เป็นปัจจัยที่สำคัญอีกประการหนึ่ง ที่จะทำให้สามารถเริ่มหรือดำเนินการจัดการความรู้ในองค์การได้หรือไม่ แม้จะมี "จตุรภาคี" พร้อมอยู่แล้ว แต่ถ้า "วัฒนธรรมองค์การ" ไม่เอื้อต่อการนำ KM ไปใช้ ก็คงยากที่จะขับให้เคลื่อนไปได้

จากพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๒๕ คำว่า "วัฒนธรรม" หมายถึง พฤติกรรมและสิ่งที่คนในหมู่ผลิตสร้างขึ้นด้วยการเรียนรู้จากกันและกัน และร่วมใช้อยู่ในหมู่พวกของตน

มีข้อเขียนใน http://www.nelh.nhs.uk/knowledge_management ในส่วนของ KM principles and practices ที่มองว่า KM มี ๓ องค์ประกอบคือ คน กระบวนการ และเทคโนโลยี ในส่วนของคน ได้กล่าวถึงวัฒนธรรมองค์การ มีคำถามที่ดิฉันเห็นว่าสามารถใช้เป็นแนวทางตรวจสอบและทำความรู้จักกับองค์การที่เราอยู่ได้ดังนี้

• วัฒนธรรมองค์การของเราสนับสนุนการเรียนรู้และการแบ่งปันความรู้หรือไม่ 

• คนในองค์การมีแรงจูงใจและได้รางวัลตอบแทนสำหรับการสร้าง การแบ่งปัน และการใช้ความรู้หรือไม่

• มีวัฒนธรรมของการเปิดกว้าง การให้ความเคารพและสนับสนุนซึ่งกันและกันหรือไม่

• องค์การมีการปกครองแบบลำดับชั้น ที่ซึ่ง "ความรู้คืออำนาจ" และคนไม่เต็มใจที่จะแบ่งปันหรือไม่

• คนทำงานภายใต้แรงกดดันจนไม่มีเวลาในการแสวงหาความรู้หรือไตร่ตรองสะท้อนคิดหรือไม่

• คนทำงานรู้สึกมีแรงบันดาลใจที่จะเปลี่ยนแปลงใหม่และเรียนรู้จากความผิดพลาดหรือไม่ หรือเมื่อมีความผิดพลาดเกิดขึ้น ก็มีพฤติกรรมการกล่าวโทษและทำให้รู้สึกขายหน้า

ดิฉันมีความเชื่อว่า "วัฒนธรรมองค์การ" เปลี่ยนแปลงได้ ปัญหาที่ดิฉันยังคิดไม่ตกคือหากวัฒนธรรมองค์การของเราไม่เอื้อต่อการจัดการความรู้ เราจะใช้ยุทธศาสตร์อะไรมากระตุ้นหรือปรับเปลี่ยน ขอเรียนทางลัดค่ะ ท่านใดมีประสบการณ์ที่ใช้ได้ผลมาแล้ว โปรดให้ข้อเสนอแนะด้วยนะคะ

วัลลา ตันตโยทัย วันที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๔๘