8 มิติ ทางe-Learning

มิติที่ 1 : มิติของสถาบันการศึกษา

มิติของสถาบันการศึกษา ประกอบด้วย
การบริหารงาน (เช่น โครงสร้างและการเปลี่ยนแปลง การประกันคุณภาพ งบประมาณและการลงทุนด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ การพัฒนาการสอนและการบริการสื่อ การรับเข้า และการจบการศึกษา สมาคมศิษย์เก่า เป็นต้น) งานวิชาการ (เช่น ผู้สอน บุคลากรสายสนับสนุนภาระงาน ขนาดชั้นเรียน ค่าตอบแทนและลิขสิทธิ์ด้านทรัพย์สินทางปัญญา เป็นต้น) และการบริการผู้เรียน (เช่น การให้ข้อมูลเกี่ยวกับสาขาและรายวิชา การสร้างความพร้อมก่อนเรียน การบริการก่อนลงทะเบียน การให้คำปรึกษา การแนะแนว การให้ความช่วยเหลือด้านการเงิน การลงทะเบียนและการชำระเงิน สำนักหอสมุด ศูนย์หนังสือ สภาพแวดล้อมทางสังคม การฝึกงานและบริการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ e-Learning)

มิติที่ 2 : มิติด้านการเรียนการสอน

มิติด้านการเรียนการสอน เนื่องจากการเรียนรู้ผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์มีรูปแบบการเรียนทางไกลจึงแตกต่างจากรูปแบบเดิมที่เรียนในชั้นเรียน ดังนั้นการวิเคราะห์วัตถุประสงค์ เนื้อหา กลุ่มเป้าหมาย กระบวนการออกแบบการเรียนรู้ การจัดการองค์ประกอบที่เกี่ยวข้อง วิธีการและกลยุทธ์การถ่ายทอดรวมถึงสื่อเพื่อการนำเสนอจำเป็นต้องมีคุณลักษณะเฉพาะที่ส่งเสริมการเรียนรู้และเอื้อต่อการมีปฏิสัมพันธ์ทางไกล

มิติที่ 3 : มิติด้านเทคโนโลยี

มิติด้านเทคโนโลยี หมายถึง เทคโนโลยี อุปกรณ์ และวัสดุที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงสร้างพื้นฐานของเทคโนโลยีที่จะนำไปใช้การวางแผน การพัฒนาและการถ่ายทอดบทเรียน เพื่อเตรียมสภาพแวดล้อมให้รองรับการเปลี่ยนแปลงด้านการเรียนการสอนผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์

มิติที่ 4 : มิติด้านการออกแบบหน้าจอ

มิติด้านการออกแบบหน้าจอมีความสำคัญมาก เนื่องจากผู้เรียนและผู้สอนอยู่ห่างไกลกัน ผู้เรียนจะเรียนรู้ผ่านจอภาพ การออกแบบหน้าจอจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องออกแบบให้ส่งเสริมการเรียนรู้และ การมีปฏิสัมพันธ์ การออกแบบโปรแกรมหรือบทเรียน ต้องคำนึงการมองเห็นและความรู้สึกของผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยเน้นไปที่การออกแบบหน้าจอ โครงสร้างของเว็บ การวิเคราะห์และออกแบบเนื้อหาบนจอภาพ การชี้แนะ ความสะดวกต่อการใช้งานบนหน้าจอ สถาบันการศึกษาควรมีทีมงานด้านการผลิตและให้คำปรึกษา เพื่อให้บทเรียนมีความเหมาะสมกับการใช้งานจากหน้าจอ

มิติที่ 5 : มิติด้านการประเมินผล

มิติด้านการประเมินผลของ e-Learning จะต้องประเมินผลทั้งผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและความคิดเห็นของผู้เรียน ประเมินผลผู้สอนทั้งด้านเทคนิคการสอนทางไกลและการมีปฏิสัมพันธ์ทางไกล ประเมินสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ภายในและภายนอกสถาบันการศึกษาด้วย นอกจากการประเมินดังกล่าวแล้ว สถาบันการศึกษาที่ใช้บทเรียนอิเล็กทรอนิกส์จะต้องคำนึงถึงมาตรฐาน e-Learning โดยอิงกรอบมาตรฐาน IMS (Instructional Management System) ที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายจากสถาบันการศึกษาที่จัดการศึกษาแบบ e-Learning

มิติที่ 6 : มิติด้านการจัดการ

มิติด้านการจัดการของการเรียนรู้ผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ หมายถึง การจัดการสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ให้พร้อมต่อการใช้งานอยู่เสมอ เอื้อต่อการเข้าถึงและการถ่ายทอดสารสนเทศ สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ การจัดการข้อมูลให้เป็นปัจจุบันและส่งเสริมการมีปฏิสัมพันธ์แบบ 2 ทาง

มิติที่ 7 : มิติด้านการสนับสนุนแหล่งทรัพยากร

มิติด้านการสนับสนุนแหล่งทรัพยากรจะต้องเน้นแบบ Online โดยเฉพาะในการสอน การให้คำปรึกษาทั้งด้านเทคนิค วิธีการ หรืออื่น ๆ ที่จำเป็น ส่วนแหล่งทรัพยากรการเรียนรู้ที่จะให้ผู้เรียนศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมควรเป็นทั้งในระบบเครือข่าย (Online) และศึกษาค้นคว้าจากสื่ออื่นที่ไม่ใช่ระบบเครือข่าย (Offline) ทั้งนี้ต้องส่งเสริมการเรียนรู้อย่างมีคุณค่าและทำให้มีความหมายต่อการเรียนรู้ตามความต้องการ

มิติที่ 8 : มิติด้านความหลากหลาย

มิติด้านความหลากหลายเป็นมิติที่ต้องคำนึงถึงอย่างยิ่ง เนื่องจากผู้เรียนหรือผู้รับสารสนเทศสามารถเข้าถึงจากทุกสภาพภูมิศาสตร์ เป็นเหตุให้เกิดความหลากหลายทั้งเชื้อชาติ ศาสนา ประเพณีและวัฒนธรรม มีความเหลื่อมล้ำตามความแตกต่างของผู้เรียนและตามความสามารถในการเข้าถึงสารสนเทศ นอกจากนั้นกฎกติกา มารยาท และกฎหมายแต่ละประเทศก็แตกต่างกัน เช่น นโยบายแนวทางปฏิบัติ ลิขสิทธิ์ การขโมย การคัดลอก และความเป็นส่วนบุคคล เป็นต้น อย่างไรก็ตาม นอกจากมิติที่เกี่ยวข้องทั้ง 8 มิติแล้ว สิ่งที่สถาบันการศึกษาควรตระหนักในการใช้ e-Learning คือ ต้องกำหนดนโยบายให้ชัดเจนว่าจะพัฒนาบทเรียนนี้เพื่อใช้เป็นสื่อหลัก หรือ สื่อเสริม นอกจากนั้นจะต้องสร้างความเข้าใจกับผู้เกี่ยวข้องโดยเฉพาะระหว่างผู้เรียนและผู้สอน เพราะอาจเป็นเหตุให้สัมพันธภาพเชิงสังคมระหว่างผู้เรียนและผู้สอนลดลง อย่างไรก็ตามการเรียนรู้รูปแบบนี้อาจไม่สอดคล้องกับความต้องการของผู้เรียนทุกคน หรือผู้สอนอาจเกิดอคติต่อการสอนแบบ e-Learning เพราะไม่คุ้นเคยกับการใช้เทคโนโลยี ดังนั้นจึงควรชี้ให้ผู้ที่เกี่ยวข้องเห็นประโยชน์ของ e-Learning นั่นคือ มีความยืดหยุ่นสูง ประหยัดค่าใช้จ่าย สามารถเข้าถึงข้อมูลได้หลากหลาย เลือกเรียนตามความสนใจ และสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกัน ไม่ว่าจะเป็นระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน หรือระหว่างผู้เรียนกับผู้เรียน นอกจากนี้ยังสามารถติดต่อสื่อสารถึงผู้รู้จากทุกมุมโลกได้อย่างอิสระเสรีอีกด้วย

[วัชรินทร์]

8 มิติทาง e-learing แต่ละมิติก็มีความสำคัญ และผู้ที่เกี่ยวข้องก็ต้องคำนึงถึงแต่ละมิติด้วย