กลุ่มคนใต้สะพานอรุณอัมรินทร์ ท้องถิ่นที่กำเนิดขึ้นใหม่

                  กรุงเทพฯมหานคร มหานครที่เป็นเมืองหลวงของประเทศไทย เมืองที่เป็นศูนย์รวมของคนจากหลากหลายท้องถิ่น หลากหลายที่มา และหลากหลายความต้องการ ในการให้ความหมายในการดำเนินชีวิตที่ก่อให้เกิดความสุข และในทุกที่ที่มีความสุข ย่อมเลี่ยงได้ยากหากจะทำให้ไม่มีผู้ที่ประสบความทุกข์เกิดขึ้น กลุ่มคนบริเวณใต้สะพานอรุณอัมรินทร์ หน้าวัดหลวงพ่อโบสถ์น้อย เป็นตัวอย่างของคนกลุ่มหนึ่ง ผู้ซึ่งถูกกระทำการจากสังคม ที่ผสมเอาความเอารัดเอาเปรียบ และเบียดให้คนบางกลุ่มต้องถูกช่วงชิง โอกาสทางพิงมีในสังคมไป อย่างไรก็ดี พวกเขาเหล่านี้หาได้มีความย่อท้อต่อการเผชิญหน้าต่อชะตาชีวิตของตนใหม่ พวกเขากล้าที่จะต่อสู้ และเสริมสร้างความรู้ในการเอาตัวรอดขึ้นมาใหม่ เพียงเพื่อที่จะได้มีชีวิตที่เป็นสุขอย่างสมศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ที่ได้ เกิดขึ้นมาในประเทศไทย ที่เต็มไปด้วยความสงบสุขแห่งนี้               

ในภาวะปกติ มนุษย์มักจะมีความคิดที่ยึดถือว่า พื้นที่จุดใดจุดหนึ่ง ซึ่งตนใช้เป็นที่อยู่อาศัย ใช้เป็นพื้นที่หลักในการใช้ชีวิต ใช้เป็นฐานที่มาของความคิด และผลิตรูปแบบของวิถีชีวิตของตน สถานที่แห่งหนนั้น จัดได้ว่าเป็นท้องถิ่นของตน กลุ่มคนหลายชีวิต ทั้งหญิงชาย วัยรุ่น เด็ก และผู้ใหญ่ ได้อาศัยใช้พื้นที่บริเวณใต้สะพานอรุณอัมรินทร์-บริเวณบางส่วนของตลาด-และไกลออกไปถึงบางพื้นที่บริเวณสวนหย่อม ใกล้ท่าเรือรถไฟ เป็นที่อยู่อาศัยหลับนอน และประกอบการทำงาน เป็นอาชีพ เป็นวิถีชีวิตของพวกเขา พวกเขาเหล่านี้หลายราย หาได้มีหลักฐานความเป็นประชากรขั้นพื้นฐานไม่ ไม่ว่าจะเป็นบัตรประชาชน ใบเกิด หรือแม้แต่สำเนาทะเบียนบ้าน การเป็นอยู่ของพวกเขานั้น คนทั่วไปมักจะเรียกพวกเขาแบบ เหมารวมทั้งหมดว่า เป็นประชากรชั้นสองของประเทศ แม้เขาจะสืบสายเลือดเชื้อชาติในแบบเดียวกัน กับประชากรกลุ่มอื่นๆของประเทศ ที่มีโอกาสทางสังคม ที่ดีกว่าในการต่อสู้ดิ้นรนของพวกเขาเหล่านั้น ซึ่งทำให้พวกเขาต้องค้ำยันสู้อดทนกันต่อไปนั้น หาใช่เพื่อความชอบธรรม หรือเพื่อเรียกร้องสิทธิ์อันใด ที่มากไปกว่าความต้องการที่จะสามารถดำเนินชีวิตต่อไปได้ บนพื้นฐานทางบรรทัดฐานของสังคมกระแสหลักที่ผลักใสให้พวกเขาเหล่านั้น ต้องอยู่ในสภาพของคนชายขอบ หรือชนชั้นสองของสังคมไทย               

ผู้ที่เติบโตและผูกพันมากับความชอบธรรม ของบรรทัดฐานของสังคมกระแสหลัก อาจมิสามารถที่จะประจักษ์ได้ว่า เพราะเหตุอันใด ผู้ที่มีร่างกายปกติสมบูรณ์ทั่วไป จึงต้องทิ้งสิ่ง ที่พวกเขาเรียกว่า “ศักดิ์ศรี” ไปมีชีวิตในรูปแบบขอทาน ที่รอให้ผู้นำอาหารเพียงสักจานมาให้เขาได้ทาน เพื่อทำงานและดำเนินชีวิตต่อไป สิ่งในพื้นที่ใต้สะพานอรุณอัมรินทร์นั้น อาหารและเงินตรา ซึ่งเป็นสิ่งที่เปรียบเสมือนตัวแทนที่จะนำมา ซึ่งความสุขกายาในการดำเนินชีวิตของพวกเขานั้น เป็นสิ่งที่มีความสำคัญและจำเป็นมากกว่า “ศักดิ์ศรี” ที่มิสามารถทำให้เขามีอาหาร เสื้อผ้า หรือที่พักอาศัย มากมายยิ่งนัก หลายรายที่อาจจะเคยมาทำบุญที่วัดหลวงพ่อโบสถ์น้อย อาจไม่เข้าใจว่าเหตุอันใดจึงมีกลุ่มแม่ค้ามา ขายปลาที่หน้าวัด ปลาเหล่านั้น มิได้มีขนาดที่ใหญ่พอที่จะนำไปประกอบอาหารได้ และมิได้เล็กเกินไปที่จะได้รับ “อิสรภาพ” ปลาเหล่านั้นมิใช่เพียงวิธีการหนึ่งของความพยายาม หาทุนทรัพย์ในการดำเนินชีวิต ตามวิถีทางของคนไร้บ้านที่ใต้สะพานอรุณอัมรินทร์ หน้าวัดหลวงพ่อโบสถ์น้อย แต่สะพานเหล่านั้น ยังอาจเปรียบได้กับสถานะของพวกเขาชาวใต้สะพาน ที่มักจะถูกละเลย ถูกละทิ้งไว้เฉยๆ โดยที่ต้องใช้ชีวิตให้ล่วงเลยไปแบบวันต่อวัน พวกเขามิได้กระหายเพียงโอกาส และการยอมรับ แต่พวกเขายังต้องการ “ความเข้าใจ” และ “อิสระ”ในความเป็นจริงที่พวกเขาเป็น พวกเขารอวันที่จะได้เห็นโลกกว้าง ที่ได้วางพวกเขาไว้ ให้เป็นส่วนหนึ่งซึ่งมีความสำคัญต่อโลกกว้าง มิใช่วางพวกเขาไว้ในตำแหน่งที่ไร้หนทาง อีกทั้งยังหมางเมิน ซ้ำยังล่วงเกินพวกเขาในทางความคิดที่ว่า พวกเขาคือปัญหา ซึ่งเป็นที่แน่นนอนว่า หากเห็นว่าพวกเขาคือปัญหา พวกเขาก็จะกลายเป็นปัญหา ในสายตาของบุคคลผู้นั้น หากเพียงบุคคลผู้นั้น รู้เท่าทันในความเป็นจริงของสิ่งที่พวกเขาเป็น พวกเขาอาจจะเห็นการต่อสู้ การรับมือที่แยบคาย ที่ต้องอาศัยทั้งพลังกายและพลังใจ ในการผลักดันให้เกิดพลังในการดำเนินชีวิตต่อไป                 

ในวิถีชีวิตที่ถูกจัดว่าเป็นกระแสรองนี้ พวกเขามิได้มีหนทางใด ที่จะสามรถทำให้วิธีคิดแบบกระแสรอง สามารถต่อรองหรือได้รับความชอบธรรมจากกระแสหลักได้ พวกเขา “จำต้องใช้” ทรัพยากรที่พวกเขามีอย่างจำกัดจำเขี่ย และถ่ายทอดทรัพยากรซึ่งได้รวมไปถึง ค่านิยมชุดใหม่ๆลงไป ในตัวของบุคคลที่เป็นรุ่นถัดไปจากพวกเขา พวกเขาหาได้ถ่ายทอดความคิดแบบที่ผิดไปจากวิถีชีวิตเขาไม่ แต่ในชุดของความคิดเหล่านั้น มีความผูกพันและความเกี่ยวเนื่องกันกับความห่วงใย และหวงแหนเป็นแกนหลัก แม้การมิยินยอมให้ลูกเล็กเข้าเรียนนั้น จะมิใช่ความคิดที่ถูกต้องตามกระแสหลัก แต่ความถูกต้องเช่นนั้นจะมีค่ามากไปกว่าความห่วงหา และห่วงใยที่ผู้เป็นมารดา มีต่อบุตร ธิดาได้อย่างไร ในหลายคราที่กระแสหลักให้น้ำหนักในคุณค่าของเงินตรา มากกว่าคุณค่าของความเข้าใจ และการยอมรับ สังคมกระแสหลัก แม้จะสร้างแนวทางในการเข้าถึงคุณค่า และหนทางในการศึกษาไว้อย่างหลากหลายและมากมาย แต่สังคมกระแสหลัก มิเคยทำให้ผู้คนได้ประจักษ์ในคุณค่าของตนได้อย่างทันเวลา ซึ่งเป็นผลให้ เมื่อบุคคลไม่สามารถยอมรับและเห็นคุณค่าของตนเองได้ ทำให้การที่บุคคลจะเห็นคุณค่าของบุคคลอื่น ที่แม้จะมีเจตนายื่นมาเข้ามาช่วยเหลือนั้นได้ยากเต็มที ภาพเหล่านี้เป็นสภาพที่ปรากฏจากความเป็นจริง ในสิ่งที่คนในท้องที่ ใต้สะพานอรุณอัมรินทร์ หน้าวัดหลวงพ่อโบสถ์น้อยเป็นกันอยู่ การให้ความรู้ การให้ความช่วยเหลือ หรือการแสดงความเข้าใจใดๆ อาจไม่ได้มีความสำคัญประการใด หากมิสามารถที่จะสนับสนุนให้พวกเขาสามารถที่จะเข้าใจ และใช้ชีวิตได้อย่างทันท่วงที ต่อภาวะของโลกที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ทุกหนแห่ง อย่างรุนแรงและรวดเร็ว                    

 พวกเขาชาวใต้สะพานอรุณอัมรินทร์ มิได้ปฏิเสธความเป็นจริง ของสิ่งที่เป็นไปเบื้องหน้า พวกเขามิได้เพียงเรียกหา สิ่งที่ถูกนิยามว่าความเป็นธรรมจาก บุคคลภายนอก แต่พวกเขาเลือกที่จะเรียนรู้ หาหนทาง สะสม ระดมความคิดดูแลกันและกัน ปกป้องกันและกัน ขัดเกลากันและกันตามสภาพที่แสนจะจำกัดของเขา การเรียนรู้และชุดของความรู้ของพวกเขานั้น ถูกผลิตให้เกิดขึ้นอย่างสม่ำเสมอ ชุดความคิดที่ถูกผลิตขึ้นมาเหล่านั้น อยู่บนพื้นฐานความเป็นภาวะปัจจุบันของพวกเขา ในสถานการณ์ของพวกเขา ซึ่งคนภายนอกจะเอาความรู้ที่ถูกนิยามว่าถูกต้องตามกระแสหลักไปปักหลักเปรียบเทียบหักล้างมิได้ หากผู้ใดที่ต้องการจะเข้าใจในที่มาของชุดของคุณค่าและค่านิยมของกลุ่มคนใต้สะพานเหล่านั้น จำเป็นที่จะต้องเข้าใจในภาวะปัจจุบันของพวกเขา ที่ถูกเอารัดเอาเปรียบมาช้านาน อีกทั้งยังต้องเข้าใจในความเป็นมาเฉพาะรายของบุคคลแต่ละรายในพื้นที่ หากจะมองเพียงสิ่งที่เห็น ย่อมมิเข้าใจในที่มาของสิ่งที่เป็น และยากที่จะเห็นในความเป็น “สิ่งอื่นๆอีกมากมาย” ที่มีความหลากหลายในการเกิดความเข้าใจในความเป็นตัวตนของ “คนใต้สะพานอรุณอัมรินทร์”ที่นำไปสู่การเกิดขึ้นของท้องถิ่นของกลุ่มคนใต้สะพานอัมรินทร์ อันเป็นท้องถิ่นที่เกิดขึ้นมาใหม่และกำลังถูกทางการพยายามจะทำให้กลายเป็นเพียงท้องถิ่นชั่วคราว เพื่อให้ทุกความคิดได้หันมาน้อมรับ ความชอบธรรมของบรรทัดฐานทั่วไป ในการดำเนินชีวิตของสังคมกระแสหลักนั่นเอง

                           

โดย.. Angel  (นักศึกษาฝึกงาน ปริญญาโท คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์)

[นายบอน@kalasin]

หลายคนมักจะตัดสินสิ่งที่ตนเห็นด้วยมุมมอง และมาตรฐานของตัวเอง ทั้งๆที่ยังไม่เข้าใจถึงวิถีชีวิต และความคิดของคนอื่นว่า เขาคิดอย่างไร ทำไมจึงต้องมาทำแบบนี้ แม้จะเป็นเพียงกลุ่มคนใต้สะพาน แต่เรื่องราวของเขายังมีประโยชน์ ให้แง่คิดมากกว่า หลายคนที่เป็นบุคคลสำคัญแต่สร้างความเคลือบแคลงสงสัยให้กับผู้คนอีกหลากหลาย

- แล้วเราจะมีแนวทางในการรักษชุมชนแบบนี้อย่างไรต่อไปครับ
- ชุดความคิดที่เกิดขึ้นจากกลุ่มคนใต้สะพาน ทำอย่างไรจึงจะได้รับการเผยแพร่มากกว่านี้