นักวิจัยเพื่อท้องถิ่น กับการบันทึก
ว่าด้วยการบันทึกเรื่องราวที่เกิดขึ้น ผ่านสื่อ หรือเอกสาร เป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน ซึ่งถือว่าเป็นองค์ความรู้ อย่างหนึ่ง ที่เป็นผลลัพธ์ของการกระทำระหว่างวัน
บ่อยครั้งที่องค์ความรู้เหล่านี้ เลือนหายไปตามกาลเวลา การใช้ประโยชน์จากประสบการณ์เดิม ก็ทำได้ไม่เต็มเท่าที่ควรจะเป็น
วันนี้ผมได้โอกาสเข้าร่วมเวที "ชุมชนคนวิจัยเพื่อท้องถิ่น แม่ฮ่องสอน" ซึ่งเราจัดขึ้นเป็นประจำทุกเดือน โดยเครือข่ายนักวิจัยแม่ฮ่องสอน (ครั้งนี้เป็นครั้งที่ ๕) ผมได้พูดคุยกับนักวิจัยชาวบ้านท่านหนึ่ง เป็นนักวิจัยชาวบ้านชนเผ่าปกาเกอเญอ หนุ่มใหญ่วัยเฉียด ๕๐ ชื่อ พะตี่อาศรี ศรีโย ทำงานวิจัยประเด็น “การท่องเที่ยวโดยชุมชน” และกระบวนงานวิจัยใกล้จะสิ้นสุดตามช่วงระยะเวลาการทำงานแล้ว
สิ่งที่น่าสนใจประการหนึ่ง ที่ผมสังเกตเห็นและประทับใจ ก็คือ การเขียนบันทึก ของพะตี่อาศรี ว่าด้วยเรื่องการเขียนบันทึก ผมคิดว่าน้อยคนที่จะสนใจบันทึกเรื่องราวตนเอง เพื่อที่จะเก็บไว้เป็นบทเรียน และ หรือ ใช้เป็นจดหมายเหตุให้แก่ตนเอง พะตี่บอกผมว่า “ การที่เขียนบันทึก ก็เพราะว่า เก็บไว้เพื่อทบทวนตัวเอง และเป็นการเตือนตัวเองไปในตัวว่ามีภาระงานใดที่ยังไม่ได้ทำ หรือทำแล้วมีกระบวนการเติบโตอย่างไร อีกทั้งตั้งใจจะเก็บไว้เป็นประสบการณ์เอาไว้สอนลูกสอนหลาน ปกาเกอเญอ” ...นี่ เป็นเหตุผลดีๆที่น่าประทับใจจากนักวิจัยชาวบ้าน ของแม่ฮ่องสอน ซึ่งเป็นนักวิจัยที่เป็นชนเผ่ากลุ่มชาติพันธ์ และ อาศรีเรียนจบชั้น ป.๔ และเรียน กศน.ต่อเนื่อง ตอนนี้จบระดับชั้น มัธยมต้น...น่าชื่นใจยิ่งนัก
ผมขอดูบันทึกของพะตี่อาศรี พบว่า ถูกเขียนด้วยลายมือเรียบร้อย มีประเด็นสำคัญสรุปแทรกอยู่ในแต่ละช่วงบันทึก บางบันทึกก็เป็นภาษาชนเผ่าที่แปลกตา ผมเชื่ออย่างหนึ่งว่าตรงนี้ก็ถือได้ว่าเป็นคุณูปการหนึ่ง ของ “งานวิจัยเพื่อท้องถิ่น” ในการพัฒนาศักยภาพคน ในการบันทึก การเก็บข้อมูล อย่างเป็นระบบ
การสร้าง หรือ เปิดโอกาส ส่งเสริมให้มีการบันทึกกันเป็นนิสัย ถือว่าเป็นความสำคัญยิ่งในการ "จัดการองค์ความรู้" และในที่สุดแล้ว "องค์ความรู้" ซึ่งถือว่าเป็นกระบวนการที่ต่อเนื่อง จะถูกนำกลับมาใช้ประโยชน์อีกครั้งเมื่อกาลเวลาเปลี่ยนไป ที่สำคัญทำให้เราเห็นการเปลี่ยนแปลงทางด้านความคิดของตัวเองด้วย
ผมนึกเล่นๆว่า หากบนดอยมี อินเทอร์เนต จะแนะนำให้ พะตี่อาศรี รู้จักและแนะนำการเขียน Blog ใน Gotoknow.org ด้วย เพื่อที่จะได้แลกเปลี่ยนกับเพื่อนผู้แสวงหาความรู้ที่หลากหลาย...
อันนี้ผมคิดเล่นๆแค่นั้นเองครับ
ความเห็น (10)
- คิดเล่นๆ เช่นกันว่า ถ้าจะต่อเนตก็น่าจะทำได้ขอให้มี notebook มือถือ และบลูทรูท แต่ว่า..คงเปลืองตังน่าดู
- อีกอย่าง...การบันทึกไว้ในสมุดดูเหมือนว่าจะเป็นส่วนตัวมากกว่า บางคนอาจจะชอบแบบนั้น ส่วนการบันทึกบนเวบ อาจทำให้ความเป็นส่วนตัว หายไป กลายเป็นคนสาธารณะ
- งานของคุณจตุพร น่าสนุกนะคะ งานนี้หรือเปล่าที่บอกว่าเป็น "คำตอบของชีวิต"
- ถ้ามีรูปให้ดูด้วย น่าจะดี อยากเห็นชีวิตคนดอยค่ะ
คุณจตุพรเป็นคนหนึ่งที่ตั้งอกตั้งใจตอบข้อคิดเห็น อ่านแล้วได้เรื่องได้ราว ตรงใจดีค่ะ หวังว่าจะได้อ่านเรื่อง 'การท่องเที่ยวโดยชุมชน' ในเร็วๆ นี้
พี่ยอดดอย
intellectual ของพะตี่อาศรีที่ผ่านการพัฒนาศักยภาพจากงานวิจัยชาวบ้านก่อเกิด วรรณกรรมที่บริสุทธิ์ วรรณกรรมที่สวยงงามเรียบง่าย มีคุณค่า เฉกเช่นพะตี่อาศรีได้ทำ มันทำให้ผมมีกำลังใจและ ตั้งใจในการบันทึกเรื่องราวต่างๆของตนเองมากขึ้นครับ
- น่าสนใจมากครับ
- ชอบศึกษาเรื่องชนกลุ่มน้อยเหมือนกัน
พี่ สุรีย์ กศน.ชุมพร
เรียน น้องจตุพร
ติดตามผลงานตลอด..เยี่ยมมาก ขอให้งานวิจัยท้องถิ่นโดยคนในชุมชน..เป็นพื้นฐานของการพัฒนาคน ในแผน ฯ 10 ชุมชนจะได้เข้มแข็งอย่างยั่งยืน
อาจารย์ Handy ครับ
เป็นเกียรติและดีใจเช่นกันครับ ที่มาให้กำลังใจครับ...จุดประสงค์หนึ่งของการเขียนบันทึก ก็คงเป็นเรื่อง "กำลังใจ" นี่หละครับ...ที่ทำให้มีพลังใจในการขับเคลื่อนงานใหม่ๆเพื่อชาติ เพื่อแผ่นดิน