เมื่อวันที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๔๘ ได้มีการประชุมกลุ่มแกนนำชุมชนนำร่องที่ศูนย์สุขภาพชุมชนได้เลือกให้เข้าร่วมประชุมเชิงปฏิบัติการ "รวมพลังสร้างชุมชนเข้มแข็ง" เมื่อกลางเดือนมิถุนายน ที่ผ่านมา โดยครั้งนั้นไปประชุมกันที่อำเภอวังม่วง ๔ ชุมชนนี้ได้แก่ ชุมชนป่าสัก ชุมชนหลังวัดทอง ชุมชนบ้านบึง และ ชุมชนประปา บางท่านอาจจะเรียกว่าเป็นรุ่นหนูทดลองเพราะเป็นการประชุมที่ทีมวิทยากรกระบวนการใช้วิธีการเปิดตำราอ่าน และประยุกต์หลักสูตรขึ้นมา แล้วจัดทีมกันไปดำเนินการประชุม ก่อนที่จะส่งทีมงานส่วนหนึ่งไปอบรมหลักสูตรวิทยากรกระบวนการที่จัดโดยศูนย์อนามัยที่ ๔
โครงสร้างของหลักสูตรการฝึกอบรมในรุ่นนำร่องนี้ใกล้เคียงกับหลักสูตรที่คปสอ.เมืองนำมาทำโครงการในรุ่นต่อมา ตามที่ผมได้เคยเล่ารายละเอียดไว้แล้ว สิ่งที่แตกต่างคือเราไม่ได้ดำเนินการให้มีการสร้างวิสัยทัศน์ร่วมของทั้ง ๔ ชุมชน และไม่ได้ก่อตั้งภาคีเครือข่ายของทั้ง ๔ ชุมชน แต่ใช้หลักการเดียวกันคือ ทุกชุมชนคิดไปตามกระบวนการ "มองอดีต - สำรวจปัจจุบัน - ฝันสู่อนาคต - กำหนดกิจกรรม " และผลลัพท์ที่ได้คือมีโครงการที่ชุมชนช่วยกันคิดและเลือกไปดำเนินการชุมชนละ ๒ โครงการ เป็นโครงการที่ชุมชนทำได้เอง ๑ โครงการ และชุมชนทำร่วมกับศูนย์สุขภาพชุมชน ๑ โครงการ
การประขุมติดตามในวันนั้นเริ่มด้วยชี้แจงวัตถุประสงค์ ตามด้วยการนำเสนอของแต่ละชุมชน ประกอบด้วยสิ่งที่ได้ไป "ร่วมคิด" กันมาเมื่อ ๒ เดือนก่อน คือ วิสัยทัศน์ของชุมชน ปัญหาของชุมชน ทุนทางสังคม และโครงการพัฒนาที่เลือกไว้ พร้อมทั้งความคืบหน้าของกิจกรรมที่กลับมา "ร่วมทำ" ในชุมชน พอสรุปคร่าว ๆ ได้ดังนี้... (ต้องขออภัยที่อาจไม่ครบถ้วนเพราะเขียนขึ้นจากบันทึกช่วยจำส่วนต้วระหว่างการประชุม... บางช่วงจดไว้ไม่ทันเนื่องจากติดพันภารกิจอื่น...)
พวกเราวิทยากรกระบวนการได้ให้กำลังใจต่อผลสำเร็จของทั้ง ๔ ชุมชน และได้เสนอแนะว่า ทุกโครงการควรมีการวัดผลตามตัววัดที่ได้ร่วมกันคิดไว้ แล้วนำผลการวัดแสดงความคืบหน้าเป็นระยะ ๆ นอกจากนี้พวกเขาควรประชาสัมพันธ์แนวคิด แผนการทำกิจกรรม และผลสำเร็จของกิจกรรมออกไปให้สมาชิกและประชาชนในชุมชนได้รับทราบ วิธีหนึ่งคือการจัดบอร์ดกิจกรรมไว้ในชุมชน และขอให้เขามองหาแนวร่วมมาทำกิจกรรมให้มากขึ้น
เราเน้นว่าเมื่อเขามีปัญหาติดขัดในการดำเนินการขอให้ปรึกษาทีมวิทยากรพี่เลี้ยง เพื่อช่วยกันแนะแนวทางกระบวนการคิดและการแก้ปัญหาต่อไป
เราได้เสนอแนะว่า การที่แต่ละชุมชนได้มารวมตัวกันเพื่อเสนอความคืบหน้า แลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกันจะเป็นการเสริมสร้างพลังความคิด และแรงบันดาลใจซึ่งกันและกัน ในที่สุดอาจมีความคิดจัดกิจกรรมพัฒนาร่วมกันก็เป็นได้ พร้อมทั้งเสนอว่าพวกเขาทั้ง ๔ ชุมชนน่าจะรวมตัวกันเป็นภาคี มีการสร้างเป้าหมายร่วมกัน จัดทีมบริหารจัดการเครือข่ายเพื่อให้สามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันได้มากขึ้น ซึ่งทั้ง ๔ ชุมชนเห็นด้วย
เราพยายามต่อไปให้มีการรวมภาพฝันของแต่ละชุมชนที่เขาคิดไว้แล้วให้เป็นหนึ่งเดียว แต่มีเวลาจำกัด และการรวบรวมประเด็นให้เป็นคำพูดที่สละสลวยยังไม่ลงตัว จึงตกลงกันว่าจะกลับมารวมตัวอีกครั้งใน ๑ เดือน เพื่อการรวม ๔ ชุมชนให้เป็นภาคีเครือข่าย
ก่อนปิดประชุมเราได้ฉายภาพนิ่งกิจกรรมเมื่อครั้งที่ไป"ร่วมคิด"กันที่วังม่วงเมื่อ ๒ เดือนก่อน ล้วนเป็นภาพที่ประทับใจ เมื่อจบแล้วเห็นว่าหลายคนยังดูงง ๆ ไม่ลุกกลับไป... ผิดจากการประชุมครั้งอื่น ๆ
การประชุมในวันนั้นเป็นอีกก้าวน้อย ๆ ของกระบวนการสร้างพลังชุมชน ซึ่งเรายังต้องเดินอีกไกล... สำหรับเราที่ทำหน้าที่วิทยากรกระบวนการ แต่ก็พอเป็นข้อพิสูจน์บทหนึ่งว่าชุมชนมีพลังพอที่จะทำอะไรได้อีกมาก และพวกเรามีความสามารถที่จะกระตุ้นเสริมพลังให้พวกเขาได้อย่างแน่นอน แม้พวกเราจะเหน็ดเหนื่อยกับงานประจำอยู่มาก แต่ความเหนื่อยเพิ่มขึ้นในบทบาทของวิทยากรกระบวนการ จะเป็นความเหนื่อยที่เจือด้วยความสุขเพราะจะได้เห็นผลความงอกงามทีละน้อย... ผมเชื่อว่าพลังเหล่านี้จะส่งผลย้อนกลับมาเป็นความสะดวกง่ายดายในงานประจำของเราในอนาคต พลังที่เกิดในชุมชนจะย้อนกลับมาเสริมพลังให้พวกเราต่อไป...
ชมเส้นทางที่ทุกคนสรั้างทุกคนสรรค์
ชมคืนวันวาดหวังสว่างไสว
ชมความมุ่งมั่นทุ่มเททุกหทัย
ขอเป็นกำลังใจอีกครั้งดั่งเคยเป็น