เอา พ.ร.บ.สำหรับทำบาญชีคนในพระราชอาณาจักร์ ร.ศ.๑๒๘ (พ.ศ.๒๔๕๒) มาอ่านอีกครั้ง กฎหมายฉบับนี้เป็นกฎหมายที่ประกาศใช้โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งแน่นอนว่า ในยุคนี้ ยังไม่มีรัฐสภา ทรงประกาศใช้กฎหมายนี้ในวันที่ ๑๗ กรกฎาคม ร.ศ.๑๒๘
วัตถุประสงค์ของกฎหมายฉบับนี้ ก็คือ "ให้ทราบความแน่นอนว่า มีคนอยู่แห่งใด เท่าใด เพื่อประโยชน์ที่จะบำรุงความศุข แลรักษาการแผ่นดินให้เหมือนกับที่เปนอยู่ในประเทศทั้งปวง"
หน่วยงานที่รักษาการตามกฎหมายนี้ ก็คือ (๑) เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และ (๒) กระทรวงนครบาล
"บาญชีคนในพระราชอาณาเขตร์" มีอยู่ด้วยกัน ๓ ลักษณะ กล่าวคือ (๑) "บาญชีสำมะโนครัว" (๒) "บาญชีคนเกิดแลคนตาย" และ (๓) "บาญชีคนเข้าคนออก
สังเกตอีกนิดหนึ่ง กฎหมายฉบับนี้เกิดขึ้นก่อนกฎหมายว่าด้วยสัญชาติไทย ซึ่งเริ่มใน พ.ศ.๒๔๕๖ และกฎหมายว่าด้วยคนเข้าเมือง ซึ่งเริ่มใน พ.ศ.๒๔๗๐