ตื่นตา ตื่นใจ กับ KM ศูนย์ 6 (ตอนที่ 5)

 

ในช่วงบ่ายของวันที่ 16 มิย.49 ... KM Team กรมอนามัย ได้เลยไปดู CoP ของกลุ่มพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพ และพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมที่ทำจริงให้ดู ตอน เรื่องเล่า การให้คำปรึกษาในเรื่องการออกกำลังกาย

กลุ่ม CoP นี้ประกอบด้วย Facitator 1 / notetaker 1 / ผู้ร่วมกลุ่มเล่าเรื่องอีก 6 ท่านนะคะ

เราก็ได้สังเกตการณ์การพูดคุยในกลุ่ม

เรื่องเล่าส่วนใหญ่ก็จะเป็นเรื่อง ประสบการณ์การให้คำปรึกษาของผู้เล่า + กับเรื่องที่ได้เรียนรู้จากผู้รับบริการ เช่น

• การออกกำลังกายในกลุ่มวัยทองที่เหมาะสม คือ การเดินเร็ว aerobic ที่ไม่ต้องใช้แรงกระแทกมาก
• ถ้าเรื่อง โภชนาการเกิน / อ้วน ก็เสริมการออกกำลังกายเพื่อการลดความอ้วน การควบคุมอาหาร
• วิธีการแนะนำให้ผู้มารับบริการออกกำลังกายจากน้อยๆ ก่อน และค่อยๆ เพิ่มให้มากขึ้น
• เคยมีผู้สูงอายุที่มารับบริการ ออกกำลังกายโดยการเดินทุกวัน และควบคุมอาหาร จดทุกวันว่าทานอะไร ท่านก็ดูแลตัวเองอย่างดีมาก เคร่งครัดมาก และสุดท้ายก็อยู่ในภาวะปกติ ควบคุมน้ำหนักได้ดี
• เน้นการแนะนำการออกกำลังกายกาย ตามความเหมาะสม ตามวัย และสภาพของโรค

สุดท้าย Fa ได้นำสรุปความรู้ที่ได้รับของแต่ละคน ซึ่งก็คือ

1. การแยกแยะ / ประเมินคนไข้ มาด้วยปัญหาอะไร วัยไหน เพื่อจะได้เลือกการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับเขา
2. อาชีพทำอะไร ที่บ้านทำอะไร ทำนา ทำไร่ ถ้าทำงานหนักอยู่แล้ว ก็อาจใช้วิธีการยืดเหยียดกล้ามเนื้อมากกว่าการออกกำลังกาย เพื่อหาวิธีการออกกำลังกายที่เหมาะสม และดูว่าคนไข้ยอมรับการออกกำลังกายแบบนี้หรือเปล่า ถ้าไม่ต้องการก็หาวิธีการอื่น
3. มีการสาธิตจนเข้าใจ
4. ติดตามผลที่เราได้สอนไปแล้ว รอบ 2 รอบ 3 เป็นยังไง เพราะว่าการออกกำลังกายที่เราให้ไปแล้ว ไม่ใช่จะเหมาะกับทุกคน บางคนอาจทำได้ บางคนอาจทำแล้วไม่ได้ผล

   ---

ซึ่ง อ.หมอสมศักดิ์ ได้ให้ข้อคิดเห็นเชิงคำถามเพิ่มเติมไว้ว่า 

1. เลือกเรื่องนี้ มาอย่างไร ? ...
   หัวปลา เลือกจากเรื่องที่คลินิกจะประเมิน ตามตัวชี้วัดที่ 5 และ 10 เรื่อง การส่งเสริมสุขภาพวัยทอง และผู้สูงอายุ จึงเลือกเรื่อง การส่งเสริมสุขภาพหญิงวัยทอง และคิดองค์ประกอบจากเรื่องเคยทำผ่านมาแล้ว ที่ทำไปแล้ว 3 เรื่อง ได้แก่
   1. เรื่องตรวจเต้านม
   2. เรื่องทดสอบสมรรถภาพทางกาย
   3. เรื่องการตรวจเลือด
2. แต่ละเรื่อง ได้มีการเล่าเรื่องโดยคนไข้ หรือเล่าจากประสบการณ์ที่พบจากคนไข้หรือเปล่า ? ... 
   ยังไม่ได้นำคนไข้มาเล่าจริง แต่เล่าจากประสบการณ์การทำงานของเจ้าหน้าที่ เช่น กรณีพี่สำเริง ซึ่งเป็นลูกจ้างประจำ ทำหน้าที่วัดส่วนสูง ... พอคนที่มาวัดก็สงสัยว่า ทำไมต้องวัดส่วนสูงทุกครั้ง เขาก็อธิบายไปว่า คุณมีอายุเยอะขึ้น ก็จะมีกระดูกบาง กระดูกพรุน ความสูงก็มีโอกาสเปลี่ยนไปได้ ซึ่งวันนั้นเป็นการเล่าอย่างจริงจัง คนไข้ก็ยกมือไหว้พี่สำเริง บอก ขอบคุณครับอาจารย์ ทำให้พี่สำเริงรู้สึกภูมิใจที่ได้รับเรียกว่าอาจารย์ ... ที่พูดได้เช่นนี้พี่สำเริงก็บอกว่า ก็ได้ยินจากหมอพูด ... สรุปว่า ก็เป็นนักขโมยความรู้จากหมอมาเผยแพร่ และก็ได้ประโยชน์ด้วย
3. มีการลองเอาข้อสรุปเช่นนี้ไปใช้ต่ออย่างไร ? ...
   มีการนำเทคนิคที่เล่าของแต่ละคนไปใช้แล้ว เช่น วิธีเป่าปอด ที่มีการเล่าว่า ก็ต้องมีการเชียร์ เพราะต้องทำหลายครั้ง เวลาเขาเป่า ก็ออกเชียร์ เหมือนเชียร์เบ่งคลอด เลย ว่า ปู๊ด ด ด ... เวลาทำ CoP ก็จะถามเลยว่า พี่สำเริงได้เชียร์ไหม จักรกฤษณ์ได้เชียร์ไหม เขาก็บอกว่าไม่ได้เชียร์
   ... และพอทำ CoP เสร็จ ระหว่างเดินผ่านห้องทดสอบสมรรภาพ ก็ปรากฎว่า ทั้งพี่สำเริง และจักรกฤษณ์ ก็นำเอาไปเชียร์ ปู๊ด ด ให้ผู้รับบริการด้วย ... ก็เท่ากับว่าได้เห็นการเปลี่ยนแปลง ในวิธีการให้บริการคนไข้เพิ่มขึ้น
   
   อีกเรื่องเล่าวิธีการตรวจเต้านม โดยพี่วาสนา ... การพูดคุยกับคนไข้ ธรรมดาเป็นสิ่งที่เราตรวจไม่ได้ง่ายนัก ปกติก็ใช้วิธีคุยไปด้วย ตรวจไปด้วย แต่เทคนิคพี่วาสนา ... ก็จะทักทาย ว่า เป็นยังไงคะ เคยตรวจด้วยตัวเองไหมคะ ตรวจยังไง ที่บ้าน จับแขน คล้องแขนกันเดินเข้าไปให้ห้อง เคยตรวจไหมคะ ให้พ่อบ้านตรวจให้ก็ได้นะคะ ถ้าคนไหนอายมากๆ ก็เปิดตรวจไปด้วยกันได้เลย

สิ่งที่ผู้เข้าร่วมกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (ลปรร.) ที่ CoP คลินิกส่งเสริมสุขภาพ คิดว่าได้รับก็คือ

• ตั้งแต่ทำ CoP มาก็รู้สึกว่า การทำงานที่ทำได้ เราก็บันทึกเป็นขุมความรู้ พอทำแล้วปุ๊บ ก็รู้สึกว่างานเรามีทิศทางที่แน่นอนมากขึ้น เพราะเราได้คุยกัน ... แต่ก่อนก็เป็นแบบที่ว่า ถ้าใครเข้ามาใหม่ ก็แนะนำ แนะนำแล้วก็ทำตามที่บอกไป พอมีแบบนี้ ก็ได้รู้สิ่งที่แต่ละคนทำ เช่น มีการเปิดนมตรวจกัน หนูก็ไม่รู้ พอได้คุยกันก็รู้ ว่า เออเน๊าะคนไข้ถึงว่า ขอตรวจกับป้า หรือตรวจกับคนนั้นคนนี้ (อ.หมอสมศักดิ์ก็ได้เน้นย้ำว่า อย่าลืมเอาของใครไปทำ ก็ต้องให้เกียรติเขาด้วยนะ เช่น วาสนาเทคนิค เป็นต้น)
• มีพฤติกรรมการเปลี่ยนแปลงของบุคลากรในการทำงาน เช่น การเชียร์การทดสอบสมรรถภาพเป่าปอด
• คนทำงานมีความภูมิใจ เช่น กรณีวัดส่วนสูงของพี่สำเริง

อ.หมอสมศักดิ์ เพิ่มเติมสุดท้ายให้เสริมประเด็น คือ

• สุดท้าย เราต้องกลับมาถามกันว่า อะไรที่เราแลกกันแล้ว เอาไปใช้ต่อ และเอาไปใช้ได้ดี ใช้ง่าย หรือใช้ยาก ก็จะทำให้เทคนิคนั้นๆ มีหลักฐานมากขึ้น และนำไปใช้ได้ เพราะหลักสำคัญของการ ลปรร. นั้นก็คือ การนำเอาไปใช้ได้ และใช้ต่อกันไป ก็จะมีความชัดเจนขึ้นด้วย ใช้แล้วก็ต้องเอามาบอกกัน
• และการไปแลกเปลี่ยนกับผู้รับบริการอีกรอบ และเอามาคุยกัน เช่น พูดแบบนี้นะ เขาจะเข้าใจ และหาวิธีพูดที่ทำให้ชาวบ้านเขาชอบ
• การนำเอาคนไข้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน

และที่สำคัญ บรรยากาศ CoP ของคลินิกส่งเสริมสุขภาพที่ดูแล้วมีชีวิตชีวา ก็คือ เขาคุยกันสนุกสนานมากเลยละคะ เรียกได้ว่า คุยกันไป ก็ยิ้มกันไป หัวเราะกันไป เมื่อได้มาคุยเรื่องประสบการณ์ดีๆ ของกันและกัน