โวหารภาพพจน์

โวหารภาพพจน์

การใช้โวหารเป็นการพลิกแพลงใช้ภาษาให้แปลกออกไปจากปกติ เพื่อให้ผู้อ่านเกิดจินตภาพ อารมณ์ ความรู้สึก การใช้โวหารนั้นมีหลายลักษณะ ลักษณะต่าง ๆ เหล่านี้ เรียกกันว่า ภาพพจน์ ได้แก่

๑. อุปมา เป็นการเปรียบเทียบว่าสิ่งหนึ่งเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง การปรียบเทียบแบบนี้จะมีคำว่า เหมือน เสมือน ดุจ ดั่ง เพียง ราว เล่ห์ เฉก พ่าง แม้น ปาน เช่น ปรากฏอยู่ เช่น

*ความรักเหมือนโคถึก กำลังคึกผิขังไว้

ก็โลดจากคอกไป บ่ยอมอยู่ณที่ขัง

*ปางเมื่อท้าวเธอจะยกสองดรุณเรศผู้ลูกรัก ราวกะจะแขวะควักซึ่งดวงเนตรทั้งสองข้างวางไว้ในมือพราหมณ์

๒. อุปลักษณ์ เป็นการเปรียบสิ่งหนึ่ง เป็น หรือ คือ อีกสิ่งหนึ่ง ซึ่งอาจจะละคำว่า เป็น และ คือ ก็ได้ เช่น

*เมื่อแรกเชื่อว่าเนื้อทับทิมแท้ มาแปรเป็นพลอยหุงไปเสียได้

*ทั้งแปดทิศก็มืดมนมัวทุกหนแห่ง ทั้งขอบฟ้าก็ดาษแดงเป็นสายเลือด ไม่เว้นวายหายเหือดเป็นลางร้ายไปรอบข้าง

๓. บุคคลวัต บุคคลสมมุติ หรือ บุคลาธิษฐาน เป็นการสมมุติสิ่งต่าง ๆ ให้มีกริยา อาการ ความรู้สึกต่าง ๆ เหมือนมนุษย์ เช่น

*เสียงซากอิฐปูนสะอื้นสะเทือนพื้นสุธาไหว

*น้ำเซาะหินรินรินหลากไหล ไม่หลับเลยชั่วฟ้าดินสลาย

๔. อติพจน์ อธิพจน์ หรือ อวพจน์ เป็นการกล่าวที่เกินจริงหรือน้อยกว่าจริง เพื่อเน้นอารมณ์ความรู้สึก เช่น

*จะว่าโศกโศกอะไรที่ในโลก ไม่เท่าโศกใจหนักเหมือนรักสมร

*จะว่าหนักหนักอะไรในดินดอน ถึงสิงขรก็ไม่หนักเหมือนรักกัน

๕. สัญลักษณ์และนามนัย

สัญลักษณ์ เป็นการใช้สิ่งหนึ่งแทนอีกสิ่งหนึ่งที่มีคุณสมบัติบางอย่างร่วมกัน ทุกคนในสังคมรู้จักสิ่งที่เอามาเปรียบ เช่น

หงส์ - คนชั้นสูง กา - คนชั้นต่ำ

ภุมรา - ผู้ชาย ดอกไม้ - ผู้หญิง

นามนัย เป็นการใช้ชื่อส่วนประกอบที่เด่นของสิ่งหนึ่งแทนสิ่งนั้นทั้งหมด เช่น ฉัตร (เครื่องสูงชนิดหนึ่งใช้ประดับเกียรติยศของพระมหากษัตริย์)หมายถึง พระมหากษัตริย์

*ว่านครรามินทร์ ผลัดแผ่นดินเปลี่ยนราช เยียววิวาทชิงฉัตร (หมายถึงแย่งชิงราชสมบัติ)

*แม่มาละสละเจ้าไว้เป็นกำพร้าทั้งสององค์ เสมือนหนึ่งลูกหงส์เหมราชปักษินทร์

๖. อุปมานิทัศน์ เป็นการใช้เรื่องราว หรือ นิทานประกอบเพื่อให้เข้าใจชัดเจนยิ่งขึ้นเกี่ยวกับแนวคิด หลักธรรม ข้อควรปฏิบัติที่ผู้เขียนต้องการสื่อถึงผู้อ่าน เช่น

*พระคุณเอ่ย ถึงพระองค์จะสงสัยอันน้ำใจของข้านี้กตเวที เป็นไม้เท้าก้าวเข้าสู่ที่ทดแทน อุปมาแม้นเหมือนนางสีดาอันภักดีต่อสามีรามบัณฑิต

๗. สัทพจน์ เป็นการใช้คำเลียนเสียงธรรมชาติ เช่น เสียงสัตว์ ลม ฝน ฟ้า น้ำ ดนตรี

* ครืนครืนใช่ฟ้าร้อง เรียมครวญ

หึ่งหึ่งใช่ลมหวน พี่ไห้

* เสด็จด่วนดะดุ่มเดินเมินมุ่งละเมาะไม้แล้วมองหมอบ แต่ย่างเหยียบเกรียบกรอบก็เหลียวหลัง พระโสตฟังให้หวาดแว่วว่าสำเนียงเสียงพระลูกแก้วเจ้าบ่นอยู่งึม ๆ

ทดสอบความเข้าใจ

๑. ข้อความต่อไปนี้ข้อใดไม่มีการใช้สัญลักษณ์ในการให้ความหมายแทนอีกสิ่งหนึ่ง

ก. เริ่มยินดีสีขาวพราวพิสุทธิ์

ข. ยิ่งโกมุทบานพ้นชลสาย

ค. แต่เนิ่นนานมือมารมากล้ำกราย

ง. ความเพริศพรายลดค่าราคาคน

เฉลย คำตอบที่ถูกคือ ข้อ ง ไม่มีสัญลักษณ์

สัญลักษณ์ในข้อ ก - ค ได้แก่

สีขาว - ความบริสุทธิ์

โกมุทบานพ้นชลสาย( บัวพ้นน้ำ ) - คนที่เฉลียวฉลาดสามารถเรียนรู้ได้อย่างรวดเร็ว

มือมาร - ผู้ที่ขัดขวางไม่ให้สำเร็จประโยชน์

๒. ข้อใดใช้ภาพพจน์ต่างชนิดจากข้ออื่น

ก. ขึ้นรถทรงรถทองผ่องพรรณ งามงอนอ่อนฉัน

เฉกนาคราชกำแหง

ข. ตายระดับทับกันดังฟอนฟาง เลือดนองท้องช้างเหลวไหล

ค. หวังเป็นเกือกทองรองบาทาพระผู้วงศ์เทวาอันปรากฏ

ง. เจ้างามเนตรประหนึ่งนัยนาทราย เจ้างามขนงก่งละม้ายคันศรทรง

เฉลย คำตอบที่ถูกคือ ข้อ ค ภาพพจน์อุปลักษณ์

ข้อ ก ข และ ง ภาพพจน์อุปมา มีคำแสดงความเปรียบเทียบคือ เฉก ดัง ประหนึ่ง

[Phornphon]

แวะมาเยี่ยม และ แวะมาเรียนรู้โวหารภาพพจน์ครับ

[วิศรุต 6/6]

สอบ ไทย วันอาทิตย์ ครับ มีเวลาอ่าน อิอิ

[ชลันธร]

มาแล้วครับ

ตามสัญญา.... วิชาแรกของวันเลย

[ครูแป๊ว กัลยาณี]

  สวัสดีนะจ๊ะ วิศรุตและชลันธร

สอบ o-net ผ่านไปแล้ว  หวังว่านักเรียนคงจะเข้าใจครูดีขึ้นและเลิกตัดพ้อต่อว่าเรื่องข้อสอบยาก ข้อสอบเยอะ  แต่ครูก็ต้องขออภัยที่ข้อสอบปลายภาคที่จะสอบพรุ่งนี้ยังคงเข้มข้นเหมือนเดิม  แต้ก็ไม่เกินความสามารถของนักเรียนหรอกจ้ะ

[naree suwan]

จะว่าโศกโศกอะไรที่ในโลก          ไม่เท่าโศกใจหนักเหมือนรักสมร

จะว่าหนักหนักอะไรในดินดอน       ถึงสิงขรก็ไม่หนักเหมือนรักกัน

• มาจากวรรณกรรรมเรื่องอะไรคะ ไพเราะมาก

[ครูแป๊ว กัลยาณี]

สวัสดีค่ะ    naree suwan

บทกลอนที่ยกมานั้นอยู่ในนิราศเดือน  ผลงานของนายมี (หมื่นพรหมสมภักสร) ซึ่งเป็นลูกศิษย์ผู้หนึ่งของสุนทรภู่  ได้รับยกย่องว่ามีฝีปากในทางกลอนใกล้เคียงกับสุนทรภู่  ประวัติของกวีผู้นี้ปรากฏอยู่ในคำนำหนังสือเรื่องเพลงยาวสรรเสริญพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ซึ่งสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงประทานไว้ว่า "...นายมี  มหาดเล็กบุตรพระโหราธิบดี  เป็นมหาดเล็กช่างเขียน  เกิดเบื่อชีวิตช่างเห็นว่าตัวชำนาญในทางกลอน  จึงแต่งเพลงยาวทูลเกล้าฯ ถวายให้ทรงเห็นความสามารถในทางกวี  เพื่อจะทูลลาขอไปรับราชการเป็นอาลักษณ์  แต่จะสำเร็จดังความประสงค์หรือไม่นั้นหาปรากฏไม่  เข้าใจว่าไม่สำเร็จ ..."

ผลงานของนายมี (หมื่นพรหมสมภักสร) ได้แก่

๑.  นิราศสุพรรณ

๒.  นิราศถลาง

๓.  นิราศพระแท่นดงรัง

๔.  นิราศเดือน

๕.  กลอนเพลงยาวสรรเสริญพระเกียรติพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

นิราศเดือนแต่งเล่าเรื่องประเพณีประจำเดือน  ลักษณะเดียวกับโคลงทวาทศมาส  แต่แต่งเป็นกลอน  นิราศเรื่องนี้นอกจากจะไพเราะในเชิงกลอนแล้ว  ยังให้ความรู้เกี่ยวกับประเพฯณ๊ในแต่ละเดือนในสมัยนั้นอีกด้วย

                                                       โอ้ฤดูเดือนห้าหน้าคิมหันต์

พวกมนุษย์สุดสุขสนุกครัน                   ได้ดูกันพิศวงเมื่อสงกรานต์

ทั้งผู้ดีเข็ญใจใส่อังคาส                        อภิวาทพุทธรูปในวิหาร

ล้วนแต่งตั้งทั่วกันวันสงกรานต์              ดูสะคราญเพริศพริ้งทั้งหญิงชาย

ที่เฒ่าแก่แม่หม้ายมิใคร่เที่ยว               สู้อดเปรี้ยวกินหวานลูกหลานหลาย

ที่กำดัดซัดสีสวยทั้งกาย                      เที่ยวถวายน้ำหอมน้อมศรัทธา

   จะเห็นว่าสำนวนกลอนของนายมีนั้น มีสัมผัสในลักษณะเดียวกับกลอนของสุนทรภู่  ทำให้บางคนเข้าใจว่านิราศเดือนและนิราศพระแท่นดงรังเป็นผลงานของสุนทรภู่

[ครูต๋อย ภวิษ์พร]

สวัสดีค่ะ ครูแป๊ว

ขอบคุณมากค่ะ  ช่วยฟื้นฟูความรู้เกี่ยวกับภาษาไทยที่เกือบจะลืมไปเสียแล้ว

[ครูแป๊ว กัลยาณี]

สวัสดีค่ะ    ครูต๋อย ภวิษ์พร

ยินดีต้อนรับคุณครูต๋อยในบล็อก "เติมความฟิต  พิชิตข้อสอบ" ค่ะ

[ป๊อดดดดด]

โวหารมีแปดอย่างมิใช่หรือคะ ครูแป๊ว

[ครูแป๊ว กัลยาณี]

สวัสดีค่ะ  คุณหนู ป๊อดดดดด...

   ครูไม่แน่ใจว่าคุณหนู  ป๊อดดดดด คือ อณุรัตน์  พงษ์พยัคฆ์  หรือที่ครูเรียกว่า เจนนี่ หรือเปล่า 

  โวหารภาพพจน์ที่ถามมานั้น  หนูเข้าใจถูกแล้วค่ะ  แต่ในที่นี้ครูได้รวม อติพจน์ กับ อวพจน์ เอาไว้ด้วยกัน  หากจะแยกออกมาเป็น อติพจน์ลักษณะหนึ่ง  อวพจน์อีกลักษณะหนึ่งก็ได้ค่ะ  ขอเพียงให้เข้าใจความแตกต่างก็พอแล้ว

[ด.ญ.ปรียนิตย์ คงทิพานนท์]

มีความรู้มาก มาก

[ด.ญ.ปรียนิตย์ คงทิพานนท์]

สวัสดีค่ะ ขอให้มีควาสุขค่ะ   จาก mint

[ครูแป๊ว กัลยาณี]

สวัสดีค่ะ น้องปรียนิตย์ คงทิพานนท์

  ยินดีต้อนรับน้องปรียนิตย์ คงทิพานนท์ ใน"เติมความฟิต  พิชิตข้อสอบ" ค่ะ  หวังว่าบันทึกนี้คงทำให้ได้รับความรู้ความเข้าใจเพิ่มมากขึ้นตามวัตถุประสงค์ของบันทึกนะคะ

  ชื่อ ปรียนิตย์ ไพเราะมากค่ะ  ความหมายก็ดี ความงามตลอดกาล

[เกรียงชัย วิไลเลิศ]

สวัสดีครับ อ.กัลยาณี ผมเกรียงชัย วิไลเลิศ (หนุ่ม) ครับ ไม่ทราบว่า อ.จะจำได้หรือเปล่า

ผมเป็นลูกศิษย์ในที่ปรึกษาตอนอยู่ ม.4/6 เมื่อปีการศึกษา 2540 รุ่นที่มี อาร์ท ศุภชัย,หยู เกษม,สา สาคร,น้ำ อัมธิดา,ยม สาไมตรี,

ฝน วรุณศิริ อ.สบายดีไหมครับ ผมจบมา 10 กว่าปีแล้วไม่มีโอกาสเข้าไปหาเลย

ซึ่งตอนนี้รู้เลยว่าตอนที่ยังเรียนอยู่นั้นเป็นช่วงที่แสนสบายมาก

ตอนนี้ทำงานแล้วรู้สึกว่าเป็นช่วงที่เหนื่อยสุดๆเลยครับ

และพอโตขึ้นได้เห็นเด็กสมัยนี้แล้วรู้สึกปวดหัวมากๆ เลยทำให้รู้ว่าตอนที่เป็นนักเรียนนั้นสร้างความปวดหัวให้กับ

อ.หลายๆท่านขนาดไหน

สุดท้ายนี้ก็ขอให้ อ.กัลยาณีมีสุขภาพแข็งแรงนะครับ คอยสั่งสอนน้องๆให้โตขึ้นมาเป็นคนที่ดีของสังคมครับ ^_^

[ครูแป๊ว กัลยาณี]

สวัสดีนะจ๊ะ เกรียงชัยและลูกศิษย์ 462540

  ดีใจมากค่ะที่ได้ต้อนรับลูกศิษย์ประจำชั้น  ครูยังระลึกถึงลูกศิษย์ทุกคนอยู่เสมอ 

  แม้จะเหนื่อยหนักแต่ก็ภูมิใจที่ได้คอยดูลูกศิษย์เติบโตมีอนาคตที่ดี  สมความตั้งใจของครู

 

[อนิวัฒน์ ธาตุมี]

ดีมากเลยครับ มาหาความรู้เรื่องโวหารภาพพจน์ครับ

[_]

น้ำใจของมัทรีนี้กตเวที เป็นไม้เท้าเก้าสู่ที่ทางทดแทน ใช้โวหารภาพพจน์ใดออะครับ