นางวันทองเป็นธิดาคนเดียวของพันศรโยธา
และนางศรีประจัน ครอบครัวของนางวันทองเป็นตระกูลพ่อค้าที่มีฐานะดีพอสมควร
นางจึงได้รับการเลี้ยงดูเป็นอย่างดี
นางวันทอง มีรูปร่างหน้าตาสวยงาม
อรชนอ้อนแอ้น กิริยามารยาท แช่มช้อย
ซึ่งความสวยของนางนั้นปรากฏให้เห็นชัดตั้งแต่ยังเป็นเด็ก
และยังมีผมสวย
ดังที่กวีพรรณนาไว้ว่า
"ทรวดทรงส่งศรีไม่มีแบน
อรชรอ้อนแอ้นประหนึ่งเหลา
ผมสลวยสวยขำงามเงา
ให้ชื่อเจ้าว่าพิมพิลาไลย"
เมื่อนางเติบโตขึ้นก็ยิ่งมีความสวยงามยิ่งขึ้น
เป็นเหตุให้ขุนแผนและ ขุนช้างมีจิตใจผูกพันรักใคร่
ส่งผลให้เกิดเรื่องราววุ่นวายตามมา
ลักษณะนิสัย
เนื่องจากนางวันทองมีโอกาสใกล้ชิดกับนางศรีประจัน
นางจึงได้รับลักษณะนิสัยบางอย่างของนางศรีประจันมา
เช่น เป็นคนเจ้าคารมโวหาร
ใช้ถ้อยคำประชดประชันเสียดสี ปากกล้า โดยเฉพาะเมื่อเกิดอารมณ์โมโห
นางจะหลุดถ้อยคำหยาบ ๆ
ออกมาได้มากมาย
นางวันทองมีลักษณะสาวชาวบ้านจึงเป็นคนซื่อ
ไม่ค่อยฉลาดเท่าใดนัก ทำอะไรก็ทำตามประสาหญิงชาวบ้าน
เมื่อโตเป็นสาวก็เริ่มคิดเรื่องคู่ครอง
อันเป็นเรื่องธรรมดาตามธรรมชาติ
แต่สังคมไทยมีความจำกัดให้ผู้หญิงอยู่ในกรอบของประเพณี
จึงทำให้ดูเหมือนว่านางวันทองไม่รักนวลสงวนตัว
อย่างไรก็ตาม นางวันทองก็ยังมีภาพลักษณ์ด้านดีที่เห็นได้ชัด
คือ ความละเอียดอ่อน
ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องการรับรู้ถึงความดีของผู้อื่นที่ปฏิบัติต่อนาง
ดังจะเห็นได้จากถึงแม้นางจะไม่ได้รัก
ขุนช้างแต่ด้วยความดีของขุนช้างและความผูกพันที่อยู่กันมา 15 ปี
ทำให้นางเป็นห่วงเป็นใยความทุกข์สุข และความรู้สึกของขุนช้างไม่น้อย
หรือ อารมณ์ที่ละเอียดอ่อนในการเป็นแม่ศรีเรือนที่ดี เช่น
ความประณีตในการปักม่าน นอกจากนี้นางวันทองยังเป็นคนกล้าที่จะยอมรับชะตากรรมของตัวเอง
มีน้ำใจเมตตา และให้อภัยโดยไม่เคียดแค้น
ข้อมูลจาก http://www.thaigoodview.com/
"วันทอง ไม่ได้สองใจ"
แต่เพราะหัวใจ
มีไว้รักและห่วงใยคนรอบข้าง
...โดยไม่ห่วงชีวิตตนเอง...