ภาวะไข้..หลังจากได้ยาเคมีบำบัด เราจะต้องดูแลกันอย่างไร

โทรคุยกับน้องมะปรางค์ .......

ทราบว่าท่านอาจารย์ธวัชชัย...มีไข้หลังจากได้รับยาเคมีบำบัด

จากประสบการณ์ที่เคยดูแลผู้ป่วยมา

ภาวะไข้ หลังจากได้รับยาเคมีบำบัดเกิดจากอะไรได้บ้าง??

อาจกิดจาก Febrile neutopenia  

ซึ่งเป็นภาวะไข้และเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิลต่ำ หมายถึง การวัดอุณหภูมิของร่างกาย โดยวัดทางปากได้มากกว่า 38.3°C หรือวัดได้ 38°C เป็นเวลานานกว่า 1 ชั่วโมง          

เม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิลต่ำ  ดูได้จากจำนวน absolute neutrophil count (ANC) น้อยกว่า 500/mm³  หรือน้อยกว่า 1000 /mm³  มีแนวโน้มลดต่ำลงน้อยกว่า 500 /mm³ ใน 48 ชั่วโมง 

ผู้ป่วยที่มีปัญหาภาวะไข้และเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิลต่ำ จะต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างรวดเร็วภายใน 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง 

ผู้ป่วยต้องได้รับการตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพื่อหาตำแหน่งของการติดเชื้อ ตำแหน่งที่มีโอกาสติดเชื้อ คือ ช่องปาก ไซนัส หู บริเวณรอบทวารหนัก 

แพทย์จะพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะ 3-7 วัน

กรณีผู้ป่วยไม่ตอบสนองต่อยาปฏิชีวนะ แพทย์อาจพิจารณาให้ยาต้านเชื้อราร่วมด้วย    ถ้าการตอบสนองการรักษาดีขึ้น จะให้ยาจนครบ 10-14 วันและ ANC มากกว่า 1000 /mm.3 แล้วให้หยุดยาปฏิชีวนะได้

กรณีผู้ป่วย acute myeloblastic leukemia

การให้ granucyte colony stimulating factor (G-CSF) ในช่วง induction therapy จะช่วยลดระยะเวลานอนในโรงพยาบาลได้  

การคำนวณ ANC = จำนวนเม็ดเลือดขาว X (ร้อยละของนิวโทรฟิล + ร้อยละของ bands)/ 100

 

 

การดูแลเพื่อป้องกันการติดเชื้อ

1.  แนะนำการปฏิบัติตัวดังนี้

• ดูแลความสะอาดปากฟัน ควรทำทุกครั้งหลังจากการรับประทานอาหารและก่อนนอน โดยการแปรงฟัน หรือบ้วนปากด้วยน้ำเกลือ

• ดูแลความสะอาดของอวัยวะสืบพันธุ์ ควรทำทุกครั้งหลังจากการปัสสาวะหรืออุจจาระด้วยการใช้สบู่ฟอกให้สะอาด และซับให้แห้ง

• อาบน้ำทำความสะอาดร่างกายวันละ 2 ครั้ง เช้า เย็น

• ล้างมือ ก่อน และ หลังรับประทานอาหารทุกมื้อ รวมทั้งหลังจากการใช้ห้องน้ำทุกครั้ง

2. ประเมินอาการที่บ่งบอกถึงการติดเชื้อ จากภาวะภูมิต้านทานต่ำ ดังนี้

• วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง

• สังเกตอาการผิดปกติขณะที่ขับถ่าย เช่น แสบขัด มีอาการเจ็บปวดขณะปัสสาวะ ปัสสาวะขุ่น   มีตะกอน หรือมีเลือดปนไหม

• สังเกต และบันทึก ลักษณะและปริมาณตลอดจนจำนวนครั้งของการ ขับถ่ายอุจจาระ เช่นอุจจาระเหลว ถ่ายบ่อย หรือมีมูกเลือดปน

• สังเกต และบันทึก ลักษณะจำนวนครั้งของการหายใจ การไอ  ลักษณะ สี และปริมาณ ของเสมหะ

• สังเกตความผิดปกติของเยื่อบุต่างๆ เช่น

  • เยื่อบุช่องปากอักเสบ ริมฝีปากมีแผล หรือ เริม

  • ผิวหนังมีรอย อักเสบบวมแดง เช่นบริเวณที่เจาะเลือด หรือฉีดยา

  • ผิวหนังมีตุ่ม ฝีหนอง หรือมีการอักเสบรอบๆทวารหนัก

3.  ดูแลโดยใช้มาตรการ การป้องกันการติดเชื้อ โดย

• ผู้ดูแลต้องล้างมือก่อนและหลังสัมผัสผู้ป่วยทุกครั้ง

• สอบถามผลเลือดจากแพทย์ พยาบาลก็ได้นะคะ

• ในกรณีที่ผู้ป่วยมีค่า WBC < 1500 cell /mm3  ให้สวมผ้าปิดปากปิดจมูกทุกครั้งที่ให้การพยาบาล ถ้าจำเป็นต้องเข้าเยี่ยมจะต้องสวมผ้าปิดปากปิดจมูกทุกครั้ง

• ควรให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่ต้มสุกสะอาด งดรับประทานผัก  ผลไม้สด

.............

มาถึงตรงนี้ ขอให้อาจารย์ธวัชชัย หายไข้เร็วๆนะคะ คนไข้..ส่วนมากจะผ่านภาวะนี้ไปได้ค่ะ

[kunrapee]

ขอบคุณสำหรับคำแนะนำค่ะ"พี่แก้ว"

(ถึงเป็นพยาบาลก็ใช่ว่าจะรู้ทุกเรื่อง..จริงไหมคะ)

จะนำไปแนะนำเพื่อนและผู้ป่วยนะคะ

[แก้ว..อุบล จ๋วงพานิช]

ยินดีค่ะ เราเป็นพยาบาลจะต้องมีความรู้สามารถประเมินอาการผู้ป่วย เพื่อจะได้รับการรักษาอย่างถูกวิธีค่ะ

[°o.O ปลายฟ้า O.o°]

หายไปนาน... แต่คิดถึงเหมือนเดิมนะคะ

 

[มะปรางเปรี้ยว]

สวัสดีค่ะ พี่แก้ว

ขอบคุณมากๆ ค่ะ สำหรับคำแนะนำดีๆ หนูจะพริ้นบันทึกนี้เก็บไว้เป็นคู่มือการดูแลผู้ป่วยนะคะ

ล่าสุดวันนี้ อาการไข้ไม่มีแล้วค่ะ :)

แต่ต้องให้ยาแก้อักเสบผ่านทางเส้นเลือดค่ะ :)

[แก้ว..อุบล จ๋วงพานิช]

น้องปลายฟ้า หายเงียบไปนานนะคะ

คิดถึงเช่นกันค่ะ

ยินดีค่ะ

พรุ่งนี้น้องๆพยาบาลจะทำ Case conference เกี่ยวกับประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วย AML ถ้ามีประเด็นน่าสนใจ จะเขียนไว้ให้อ่านนะคะ

[ออน]

onconurse ใหม่ขอรายงานตัวเป็นสมาชิกค่ะ

[fai]

ค่า bands คืออะไรค่ะ ช่วยตอบที

ขอบคุณค่ะ

ขอบคุณค่ะสำหรับ anc

[แก้ว..อุบล จ๋วงพานิช]

เม็ดเลือดขาวชุด Granulocyes จะอยู่ภายในไขกระดูก

เม็ดเลือดขาวที่ค่อยๆ เจริญเติบโต โดยเซลล์อ่อนสุดคือ Myeloblast ซึ่งจะเจริญไปเป็น Promyelocyte, Myelocyte Metamyelocyte, Band form และ Segmented Form ตามลำดับ ปกติจะอยู่ในไขกระดูก

จะมีแต่รุ่น Band และ Segmented Form ในกระแสโลหิต

ถ้าหากมีเซลล์รุ่นอ่อนกว่า ปรากฏในกระแสโลหิต แสดงถึงภาวะผิดปกติ เช่น มีสิ่งกระตุ้นให้ตัวอ่อนออกมาในกระแสเลือดหรือมีการติดเชื้อ หรือเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว

ดังนั้นการพบเซลล์ตัวอ่อน(bands form) ในกระแสเลือด ถือว่าผิดปกติ ต้องมาตรวจด่วนว่า เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาวหรือไม่ 

[กิตติมา แสงดี PICU]

ชอบอ่านข้อมูลที่พี่แก้วเขียนค่ะ ได้ความรู้และเข้าใจง่ายดี ตอนนี้ดูแลผู้ป่วยAutologoust stem cell transplantation ค่ะ ยังมีcase ไม่เยอะ ต้องศึกษาเรื่อยๆค่ะ

[อาร์ท อำนาจ]

ขอคำแนะนำหน่อยครับ ใครมีเทคนิคพิเศษ ที่นับค่าBand Neutrophillให้ได้แม่นยำมากยิ่งขึ้นบ้าง นอกจากจะดูรูปร่าง แล้วต้องดูอะไรพิเสษเพิ่มเติม