จาก ๙ ข้อคิดไปค่ายอาสาฯ สู่การทดลอง "เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน"

ไม่เจาะจงการเรียนรู้ใดๆ อย่างชัดแจ้ง ปล่อยเลยให้นิสิตเลือกที่จะเรียนรู้ตามความสมัครใจ หากแต่ย้ำว่าให้ลองประมวลแนวคิดทั้ง ๙ ข้อไปลองใช้เป็นเครื่องมือลงสู่ชุมชนดูบ้างเท่านั้นเอง

ภายหลังการร่วมเสวนาในประเด็น ๙ ข้อคิด
ในการไปค่ายอาสาพัฒนายุติลง ตกภาคกลางคืน
ก็เป็นกิจกรรมนันทนาการทั่วๆ ไป เป็นการเปิดเวที
ให้นิสิตได้ร่วมคิดร่วมสร้างกิจกรรม โดยนำเรื่องราวประสบการณ์ค่ายของตัวเองมาผูกโยงเป็นเรื่องราวและแสดงให้เพื่อนๆ ได้ดูได้ชมกันอย่างแสนสนุก
ซึ่งสุดท้ายก็เป็นกิจกรรมหลอมรวมใจที่ผมเป็นผู้นำกระบวนการ เสร็จแล้วก็ส่งผู้นำค่ายทุกคนเข้านอนอย่างเป็นกันเอง

ครั้นรุ่งเช้า เรากำหนดให้ผู้นำค่ายทั้งหลายตื่นตั้งแต่เช้ารุ่ง จัดแจงออกเป็นกลุ่มๆ เพื่อเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ชุมชนในหัวข้อ “เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน”

เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน...

การเดินเท้าเข้าหมู่บ้านถือเป็นกระบวนการหนึ่งที่ผมและทีมงานผูกโยงไว้เป็นการเรียนรู้แบบง่ายๆ โดยหวังว่านิสิตจะได้นำความรู้ที่ได้จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเวทีครั้งนี้ รวมถึงความรู้ หรือแง่คิดที่เกิดจากการสังเคราะห์ในประเด็น ๙ ข้อคิดในการไปค่ายอาสาพัฒนาไปลองประยุกต์ใช้ดูสักยกสองยก

แน่นอนครับ มันเหมือนเรียนภาคทฤษฎีเสร็จก็นำไปสู่การปฏิบัติจริง หากแต่คราวนี้เป็นการทดลองแบบสบายๆ เน้นให้นิสิตชาวค่ายได้ฝึกทักษะเบื้องต้นไว้ก่อน พอไปค่ายจริงๆ จะได้ไม่เขินอายที่จะใช้กระบวนยุทธอย่างจริงๆ จัง โดยก่อนหน้านี้ คุณสมปองและทีมงานก็ประสานชุมชนไว้เป็นที่เรียบร้อยแล้วว่า จะมีนิสิต “เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน”

การต้มข้าวโพดในรุ่งเช้าของชาวบ้าน

ทั้งผมและทีมงานไม่เจาะจงการเรียนรู้ใดๆ อย่างชัดแจ้ง ปล่อยเลยให้นิสิตเลือกที่จะเรียนรู้ตามความสมัครใจ หากแต่ย้ำว่าให้ลองประมวลแนวคิดทั้ง ๙ ข้อไปลองใช้เป็นเครื่องมือลงสู่ชุมชนดูบ้างเท่านั้นเอง อันได้แก่

รู้ตัวตนโครงการ
ทุกหมู่บ้านมีเรื่องเล่า
เราไม่ใช่นัก “เสก-สร้าง”
ทุกเส้นทางมีปัญหา
คลังปัญญาชุมชน
เราคือคนต้นแบบ
อย่าแยกส่วนการเรียนรู้
หันกลับไปดู “บ้านเกิด”
ก่อเกิดองค์ความรู้

นอกจากเรื่องดังกล่าวแล้ว สิ่งหนึ่งที่ผมซ่อนงำไว้ก็คือ ผมปรารถนาให้นิสิตได้ตื่นเช้าๆ ดูพระอาทิตย์ร่วมกันบ้าง รวมถึงการปรารถนาให้พวกเขาได้เห็นชีวิตแรกรุ่งของชาวบ้านบ้าง ว่าเป็นเช่นใด มันแตกต่างจากชีวิตนิสิตนักศึกษาในมหาวิทยาลัยสักแค่ไหน (เที่ยวดึก-นอนดึก-ตื่นสาย) หรือแม้แต่บางที มันอาจจะช่วยให้เขาได้หวนคิดถึงคนที่บ้านของเขาบ้างก็เป็นได้-

ผมไม่ได้เข้าร่วมเกาะติดสถานการณ์ของการ “เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน” ของนิสิต เพราะต้องการให้ทุกคนมีเสรีที่จะเที่ยวท่อง-เรียนรู้ หรือแม้แต่ทดลองการปฏิบัติจริงด้วยตัวเองโดยไม่ต้องรู้สึกว่ากำลังถูกประเมินในระยะเผาขน หากแต่ไม่วายส่งเจ้าหน้าที่ผู้ชำนาญการลัดเลาะไปแบบห่างๆ เพื่อสังเกตการณ์และเก็บข้อมูลชุมชนมาแลกเปลี่ยนกับนิสิต

ครั้งนี้, นิสิตใช้เวลาอยู่ในหมู่บ้านค่อนข้างนาน พอกลับเข้ามาในที่พักก็เห็นได้ชัดว่า..แต่ละคน
สดชื่นสดใสและมีชีวิตชีวาเป็นอย่างมาก หลายคนมีเรื่องมากมายมาเล่าให้เพื่อนต่างกลุ่มฟังอย่างออกรสออกชาติ เสร็จแล้วก็นั่งจับเข่าเปิดใจถอดบทเรียนการ “เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน”
เพื่อเตรียมนำเสนอ...

และแล้วก็มาถึงห้วงเวลาอันสำคัญ แต่ละกลุ่มได้ส่งตัวแทนออกมานำเสนอผลพวงการเรียนรู้จากการเดินเท้าเข้าหมู่บ้าน ซึ่งเป็นที่น่าทึ่งไม่น้อย เพราะเรื่องที่บอกเล่าออกมานั้น แทบไม่น่าเชื่อว่าในเวลาอันจำกัด พวกเขาจะเรียนรู้และจัดเก็บข้อมูลได้มากมายถึงเพียงนี้

บางกลุ่มเล่าถึงที่มาที่ไปของคำว่า “กุดร่อง” ว่าเป็นร่องน้ำลึกที่พ่อค้าชาวจีนเคยล่องเรือมาค้าขาย
บางกลุ่มเล่าถึงวิถีชีวิตการเลี้ยงชีพในรุ่งเช้าของชาวบ้าน ทั้งการจับปลา ทำไร่ข้าวโพด
บางกลุ่มเล่าถึงเรื่องราวสำนักสงฆ์เล็กๆ ที่หยัดยืนอยู่อย่างสมถะ
บางกลุ่มเล่าถึงคลังความรู้ที่ปรากฏอยู่ในชุมชน และวิถีความเชื่อ
บางกลุ่มเล่าถึงสถานะของผู้คนที่อยู่ในหมู่บ้านว่ามีการศึกษาในระดับใด ประกอบอาชีพอะไร อพยพมาจากที่ใด ระบบการคมนาคม และกลุ่มคน หรือตระกูลที่บุกเบิกหมู่บ้าน
บางกลุ่มบอกเล่าถึงระบบเครือญาติในหมู่บ้านและปัญหาสุขภาพของชาวบ้าน
ฯลฯ...

ทั้งหมดนั้น คือผลพวงของการเดินเท้าเข้าหมู่บ้าน เสมือนการเตรียมพร้อมในการลงสู่หมู่บ้านจริงๆ ในค่ายปลายฝนต้นหนาวที่กำลังจะมาเยือนในเวลาอันใกล้

สำหรับผมแล้ว ผมสุขใจเป็นอย่างมากกับการเห็นผู้นำค่ายสามารถนำเอาแนวคิดที่เราต่างได้ร่วมขบคิดไปประยุกต์เป็นเครื่องมือในการลงพื้นที่ได้อย่างเป็นธรรมชาติ ผ่านการพบปะพุดคุย มากกว่าการทำตัวเป็นผู้ชำนาญการจัดเก็บข้อมูลแบบไร้กระบวนท่า –แข็ง และไร้ชีวิตชีวา

สุดท้ายนั้น ผมได้ชวนให้แต่ละคนสรุปช่วยกันว่าแต่ละกลุ่มได้ใช้ข้อคิดจาก ๙ ข้อใดไปใช้กับกิจกรรม “เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน” บ้าง รวมถึงการตั้งคำถามว่า ถึงตรงนี้แล้ว แต่ละคนพอจะเห็นลู่ทางในการนำกระบวนการเช่นนี้ไปบูรณาการในค่ายของตัวเองบ้างหรือไม่ ...

แน่นอนครับ ผมเชื่อเหลือเกินว่า เมื่อค่ายปลายฝนต้นหนาวสิ้นสุดลง ผมคงได้รับรู้ถึงเรื่องราวมากมายของคนค่ายที่ดูเป็นรูปธรรมมากกว่าที่ผ่านมา และที่แน่ๆ ผมคงได้รับรู้ความเป็น “ชุมชน” จากวิถีแห่งการ “เดินเท้าเข้าหมู่บ้าน” เฉกเช่นครั้งนี้อย่างไม่ต้องสงสัย -

...

๑๑ ตุลาคม ๕๒
กุดร่อง,มหาสารคาม

เขียนใน GotoKnow โดย แผ่นดิน
ใน pandin

คำสำคัญ (Tags): #กองกิจการนิสิต มมส#การจัดการความรู้#การพัฒนานิสิต#ค่ายอาสาพัฒนา#กิจกรรมมหาวิทยาลัย

หมายเลขบันทึก: 323367เขียนเมื่อ 27 ธันวาคม 2009 09:15 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 22:07 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน