ในการผลิตสื่อเพื่อนำมาใช้ในการเรียนการสอน ทั้งที่เป็นวัสดุกราฟิค
และวัสดุตั้งแสดง ไม่ว่าจะเป็นการใช้เพื่อการสอนโดยตรง
หรือการจัดกิจกรรมอื่น ๆ จะพบว่า
การนำตัวอักษรมาใช้เพื่อเป็นเครื่องมือในการสื่อความหมาย
เป็นเรื่องที่จำเป็นอย่างยิ่ง
เพื่อให้การผลิตสื่อการสอนไปใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด การประดิษฐ์ตัวอักษรให้ได้ผลดี
ต้องคำนึงถึงองค์ประกอบดังต่อไปนี้
5.4.1 บทบาทของตัวอักษร คือ
การนำตัวอักษรไปใช้ประกอบกัน การจัดทำวัสดุประเภทต่าง ๆ
โดยทั่วไปมีบทบาทต่าง ๆ กันดังนี้
1) อักษรบอกชื่อเรื่อง
2) อักษรบอกชื่อเรื่องรองหรือบอกตอน
3) อักษรบรรยายภาพ 4) อักษรอธิบายภาพ
5) อักษรที่ใช้สรุป หรือย่อเรื่อง
6) อักษรบอกรายละเอียดอื่น ๆ
5.4.2
รูปแบบตัวอักษร
การเลือกรูปแบบตัวอักษรให้ความรู้สึกต่อผู้ดูต่าง ๆ กัน จึง
ควรพิจารณาเลือกรูปแบบที่เหมาะสม ได้ดังนี้
1) ตัวอักษรหัวกลม : เหมาะกับงานที่เป็นทางการ
2) ตัวอักษรหัวตัด : มีลักษณะเป็นกึ่งทางการ อ่านง่าย
ใช้กับป้ายนิเทศ
3) ตัวอักษรแบบไม่มีหัว : เหมาะกับงานออกแบบต่าง ๆ ปกหนังสือ
4) ตัวอักษรแบบคัดลายมือ : ใช้กับงานพิธีต่าง ๆ ของไทย
ประกาศนียบัตร
5) ตัวอักษรประดิษฐ์ : ใช้กับหัวเรื่อง งานโฆษณา งานเฉพาะทาง
เพื่อเน้น ความหมายของสิ่งนั้น ๆ ตัวอย่างรูปแบบตัวอักษรแบบต่าง
ๆ
5.4.3 ขนาดของตัวอักษร
การใช้ขนาดตัวอักษรเพื่อความเหมาะสม ให้พิจารณา 1)
ขนาดของพื้นที่กับจำนวนคำหรือข้อความที่ใช้ ว่ามีช่องไฟและสัดส่วนที่
เหมาะสมหรือไม่ 2) ระยะห่างจากผู้ดูกับขนาดของตัวอักษรควรสัมพันธ์กัน
โดย ระยะห่าง 32 ฟุต : ตัวอักษรไม่ต่ำกว่า 1 นิ้ว 3)
ถ้าเป็นตัวอักษรกับงานถ่ายทำ ควรมีขนาดเป็นอัตราสี่ส่วนกับระยะทาง
ดังนี้
สไลด์ ตัวอักษร 1 นิ้ว (บนจอ) : ระยะห่าง 20 ฟุต แผ่นใส ขนาด 1/4 นิ้ว
บนแผ่นใส
4) บทบาทของตัวอักษรกับจุดประสงค์ของการนำไปใช้
5.4.4
วิธีการจัดทำตัวอักษร เป็นเทคนิคการผลิตตัวอักษร
โดยการนำอุปกรณ์มาช่วย ในการประดิษฐ์ เพื่อให้ได้รูปแบบตามต้องการ
วิธีการแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับอุปกรณ์และเครื่องมือ
วัตถุประสงค์ของงาน บุคลากร งบประมาร วิธีการจัดทำมี 3 วิธีคือ
1) ตัวอักษรที่เขียนด้วยมือ ใช้อุปกรณ์ประเภทปากกาแบบต่าง ๆ
พู่กัน
2) ตัวอักษรที่เขียนด้วยเครื่องมือ ใช้เครื่องมือเขียนแบบ
เครื่องช่วยเขียนตัว อักษรประเภทต่าง ๆ เช่น ลีรอย ไรโก้ แวริกราฟ
แบบเขียนตัวอักษร
3) ตัวอักษรสำเร็จรูป เช่น ตัวอักษรลอก อักษรตรายาง อักษรตัดด้วยวัสดุ
เป็นต้น
5.4.5
หลักการออกแบบตัวอักษรให้อ่านง่าย
การออกแบบตัวอักษรให้อ่านง่ายทำได้ดังนี้
1. เลือกแบบตัวอักษรที่อ่านง่าย เช่น อักษรไทยแบบหัวกลมและแบบคัดลาย
มือ อักษรอังกฤษ แบบพิมพ์ใหญ่ เป็นต้น
2. สีพื้นและสีของตัวอักษรควรมีลักษณะตัดกัน
หากต้องการให้มองเห็นระยะไกล ๆ สีพื้นควรเป็นสีอ่อน สีตัวอักษรสีเข้ม
เช่น พื้นสีเหลืองตัวอักษรสีดำ หรือแดง หรือน้ำเงิน หากใช้พื้นสีเข้ม
สีตัวอักษรจะต้องตัดกับสีพื้น เช่น พื้นสีแดง ตัวอักษรสีดำหรือสีขาว
หรือพื้นสีฟ้า ตัวอักษรสีขาว เป็นต้น
3. อัตราส่วนความสูงและความกว้างของตัวอักษร
ที่นับว่าอ่านง่ายได้แก่อัตราส่วน 5:3
4. ความหนาของเส้นจะต้องให้สัมพันธ์กับความสูงของตัวอักษรอย่างพอเหมาะ
คือ
ถ้าตัวอักษรสูงขึ้นความหนาของเส้นและความกว้างของตัวอักษรจะต้องมากขึ้นด้วย
5.4.6
หลักเบื้องต้นในการเขียนตัวอักษร
การเขียนตัวอักษรมีหลักเบื้องต้นในการเขียนดังนี้
1. ตีเส้นกำกับบรรทัดตามแนวนอน โดยเว้นบริเวณบนและล่างให้เหลืออย่าง
เหมาะสม
ทั้งนี้ให้คำนึงถึงข้อความที่มีสระและวรรณยุกต์ข้างบนและข้างล่างด้วย
2. นับจำนวนตัวอักษร หมายถึง
จำนวนตัวอักษรทั้งหมดที่จะเขียนเพื่อจะได้คำนวณเนื้อที่ทั้งหมด
สำหรับบรรจุตัวอักษร
3. แบ่งช่องไฟและความกว้างตัวอักษร
แล้วตีเส้นร่างขนาดตัวอักษรและช่องไฟในแนวดิ่งตามจำนวนตัวอักษรที่จะเขียน
4. ร่างตัวอักษรลงในช่องไฟที่กะประมาณไว้ ข้อความเดียวกัน
มีความสำคัญเท่ากัน ควรใช้ตัวอักษรลักษณะแบบเดียวกัน
5. ลงหมึก หรือสีแล้วลบรอยเส้นที่ตีไว้ออกให้หมด
ตัวอย่างแสดงลำดับขั้นตอนการเขียนตัวอักษร
ตัวอย่างเขียนคำว่า "เทคโน" ตัวอักษรแบบหัวกลม 1.
ตีเส้นกำกับบรรทัด
2. นับตัวอักษร คำว่า เทคโน มีตัวอักษรทั้งหมด 5 ตัว 4 ช่องไฟ
3. แบ่งช่องไฟและความกว้างตัวอักษร กำหนดตัวอักษร 1.5 ซ.ม.
ช่องไฟกว้าง 0.3 ซ.ม. ฉะนั้นเนื้อที่ตัวอักษรและช่องไฟจะกว้างประมาณ
7.2 ซ.ม. และเหลือพื้นที่หัวท้ายอีกด้านละ 0.5 ซ.ม. รวมเป็น 1 ซ.ม.
ฉะนั้นจึงใช้พื้นที่ทั้งหมด 8.2 ซ.ม.
4. ร่างตัวอักษร
5. ลงหมึกหรือสีแล้วลบรอยเส้นดินสอ
ป้อมอยากได้แบบพ่นสีถังน้ำมันหน่ะ ป้อมไม่รู้จะตัดแบบออกมาอย่างไร ให้ได้เป็นตัวอักษร ไม่ทราบว่าจะให้ความรู้ป้อมได้ไหมค่ะ
..ขอบคุณค่ะ... SandSOR