พรรณไม้ในพุทธประวัติ - 7 อัสสัตถพฤกษ์

พรรณไม้ที่มีเหตุการณ์สัมพันธ์กับพุทธประวัติ

ต้นอัสสัตถพฤกษ์ หรือต้นปีปปัน (papal) มีความสำคัญต่อชาวพุทธมาจนปัจจุบันและเกี่ยวข้องกับพระพุทธองค์เป็นอย่างมาก

เพราะต่อมา ต้นปีปปันนี้ถูกเรียกว่าต้นโพธิ์ อันแปลว่าต้นไม้เป็นที่อาศัยตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า

ต้นโพธิ์เป็นหนึ่งในสหชาติทั้ง 7 คือเกิดพร้อมกันกับพระพุทธองค์ นั่นคือ

1 พระนางยโสธราพิมพา

2 พระอานนท์

3 กาฬุทายีอำมาตย์

4 นายฉันนะ

5 ม้ากัณฑกะ

6 ต้นพระศรีมหาโพธิ์

7ขุมทองทั้ง 4 ( สังขนิธี,เอลนิธี,อุบลนิธี,บุณฑริกนิธี)

เหตุการณ์สำคัญที่ต้นโพธิ์เกี่ยวพันกับพระพุทธองค์คือในวันที่ทรงตรัสรู้

เย็นวันนั้น เมื่อทรงรับหญ้ากุศะจากพราหมณ์โสตถิยะ ทรงนำมาปูลาดเป็นอาสนะที่โคนต้นโพธิ์แล้ว

ทรงประทับนั่งขัดสมาธิ ดำริห์ในพระทัยแน่ว ว่าหากไม่บรรลุโพธิญาณจะไม่ทรงลุกขึ้น

โคนต้นโพธิ์ที่ประทับนั่งนั้น จึงเรียกว่า โพธิ์บัลลังก์

และในยามที่อาทิตย์กำลังจะลับทิวไม้ พระยามารทนไมได้ ที่พระองค์กำลังจะหลุดพ้นจากอำนาจตน จึงยกไพร่พลมาผจญเพื่อไม่ให้พระองค์ทรงบรรลุตามพระประสงค์ ไพร่พลที่ยกมานั้นมากมายนัก จนเทพยดาที่คอยอารักษ์ล้วนเกรงกลัว พากันหลบลี้หนีหน้า

พระยามารได้กล่าวตู่ว่า พระองค์ยึดเอาบัลลังก์ของตนไป จะต้องลุกจากอาสนะนั้น พระพุทธองค์ไม่เห็นผู้ใดพอจะเป็นพยานได้ จึงทรงชี้พระดัชนีลงยังพื้นพระธรณี พระนางธรณี จึงผุดขึ้นมาเป็นพยาน

ปฐมสมโพธิกล่าวว่า พระธรณีอุบัติขึ้นเป็นรูปนารี กล่าวเป็นพยานแก่มหาบุรุษ พร้อมทั้งบีบน้ำ ทักษิโณทก อันคือน้ำที่พระพุทธองค์ทรงกรวดทุกครั้งที่ทรงบำเพ็ญบุญบารมีมาทุกปางชาติ ซึ่งพระนางธรณีก็เก็บไว้ที่มวยผม

เป็นท่อธารมหามหรรณพ นองท่วมไปในประเทศทั้งปวง ประดุจห้วงมหาสาครสมุทร...หมู่มารทั้งหลายมิอาจดำรงกายอยู่ได้ ก็ลอยไปตามกระแสน้ำ ปลาสนาการไปสิ้น ส่วนคิรีเมขลคชินทร ที่นั่งทรงองค์พระยาวัสสวดี ก็มีบาทาอันพลาด มิอาจตั้งกายตรงอยู่ได้ ก็ลอยตามชลธารไปตราบเท่าถึงมหาสาคร....พระยามารก็พ่ายไปในที่สุด

มีการถอดความว่ามารในที่นี้ คือกิเลสในใจคนนั้นเอง เป็นสิ่งที่ตรงข้ามกับสติปัญญา ด้วยพระพุทธองค์ในขณะนั้น ในพระทัยยังมีกิเลสอยู่ หากแต่เป็นกิเลสที่กำลังจะหลุดจากขั้วพระทัย กิเลสนี้คือความห่วงใย การคิดถึงความหลัง ความสุขในราชสมบัติ แต่ก็ทรงกำจัดกิเลสนี้ ได้ด้วยพระบารมีที่ทรงสั่งสมมา

เมื่อทรงมีชัยชนะแก่หมู่มาร ทรงบำเพ็ญสมาธิและบรรลุญาณที่ใต้ต้นโพธิ์นั้น ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทวยเทพต่างยินดี แซ่ซ้อง ขับร้องเป็นพุทธบูชากันถ้วนหน้า

ต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พุทธคยาเป็นรุ่นที่สามของต้นโพธิ์ในครั้งพุทธกาล โดยต้นที่พระพุทธองค์ประทับนั่งตรัสรู้นั้นถูกโค่นทำลายไป แต่เมื่อนำนมโคไปราดที่ราก ก็แตกแขนง ก่อเป็นลำต้นขึ้นมาใหม่ ครั้นต้นที่สองตายไป ก็มีหน่อแตกใหม่ เติบโต ตั้งมั่นอยู่ที่พุทธคยาจนปัจจุบันนี้

ยังมีต้นโพธิ์อีกต้น ที่พระอานนท์อำนวยการให้ปลูกไว้ เพื่อเป็น เจดีย์ กราบไหว้ แทนพระพุทธองค์ในยามที่พระองค์ไม่ได้ประทับอยู่ ณ วัดพระเชตวัน โพธิ์ต้นนั้นเรียก อานันทโพธิ (ต้นโพธิ์พระอานนท์)

..........................................

อ้างอิงเรื่อง และรูป

เหม เวชกร สมุดภาพพระพุทธประวัติ ธรรมสภา 35/270 จรัลสนิทวงศ์ 62 บางพลัด บางกอกน้อย กรุงเทพ

เสถียรพงษ์ วรรณปก ราชบัณฑิต สิ่งแรกในพระพุทธศาสนา เกษมอนันต์พริ้นติ้ง 02-809-7452-4

ศาสตรจารย์ พเยาว์ เหมือนวงษ์ญาติ ไม้พุทธประวัติ สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด้จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชวังดุสิต กรุงเทพ

พนิตา อังจันทรเพ็ญ พระพุทธประวัติ สมุดภาพจิตรกรรมไทยเฉลิมพระเกียรติ 81 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ธรรมสภา 1 / 4-5 ถ.บรมราชชนนี เขตทวีวัฒนา กรุงเทพ

[ญาดา]

ต้นโพธิ์อานนท์

มีใบโพธิ์บูชาอยู่ที่บ้านค่ะ

แค่เห็นรูปภาพ

น้อมเข้ามาทำให้จิตสงบได้

แปลกดีนะคะ

[บินหลาดง]

สวัสดีครับคุณณัฐรดา

ผมอ่านบันทึกหลายตอนแล้ว คำว่า"พยามาร"ในหนังสือที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาใช่อย่างนี้ใช่ไหมครับ ไม่ใช่"พญามาร" อย่างที่เคยเห็น เป็นความรู้ใหม่

ขอบคุณมากครับสำหรับหนังสือที่จะเป็นการสร้า้งกุศลทางปัญญาแก่นักเรียนส่งได้ที่นี่ครับ

คมสัน ณ รังษี

โรงเรียนบ่อไร่วิทยาคม

ต.บ่อพลอย อ.บ่อไร่

จ.ตราด 23140

ขอบคุณอีกครั้งครับ

[ณัฐรดา]

น่าสุขใจกับคุณญาดาด้วยจังค่ะ

ขอบคุณคุณบินหลาดงนะคะ สำหรับชื่อที่อยู่ที่ขอไปค่ะ

[อ้อยเล็ก]

ใบโพธิ์เป็นใบไม้ที่มีรูปทรงเป็นอมตะน่าศรัทธาตามความรู้สึกค่ะ..

 

[ณัฐรดา]

คุณบินหลาดงคะ

เป็นเพราะได้รับการทักท้วง เลยไปค้นหาดู ว่าควรเขียนอย่างไรจึงถูกต้อง

จึงขออภัยค่ะ เพราะพบว่ามีการเขียนว่า "พระยามาร" หรือไม่ก็ "พญามาร" ค่ะ

เลยงง ตัวเองเอา "พยามาร" มาจากไหน

ขอบคุณมากนะคะที่ท้วงไว้ แก้ไขในบันทึกต้นโพธิ์แล้วค่ะ แต่เดี๋ยวจะตามไปดูในบันทึกก่อนหน้า มีตรงไหนเขียนผิดอีกบ้าง จะแก้ไขให้หมดค่ะ

ไม่น่าพลาดไปได้เลย ขอบคุณอีกครั้งนะคะ

[ณัฐรดา]

สวัสดีตอนดึกค่ะครูอ้อย

[หนุ่ม กร]

สวัสดีครับอาจารย์  ขออนุโมทนาในวิทยาทาน พรรณไม้พุทธประวัติ  สาธุ

 

[ครูสุภาภรณ์]

เห็นต้นโพธิ์แล้ว รู้สึกเยือกเย็น สงบ อยากปฏิบัติธรรมค่ะ

 

[สาธุ อนุโมทามิ]

ต้นพระศรีมหาโพธิ์โชว์พุทธศาสน์            คอยประกาศศรัทธาศาสนิก

เดินตามรอยบาทศาสดามาจาริก             สมาชิกทั้งหลายผู้ใฝ่ธรรม

 

[ณัฐรดา]

ดีใจกับครูสุภาภรณ์จังค่ะ ที่สนใจปฏิบัติธรรมค่ะ

[ณัฐรดา]

ขอบคุณคุณวิโรจน์ ค่ะ มีบทกวีไพเราะมาฝากกันเสมอ

[จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร]

บันทึกดีๆเหล่านี้ ให้เด็กๆ ได้มาอ่านก็คงจะดีมากๆครับ

ส่วนผมเองเป็นพุทธศาสนิกชนก็จริง เรื่องเหล่านี้ เราเเทบไม่รู้เลย ตอนเรียนมัธยม ถึงคาบเรียนพุทธศาสนาเมื่อไหร่ เป็นเรื่องที่น่าเบื่อ เพราะคนสอนน่าเบื่อมาก ผมก็มักโดดเรียน (อันนี้ขอพูดเเบบจริงใจ)

จริงๆต้องมีการคุยกันในวงการครูนะครับ เราจะสอนพุทธศาสนาให้สนุก และเนียนได้อย่างไร??

[หยั่งราก ฝากใบ]

สวัสดีค่ะ

วันนี้มาอ่านต่อ เพิ่งทราบว่าก่อนจะชื่อต้นโพธิ ต้นนี้ชื่อต้นอัสสัตถพฤกษ์ หรือต้นปีปปัน (papal)

ขอบคุณค่ะ

(^___^)